H1 Leesvaardigheid les 2 Hoofdzaken en hoofdgedachte Taalweetjes taal beweegt

• Nederlands
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 3

Hoofdzaken en hoofdgedachte

Hoofdzaken en hoofdgedachte

Lesdoel

Taalweetjes H1:

• Aan het eind van de les heb je geleerd dat er ook Nederlands wordt gesproken buiten Nederland
• Aan het eind van de les heb je geleerd dat er leenwoorden zijn in het Nederlands
• Aan het eind van de les heb je geleerd dat er in België ook Nederlands wordt gesproken

Leesvaardigheid H1: Verbanden en signaalwoorden (2)

• Aan het eind van de les heb je geleerd hoe je hoofdzaken en hoofdgedachte kunt vinden.

Taalweetjes

Taal beweegt

Taal beweegt

• Taal staat nooit stil. Elk jaar komen er duizenden nieuwe woorden bij. 
• Nieuwe woorden worden neologismen genoemd. 
• Als een nieuw woord vaak genoeg wordt gebruikt, komt het uiteindelijk in het woordenboek terecht. 
• Deze woorden zijn in 2017 in het woordenboek opgenomen: smombie, appnek, telefoonarts, wachtverzachter, web-only, vind-ik-niet-leuken.

Taal beweegt

Wat betekenen die woorden?

• smombie
• appnek
• telefoonarts
• wachtverzachter
• web-only
• vind-ik-niet-leuken.
  

Taal beweegt

• Smombie: iemand die zo met zijn smartphone bezig is, dat hij net als een zombie niet meer op zijn omgeving let.

• Appnek: een zere nek doordat je te lang zonder pauze voorovergebogen met je smartphone of tablet bezig bent.

Taal beweegt

• Telefoonarts: een arts die telefonisch patiënten te woord staat en inschat hoe dringend de hulpvraag is.

• Wachtverzachter: iets wat het wachten aangenamer maakt.

Taal beweegt

• Web-only: hierbij is de toegang tot een product of dienst alleen mogelijk via een website.
  

• vind-ik-niet-leuken: met een duimpje omlaag aangeven dat je een bericht op een website of op sociale media niet leuk vindt

Woord van het jaar!

• Elk jaar zijn er verkiezingen voor het Woord van het Jaar. 

Woord van het jaar! 2023

De tien genomineerde woorden waren:

• AI
• barbiecore
• bestaanszekerheid
• crompouce
• fatbike
• graaiflatie
• hittefit
• TikTok-rijen
• traktatiecultuur
• x’en

Woord van het jaar!

Graaiflatie

• Graaiflatie houdt in dat productprijzen uit winstbejag worden verhoogd, meestal onder het voorwendsel dat de productiekosten zijn gestegen. 
• Het woord is afgeleid van de woorden graaien en inflatie en is een leenvertaling van het Engelse woord greedflation. 
• Graaien wordt vaker op vergelijkbare wijze in samenstellingen gebruikt, bijvoorbeeld in graai-economie of graaitaks.

Grenzen

Herhaling

Hoofdzaken en hoofdgedachte

Hoofdzaken en hoofdgedachte

Hoe vind je de hoofdzaken in een tekst: 

• Wat belangrijk is in een tekst
• Inleiding en slot
• belangrijkste zin van iedere alinea
• Tussenkopjes en anders gedrukte woorden

Rest van de alinea = uitleg of een voorbeeld

Hoofdzaken en hoofdgedachte

Hoofdgedachte: 

• Het belangrijkste van een tekst in één zin samenvatten.
• Vraag je af: Wat is het belangrijkste wat in de tekst over het onderwerp wordt gezegd?
• Vaak te vinden in inleiding en slot.

Bij samenvatting van een tekst, noteer je alleen de hoofdgedachte en de hoofdzaken.

Hoofdzaken en hoofdgedachte

Nakijken opdracht 2

Hoofdzaken en hoofdgedachte

1 alinea 1 en 2. Alinea 1 start met de sfeer waarin het interview gehouden

   wordt. In alinea 2 wordt duidelijk wat het onderwerp is en eindigt met een

   vraag waarop in de tekst antwoord volgt. Dat antwoord begint al in alinea 3.

  

2 Het verschijnen van het laatste boek van Vincent Icke.

3 C een reis in de ruimte

Hoofdzaken en hoofdgedachte

4 Icke legt in zijn boek uit dat een reisje van 20 miljard jaar in principe

    mogelijk is.

5 Eigen antwoord. Bijvoorbeeld: Licht gaat sneller dan het je verplaatsen van

    A naar B.

6 C Zijn er levende wezens buiten de aarde?

Hoofdzaken en hoofdgedachte

7 De schrijver vergelijkt de vraag van wetenschappers van 400 jaar geleden

    met de vraag van de Neanderthalers.

8 Dat het zoeken naar ander leven buiten de aarde van alle tijden is.

9 C Je stelt je voor hoe het leven in de ruimte eruit kan zien en denkt daar

        verder over na.

Hoofdzaken en hoofdgedachte

10 Ergens heel goed in zijn. Zie ‘Wij zijn heel goed in verspilling.’ (al. 6)

11 Zorgen dat je grondstoffen opnieuw gebruikt: kringloopsamenleving.

Hoofdzaken en hoofdgedachte

Nakijken opdracht 3

Hoofdzaken en hoofdgedachte

1 Ze hebben waarschijnlijk een intelligentere samenleving waardoor ze geen

    sporen achterlaten. 

2 Als dat wel zo was dan zouden we slimmer met onze grondstoffen

    omgaan. ‘Een vergevorderde intelligente samenleving plundert haar

    planeet niet zoals wij dat doen’ (al. 6)

 

Hoofdzaken en hoofdgedachte

3 Iemand een spiegel voorhouden

4 Ga over op een kringloopsamenleving.

Huiswerk

Huiswerk

opdracht 2

Huiswerk

opdracht 2

Huiswerk

opdracht 3

Huiswerk

volgende les

Maak opdracht 4 en 5 van blz. 16 t/m 19