Herhalingsles HC Duitsland

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 6

Herhaling

hc Duitsland (1918-1991)

1. Wat leidde tot de opkomst van het nationaalsocialisme en welke gevolgen had dit voor Duitsland en Europa (1918-1945)?

Weinig vertrouwen in de Weimar Republiek 

Duitsland werd na WOI een parlementaire democratie. De sociaaldemocraten hadden de macht . Een groot gedeelte van de bevolking in de Weimar Republiek had geen vertrouwen meer in de regering. Dit wantrouwen ontstond na WOI met het afsluiten van het Verdrag van Versailles in 1919 (en de dolksstootlegende). Het wantrouwen was te zien in een toename van tegenstand door de conservatieven en extremistische groepen (links en rechts). 

Het vertrouwen kwam weer terug, maar voor hoe lang? 

Op economisch gebied ging het ook niet goed met Duitsland (i.v.m. hoge herstelbetalingen en verlies grondstofrijke gebieden). Dit leidde tot hyperinflatie (in 1923). Duitsland werd geholpen door het Dawesplan. Frankrijk hanteerde een verzoeningspolitiek. Hierdoor groeide het vertrouwen in de regering.

In 1929 stortte de Beurs in (Beurskrach). Duitsland kwam nu in een crisis terecht en de bevolking verloor al haar vertrouwen in de Republiek van Weimar. 

Het vertrouwen in de Weimar Republiek was weg 

De communisten en de NSDAP kregen vanaf nu meer aanhangers. 

NSDAP was een extreemrechtse, antisemitistische, partij. Door het gebruik van propaganda en paramilitair machtsvertoon werd de partij al snel een massaorganisatie. Zijn partijpunten spraken veel inwoners van de Weimar Republiek aan (o.a. over de welvaart, nationale eenheid en afschaffing Verdrag van Versailles). In 1933 werd Hitler Rijkskanselier. De Rijksdagbrand gaf aanleiding voor het aannemen van de Machtigingswet waarna hij (Hitler) de Weimar Republiek afschafte en een totalitaire regime instelde. 

Een nieuw nazi-Duitsland 

De samenleving werd genazificeerd (met terreur en propaganda). In het begin werden politieke tegenstanders (communisten) uit de weg geruimd en daarna iedereen die niet paste bij in het Volksgemeinschaft. Met name joden werden op grote schaal  deporteert naar vernietigingskampen. De Conferentie in München  (in 1938) had als eis de aansluiting van alle Duitse gebieden. Groot-Brittannië hanteerde daar nog de appeasementpolitiek. Na de inval in Polen (in 1939) ging de WOII van start. 

Belangrijke jaartallen

1918  - Einde WOI, wapenstilstand 

1919 - Verdrag van Versailles 

1923 - Hyperinflatie in Duitsland 

1924 - Dawesplan 

1929 - Beurskrach 

1933 - Hitler wordt rijkskanselier; Rijksdagbrand en Machtigingswet

1938  - Conferentie van München, Dl valt Sudetenland binnen en daarna de rest van Tsjechoslowakije 

1939 - Duitse leger valt Polen binnen, begin van WOII 

Schuld	Vredesverdrag	De democratie werd afgeschaft
Politieke partijen, behalve de NSDAP, werden verboden	Herstelbetalingen	Communisten waren gearresteerd
Oost-Europa	Lebensraum	Verbond S.U.

Naar welke 3 gebeurtenissen zijn 

we op zoek? 

1. Het sluiten van het Verdrag van Versailles  - Schuld (rede), Vredesverdrag (benaming), Herstelbetalingen (inhoud).  

2. Invoering van de Machtigingswet - Communisten waren gearresteerd (verklaring) - De democratie werd afgeschaft (gevolg), Politieke partijen behalve de NSDAP werden verboden (gevolg)

3. De verovering van Polen (1939) - Oost-Europa (ligging), Lebensraum (verklaring), Verbond S.U. (reden)

Een bewering: Gareth Jones verwacht dat Hitler gebruik gaat maken van de werkverschaffingskampen om het nationaalsocialisme in praktijk te brengen.
Onderbouw deze bewering door:
het kenmerkend aspect van de 20e eeuw te noemen waarmee je de oprichting van de werkverschaffingskampen kunt verklaren, en
aan te geven op welke wijze juist deze kampen kunnen worden ingezet om Duitsland te nazificeren, waarbij je je antwoord ondersteunt met een verwijzing naar de bron. (3pt)

Stel: een onderzoek naar het stopzetten van de herstelbetalingen door de Duitse regering in 1922 heeft twee onderzoeksgebieden:
1 De economische situatie in Duitsland in 1922.
2 De publieke opinie in Groot-Brittannië over stopzetten van herstelbetalingen door de Duitse regering.
Leg uit dat de bron:
 voor het eerste onderzoeksgebied minder bruikbaar is, en
 meer bruikbaar voor het tweede onderzoeksgebied. (4pt)

2. Hoezeer beïnvloedde het ontstaan en het verloop van de Koude Oorlog de geschiedenis van Duitsland na de Tweede Wereldoorlog (1945-1961)?

De ondergang van nazi-Duitsland 

Duitsland werd in 1945 verslagen door de geallieerden en de SU. Het land was geheel ontwricht en Heimatvertriebenen vonden er hun plaats. Duitsland werd opgedeeld in vier bezettingszones. 

Twee verschillende ideologiën

De SU en de VS hadden verschillen in de opvatting van het naoorlogse Europa en de vrede. Stalin wilde in de sovjetzones communistische regimes installeren. De VS probeerden groei van communisme tegen te houden d.m.v. de Trumandoctrine, het Marshallplan en Europese samenwerking (later de NAVO). In 1948 vond de Blokkade van Berlijn plaats. Stalin liet de toevoerwegen afsluiten. West-Berlijn kreeg d.m.v. een luchtbrug steun van de Amerikanen. 

Twee verschillende werelden 

In West-Duitsland werd in 1949 de Bondsrepubliek Duitsland opgericht (BDR) (met West-Berlijn). Adenauer zorgde met zijn politiek van Westbindung (lid van de NAVO en de EGKS) en het Wirtschaftswunder  dat West-Duitsland een stabiele democratie werd.

Audenauer erkende de DDR niet en wilde het liefst één (democratisch) Duitsland.  West-Duitsland stond niet stil bij haar nazi-verleden. 

Twee verschillende werelden 

In Oost-Duitsland werd in 1949 de Duitse Democratische Republiek (DDR) opgericht. Dit was een volksdemocratie. De leiders zoals Ulbricht wilden een communistische staat realiseren waar het fascisme geen kans zou krijgen.  In 1953 kwam er een opstand over de slechte werking van de planeconomie. De opstand werd neergeslagen en Oost-Duitsland kwam onder controle van de Staatssicherheitsdienst (Stasi). De DDR werd lid van het Warschaupact en de Comecon. Tot 1961 probeerden veel mensen uit de DDR te vluchten (met name hoogopgeleiden). Na 1961 lukte dit niet meer i.v.m. de bouw van Berlijnse Muur. De VS erkende invloedsfeer van de SU en grepen niet in. 

Belangrijke jaartallen

1945 - Overgave DL, einde WOII, conferentie van Potsdam over toekomst DL

1946 - Grote stroom Heimatvertriebenen richting het westen van Duitsland  

1947 - Trumandoctrine

1948 - Marshallplan (= onderdeel trumandoctrine)  

1948 – 1949  - Blokkade van Berlijn,  VS reageert middels luchtbrug 

1949 - Oprichting BRD (als gevolg van de Blokkade) en DDR 

1949 - Oprichting NAVO; 1955 wordt de BRD lid van de NAVO 

1953 - Opstand in de DDR 

1961 - Bouw Berlijnse Muur 

Konrad Adenauer	Stasi	westbindung
Walter Ulbricht	communisme	volkswagen
NAVO	Warschaupact	CDU/CSU

Welke begrippen, personen en verdragen horen bij Oost-Duitsland en welke bij West-Duitsland?

Oost-Duitsland 

• Ulbricht
• communisme
• Warschaupact
• Stasi

West-Duitsland

• Audenauer
  
• CDU/CSU
• Navo
• westbinding
• volkswagen 

Anna Seghers was een bekende Duitse schrijfster uit de 20e eeuw. Haar leven werd beïnvloed door politieke omstandigheden in Duitsland:
1 In 1933 werd ze als lid van Duitse communistische partij gearresteerd en korte tijd gevangengezet.
2 Haar verhuizing in 1950 van West- naar Oost-Berlijn werd toegejuicht door de SED (de communistische partij). Licht dit toe door:
 aan te geven n.a.v. welke gebeurtenis communisten in Duitsland werden gearresteerd in 1933, en
 met een gebeurtenis uit 1949 uit te leggen waardoor SED de verhuizing van Anna Seghers toejuichte. (3pt)

Gebruik de bron
Een interpretatie:
Met deze prent geeft de tekenaar kritiek weer op het beleid van de DDR-regering in 1953.
Ondersteun deze interpretatie door uit te leggen, telkens met een verschillende verwijzing naar de prent:
 welke kritiek de tekenaar in deze prent weergeeft op het beleid van de DDR-regering in 1953 en
 welke kritiek de tekenaar weergeeft op de politieke verhoudingen binnen het Oostblok. (4pt)

3. Wat verklaart de hereniging van beide Duitslanden en hun succesvolle integratie in Europa (1961-1991)?

Twee gescheiden werelden komen nader tot elkaar

Vanaf de jaren '60 (tijdens de detente) probeerde Willy Brandt de relatie met de DDR (en de andere volksdemocratieën) weer te verbeteren d.m.v. de Ostpolitik. In 1972 erkende de DDR en BRD elkaar. Toch bleef de BRD streven naar eenheid. De DDR (onder leiding van Honecker) stond wel open voor de Ostpolitik, maar zag de deling als definitief.  

Het ontstaan van een jongerencultuur 

In de BRD komt kritiek op de consumptiemaatschappij en de beperkte denazificatie van de samenleving. Deze kritiek komt van de  jongeren. Dit ontaarde in links terrorisme (RAF - Baader-Meinhof Gruppe). Zij krijgen steun vanuit de DDR. 

Hervormingen 

In 1980 probeerde Gorbatsjov d.m.v. glasnost (openheid) en perestrojka (verbouwing) de SU te hervormen. Hij liet daarbij de Brezjnev-doctrine los. De DDR zette zich er tegen af, want er was vrees voor een liberale koers. Uiteindelijk zagen veel mensen het via de media. Dit leidde tot verzet. De grenzen werden open gesteld, de muur viel (in 1989) en er kwam een hereniging (1990). Berlijn werd de nieuwe hoofdstad. 

Europese samenwerking 

Kohl ging akkoord met de eis van Frankrijk om over te gaan op de Euro in ruil voor de Duitse eenwording en uitbreiding (met het Oostblok). West-Duitsland droeg veel van de kosten om Oost-Duitsland er bovenop te helpen. Ook immigratie leidde tot meer problemen (en verzet - neonazi's). 

Belangrijke jaartallen

Halverwege jaren 60 tot eind jaren 70 - Detente 

1985 - Gorbatsjov aan de macht in SU, Toenemende onvrede bij burgers DDR 

1989 - Val van de Muur 

1990 - Duitsland herenigd 

1991 - SU valt uiteen, Gorbatsjov treedt af, einde Koude Oorlog 

In de bron staan in de linker kolom vier uitspraken van leiders van Duitsland in de periode 1945-2002 (a tot en met d) in willekeurige volgorde, en in de rechter kolom vijf leiders in chronologische volgorde (1 tot en met 5).
Geef voor elke uitspraak aan welke leider erbij hoort. Noteer alleen de letter en het daarbij behorende cijfer. Let op: er blijft één leider over. (2pt)

Vanaf 1968 liet de regering van de BRD onderzoek doen naar de mening van DDR-burgers over politieke en economische kwesties. Hiervoor werden West-Duitse burgers die de DDR hadden bezocht ondervraagd over hun gesprekken met burgers van de DDR. Licht deze werkwijze toe door:
 te verklaren dat de detente dit onderzoek vergemakkelijkte en
 aan te geven dat de regering van de BRD met dit onderzoek de Ostpolitik wilde ondersteunen en
 een politieke reden te geven dat de regering van de DDR zelf geen openbaar onderzoek naar de mening van haar burgers liet uitvoeren.

Gebruik de bron.
Deze prent gaat over de situatie in de DDR in 1989. Leg uit, telkens met een verwijzing naar de bron:
 welke mening over de politieke koers van de DDR-leiding de tekenaar
weergeeft en
 welke voorspelling over de toekomst van de DDR de tekenaar
weergeeft. (4pt)

Examentraining hc Duitsland