Les 1

• Maatschappijkunde
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 4

Criminaliteit

§1 - Wat is criminaliteit?

Planning

Les 1

• 1.1 Wat is crimineel gedrag?

Les 2

• 1.2 Soorten criminaliteit

Afspraken LessonUp

• Je volgt de icoontjes.
• Bij onrechtmatig gebruik: blauwe kaart (2 uur nakomen).
• Slecht laptop/telefoongebruik tijdens de les? Uitsluiting gebruik ervan.

Werken met LessonUp

Aantekening voor het examen

Opdracht

Meer informatie

Bronnen

Je mag je device gebruiken

Je mag samenwerken

Je moet je oortjes gebruiken

Je werkt zelfstandig

Examenvraag

Je werkt in stilte

De afgelopen jaren is de criminaliteit...

Toegenomen

Afgenomen

1.1 Wat is crimineel gedrag

Normen en waarden

• Waarden = principes of uitgangspunten die mensen belangrijk vinden.
• Normen = regels over hoe mensen zich ten opzichte van elkaar te horen gedragen.

... normen en waarden kun je onderverdelen in geschreven en ongeschreven regels

Aantekening voor het examen

Geef een voorbeeld van een waarde met een bijpassende norm.

Doe het zo:
Waarde =
Norm =

Regels - I

Ongeschreven regels:

normen voor goed gedragen die nergens op papier staan.

Aantekening voor het examen

Regels - II

Geschreven regels:

regels die in reglementen of wetten staan

Rechtsregels = staan in wetten.

Aantekening voor het examen

Wat is criminaliteit

• Criminaliteit = door de wet strafbaar gesteld gedrag.
• Als je een wet overtreedt, pleeg je een strafbaar feit, ook wel een delict genoemd
• Criminaliteit gaat dus over geschreven regels.

Aantekening voor het examen

Voorbeelden van wetboeken 

Delicten staan omschreven in wetboeken/wetten

1. Wetboek van Strafrecht: geweldsmisdrijven/fraude/witwassen/ belastingontduiking/diefstal
2. Wegenverkeerswet: (verkeersregels) 

•  Misdrijven: rijden onder invloed/ doorrijden na een ongeval/ joyriding
• Overtredingen: gevaarlijk rijgedrag/ door rood licht rijden/ zonder helm op brommer

3. Wet wapens en munitie (verbod op dragen van wapens)

4. Opiumwet:  (de wet over drugs) exploiteren van hennepkwekerij/ dealen van harddrugs

Aantekening voor het examen

Tijd- en plaatsgebonden criminaliteit

Criminaliteit is tijdsgebonden: het verschilt per periode/tijd wat als crimineel wordt beschouwd of niet.

Criminaliteit is plaatsgebonden: het verschilt per plek/plaats wat crimineel is of niet.

VB die je opschrijft en leert:

Gelegaliseerd (vroeger verboden nu niet): godslastering, homoseksualiteit, prostitutie, abortus en euthanasie.

• Als verbod opgenomen in de wet: lijfstraffen, verkoop van alcohol aan minderjarigen,

illegaal downloaden.

Aantekening voor het examen

Iets wat jij belangrijk vindt in het leven noemen je een                       . Het gedrag wat daarbij hoort, noemen we een                   . In onze samenleving gelden allerlei                                  . Die zijn ongeschreven of geschreven. Ongeschreven regels noemen we ook wel                               . Regels die wel beschreven zijn, noemen we                                   . Criminaliteit is al het gedrag dat door de                        strafbaar is gesteld. Een ander woord voor strafbaar gedrag is                                   . 

waarde

norm

regels

fatsoensnormen

rechtsregels

delict

Welke misdrijf hoort bij welk wetboek?

Opiumwet

Wegen-

verkeerswet

Wet van wapens 

en munitie

Wetboek van strafrecht

XTC verkopen aan je beste vriend

Dronken terugrijden naar huis

Een zakje snoep stelen

Een flesje pepperspray meenemen

Tijdsgebonden criminaliteit

Plaatsgebonden criminaliteit

1.2 Soorten criminaliteit

nos.nl

www.nu.nl

Overtreding	Misdrijf
Licht delict	Zwaar/ernstig delict
Geen strafblad	Wel strafblad (vanaf 12 jaar)
Maximaal 1 jaar hechtenis in het Huis van Bewaring	Maximaal Levenslange gevangenisstraf.
Poging tot en medeplichtigheid zijn niet strafbaar	Poging tot en medeplichtigheid zijn wél strafbaar
Voorbeelden: wildplassen/ openbare dronkenschap/ burenoverlast	Voorbeelden: moord/ doodslag/ mishandeling/ verkrachting/ inbraak/ diefstal/ vernieling/ heling

Aantekening voor het examen

Schrijf de voorbeelden in je aantekeningen boekje en leer ze!

opendata.cbs.nl

Veelvoorkomende criminaliteit

• Veelvoorkomende criminaliteit is een belangrijke oorzaak van onveiligheidsgevoelens bij burgers.

• Kenmerken:

1. - het gaat om massaal voorkomende strafbaar gestelde gedragingen (vb. winkeldiefstal, zakkenrollen, voetbalvandalisme, fietsendiefstal en vernieling)
2. - Kost de samenleving veel geld (veel schade)
3. - hinderlijk zijn voor de samenleving en gevoelens van onveiligheid vergroten 

• Veelvoorkomende criminaliteit wordt in het algemeen licht bestraft zeker bij een eerste overtreding.

Wie plegen met name de delicten die vallen onder veel voorkomende criminaliteit?

1. Jongeren tussen de 16 en 23 jaar
2. Jongeren tussen de 18 en 25 jaar
3. Personen met een migratieachtergrond
4. Mensen van 50+

Wat zijn voorbeelden van veelvoorkomende criminaliteitsvormen?

1. Oplichting
2. Geweld
3. Diefstal
4. Vandalisme

Examenvraag

Opdracht

Examenvraag

Examenvraag  2021 - I

Opdracht

Examenvraag

Examenvraag

Opdracht

Je mag je device gebruiken

Je werkt zelfstandig.

Je werkt in stilte

Antwoord

Voorbeelden van juiste antwoorden zijn:

• Er is wel sprake van plaatsgebonden criminaliteit, want er zitten

verschillen in de leeftijd waarop alcohol mag worden gekocht tussen de

verschillende landen 1

• Er is wel sprake van tijdgebonden criminaliteit, want in Nederland en

Portugal was de minimumleeftijd om alcohol te mogen in 2014 en 2015

veranderd 

Opdracht

Examenvraag

maken 

10,11,12,13,16

blz. 15 samenvatting