4 havo 1.3 en 1.4

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Thema 1 Inleiding in de biologie

Paragraaf 4 Celorganellen

Leerdoelen

Je kunt de onderdelen van een dierlijke en plantaardige cel benoemen

Je kunt de functie beschrijven van de verschillende celorganellen

Wat is het verschil tussen een plantaardige en een dierlijke cel?

Plantaardige cel

Celwand: stevigheid en bescherming 

Celmembraan: stofwisseling met omgeving

Celkern: Bevat DNA en stuurt cel aan

Chloroplasten: fotosynthese

Cytoplasma: bevat organellen en kan chromoplasten en leukoplasten bevatten

Cytoplasma

Dierlijke cel

1. Celmembraan: stofwisseling met extracellulaire ruimte
2. Celkern: Bevat DNA en stuurt de cel aan
3. Cytoplasma: Bevat de celorganellen en opgeloste stoffen
   

Cellen

plantaardige cel - dierlijke cel

Opdracht

Teken een grote dierlijke cel in je schrift.

Benoem:

Celkern

Celmembraan

Cytoplasma

Maak veel ruimte in het cytoplasma

Hoe bestudeer je cellen?

Microscopie:

Lichtmicroscopie (tot 1000x)

Elektronenmicroscopie (tot 100.000x)

transmissie-elektronen microscoop (TEM, 2D)

Scanning elektronenmicroscoop (SEM, 3D)

Antoni van Leeuwenhoek 250x  (1670)

Elektronen microscoop

De cel

Celorganellen:

1. Celkern
2. Endoplasmatisch reticulum (ER)
3. Golgisysteem
4. Mitochondrium
5. Ribosomen
6. Lysosomen

Celkern

In het kernplasma ligt het DNA.

DNA ligt opgerold in de vorm van chromosomen

Kernlichaampje: 

Vormt ribosomen

Kernporiën:

Maakt transport naar cytoplasma mogelijk

Wat zijn ribosomen?

Endoplasmatisch reticulum

Ligt om de celkern heen

Bestaat uit lagen membranen

Ruw ER: 

Bevat ribosomen

Glad ER: 

Bevat geen ribosomen

Endoplasmatisch reticulum

Functie: Plek voor het maken van (membraan)eiwitten en transport naar het golgi systeem

De membranen vormen blaasjes. Kleine stukjes kunnen zich afsnoeren en zich verplaatsen door het cytoplasma

Golgi systeem

Mitochondrium

De energiefabriekjes van de cel

In de mitochondrium vindt de verbranding plaats 

Hier wordt glucose verbrandt en de vrijgemaakte energie wordt vastgelegd in moleculen van de stof ATP (adenosinetrifosfaat)

ATP moleculen kun je vergelijken met opgeladen batterijen die ergens anders in de cel gebruikt kunnen worden als er ergens energie nodig is

Chloroplasten

Bladgroenkorrels

Alleen plantencellen bevatten chloroplasten

Chloroplasten voeren de fotosynthese uit

In de membranen liggen de enzymen (eiwitten) die de fotosynthese uitvoeren

3:50

Wat is onderdeel B?

1. Bladgroenkorrel
2. Ribosoom
3. Celkern
4. Mitochondrium

Wat is onderdeel E?

1. Golgi-systeem
2. Endoplasmatisch reticulum
3. Celmembraan
4. Schijfjesstapel

In welk organel vindt fotosynthese plaats?

1. Mitochondrium
2. Chloroplast
3. Celkern
4. Cytoplasma

Wat is een uniek kenmerk van een dierlijke cel?

1. Heeft een celkern
2. Heeft een mitochondrium
3. Heeft geen celwand
4. Heeft geen vacuole

Tijdens diepe slaap worden eiwitten in zenuwcellen aangemaakt.
Welk organel zorgt of welke organellen zorgen voor transport van deze eiwitten in een zenuwcel?

1. Ribosoom
2. Mitochondrium
3. ER
4. Chromosoom

Hoe heet een blaasje waar enzymen in vervoerd of opgeslagen worden?

1. Golgi
2. Lysosoom
3. Vesicle
4. Vacuole