6.2 Om de macht

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

Welkom bij de Slimste mens

Slimste mens bij 6.1

WIC	handelscompagnie	stapelmarkt
specialisatie	handelsmonopolie	VOC
aandelen	wereldeconomie	huisnijverheid
klimaatverandering	Moedernegotie	commerciële landbouw

Kies telkens 4 worden die met elkaar een kloppend verband opleveren.

Noteer de woorden en wat hen verbindt.

Versailles

Amsterdam

Bestuur van de Republiek: Staten-Generaal en Gewestelijke Staten

Bekijk deze bronnen. Waar ligt het hoogste gezag, de soevereiniteit in de Republiek?

0

stadhouder en raadspensionaris

Stadhouder: opperbevel-

hebber van het Staatse 

leger

Raadspensionaris: woord-

voerder van gewest 

Holland (en dus machtig)

Staatsgezinden 

Johan van Oldenbarnevelt

* vrede met Spanje

* beter voor de handel

1609 Twaalfjarig bestand

*gematigd calvinistisch 

* steden mochten zelf soldaten inhuren tegen boze oranjegezinden

Oranjegezinden 

Maurits van Oranje

* oorlog tegen Spanje

* verdienen: oorlogsproducten

1609 Twaalfjarig Bestand

* orthodox calvinistisch 

 * opperbevelhebber dus ondermijning gezag:

Van Oldenbarnevelt wordt veroordeeld voor landverraad

Prinsgezinden

• oorlog voortzetten
• sterker centraal bestuur o.l.v. de Stadhouder (de prins)gomaristen
• middenklasse o.l.v. Maurits
  

Staatsgezinden

• vrede met Spanje
• gewestelijke autonomie behouden
• Arminianen
• regenten (elite) o.l.v. Oldebarnevelt

Prinsgezinden

• oorlog voortzetten
• sterk centraal gezag o.l.v. stadhouder
  
• Gomaristen
• middenklasse en volk o.l.v. Maurits

Het Twaalfjarig Bestand (1609-1621)

0

Het bestuur van de hele Republiek was ...

1. De gewestelijke Staten
2. De stadhouder
3. De Staten-Generaal
4. De raadspensionaris

Wat hoort niet bij de raadspensionaris?

1. adviseur van de Staten Generaal
2. gewest Holland
3. legeraanvoerder
4. contacten onderhouden met buitenland

Wie heeft er ogenschijnlijk gewonnen in 1619?

1. de staatsgezinden
2. de prinsgezinden

Vrede van Münster

De Vrede van Münster (1648)

Vrede van Münster

1647: Frederik Hendrik

Vrede van Münster

• 1647: Frederik Hendrik †
• 1650: Willem II †

• begin Eerste Stadhouderloze Tijdperk

Wie heeft er ogenschijnlijk gewonnen in 1650?

1. de staatsgezinden
2. de prinsgezinden

Lodewijk XIV

(a.k.a. de zonnekoning)

“Alle aandacht is gericht op de koning, hij is het aan wie alle wensen gericht worden. Alleen hij ontvangt blijken van respect, alleen hij is de bron van alle verzuchtingen. Men verwacht, men doet niets zonder hem. […] De koning, die geboren is om alles te bezitten en iedereen te bevelen, is slechts verantwoording schuldig aan God. […] De wil van de koning is dat eenieder die geboren is als zijn onderdaan hem gehoorzaamt in alles en zonder uitzondering. Geen enkel ander grondbeginsel van het christendom is meer gevestigd dan deze nederige onderwerping van de onderdanen aan hem die hun voorbestemd is.” (Lodewijk XIV in 1661)

absolutisme regeringsvorm waarin  een vorst de volledig macht in handen heeft en geen verantwoording schuldig is tegenover zijn onderdanen of een parlement.

Het Rampjaar (1672)

Republiek werd aangevallen door een coalitie van Frankrijk, Engeland, bisdom Keulen en bisdom Münster

Wie heeft er ogenschijnlijk gewonnen in 1672?

1. de staatsgezinden
2. de prinsgezinden

Willem III stadhouder-koning

Lees de eerste drie zinnen van de tekst en verklaar de discrepantie met het schilderij hiernaast.

Anthony van Dyck, 1664 Portret van Willem II en Maria Stuart (detail)

Willem III stadhouder-koning

1688: The Glorious Revolution

Willem III stadhouder-koning

1702: Willem III †

Wie heeft er ogenschijnlijk gewonnen in 1702?

1. de staatsgezinden
2. de prinsgezinden