basisstof 2 Chromosomen en genen

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 2

Basisstof 2

Chromosomen en genen

Vandaag

Herhaling basisstof 1 

Uitleg basisstof 2

Opdrachten maken van 5.2

Afsluiting

Uit welke stof bestaan chromosomen?

1. DNA
2. Genen
3. Mutaties
4. Draden

Het genotype van iemand ontstaat

1. bij de geboorte
2. bij de bevruchting
3. tijdens het leven
4. in de eicel

Genotype

De 46 chromosomen in één celkern bevatten samen alle genen, dus alle informatie van jouw erfelijke eigenschappen. 

Dit noemen we het genotype. 

Is het genotype van de larve hetzelfde als het genotype van het volwassen dier?

1. Ja
2. Nee

Bevat een cel van de lever de erfelijke informatie voor het maken van speeksel?

1. Ja
2. Nee

actief / niet actief

Een cel gebruikt alleen de genen die hij nodig heeft.

Dit hangt af van de plaats in het lichaam waar de cel zich bevindt.

Voorbeeld: een cel van een speekselklier gebruikt alleen de genen die zorgen voor de aanmaak van speeksel. De rest van de genen in die cel  'staan uit'

Fenotype

Het fenotype wordt bepaald door: 

- genotype (bv oogkleur), maar ook

- leefstijl (bv neuscorrectie, tattoo of haar verven) 

- omgeving (bv littekens, bruiner worden)

Vaak is het een combinatie van alles

Thema 5 Erfelijkheid en evolutie

B1 Genotype en fenotype

B2 Chromosomen en genen

B3 Variatie in genotypen

B4 De evolutietheorie

B5 Geschiedenis van het leven op aarde

B6 DNA-technieken

Leerdoelen

- Je kunt beschrijven hoe elk van de ouders 50% van de chromosomen levert

- Je kunt benoemen dat bij mensen het geslacht wordt bepaald door de geslachtschromosomen

Paren

46 chromosomen in elke lichaamscel. Van ieder chromosoom heb je er twee (eentje van je moeder en eentje van je vader)

Twee chromosomen die bestaan uit dezelfde genen noemen we een paar. 23 paar in elke lichaamscel.

Geslachtscellen

Eicellen en zaadcellen zijn geslachtscellen. in de kernen van geslachtscellen komen de chromosomen enkelvoudig voor. 

Dus NIET in paren. 

Een geslachtscel bevat dus 23 chromosomen.

Bevruchting

23 chromosomen van de zaadcel + 23 chromosomen van de eicel. 

Er zijn dan weer 46 chromosomen en dus 23 chromosomenparen. 

Geslacht

Het 23e chromosomenpaar zijn geslachtschromosomen. 

Bij een vrouw zijn er twee X-chromosomen (XX)

Bij een man zijn er een X-chromosoom en een Y-chromosoom (XY)

Geslacht

Het geslachtschromosoom in een eicel is altijd een X. 

Het geslachtschromosoom in een zaadcel kan een X of een Y zijn. 

Bij de bevruchting ontstaat er dus óf een XX chromosomenpaar óf een XY chromosomenpaar. 

Lichaamscel

• 46 chromosomen
• 23 paar
• Per eigenschap 2 genen

Geslachtscel

• 23 chromosomen
• Enkelvoudig
• Per eigenschap 1 gen

Hoeveel chromosomen heeft een mens?

1. 23
2. 92
3. 16
4. 46

Welk geslacht heeft iemand met chromosomen XX?

1. een man
2. een vrouw

Hoeveel chromosomen heeft een geslachtscel?

1. 46
2. 23
3. 16
4. 92

Hoeveel genen van de eigenschap oogkleur zitten er in een huidcel?

1. 46
2. 23
3. 1
4. 2

Aan de slag!

Lezen basisstof 2 in je boek

Maken opdrachten van 5.2 Chromosomen en genen 

Opdracht 1 tot en met 9.

Klaar? Lees basisstof 3.

Huiswerk volgende week

Opdrachten van 5.2 Chromosomen en genen

Opdracht 1 tot en met 9.

Lezen basisstof 3.