Paragraaf 14.3 De overheid en sociale ongelijkheid in Nederland

• Mens & Maatschappij
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 3

Van nachtwakerstaat naar participatiestaat

De politieke hoofdstromingen en arm en rijk 

De overheid en sociale ongelijkheid in Nederland.

14.1

14.2

14.3

Verschillen in rijkdom

Wat bepaalt de sociale klasse?

Sociale mobiliteit

De maatschappelijke ladder en kansen

Kansarmen

12.1

12.2

12.3

12.4

12.5

Tegengestelde belangen

Actiegroepen

Belangenorganisaties

Machtsmiddelen van vakbonden

Nederlandse poldermodel

13.1

13.2

13.3

13.4

13.5

Een samenleving waarin enkele lagen te onderscheiden zijn op sociaal gebied.

Groep mensen die in de samenleving ongeveer dezelfde positie inneemt.

Een rij beroepen, waarbij bovenaan de beroepen staan die hoog worden gewaardeerd en onderaan de beroepen die het minst worden gewaardeerd. 

Aanzien

Sociaal geslaagd

Sociale klasse

Maatschappelijke ladder

Status

Een maatschappij waarbij je in een bepaalde kaste  (sociale klasse) wordt geboren en waar je niet meer uitkomt.

Het stijgen van de ene naar de andere klasse. 

Het ervoor zorgen dat je door middel van een opleiding hogerop komt in de samenleving. 

Het benadrukken of overdrijven van verschillen tussen mensen in de maatschappij door de overheid, organisaties en alle mensen.

Het stijgen en dalen op de maatschappelijke ladder.

Kastenmaatschappij

Sociale mobiliteit

Positieverwerving

Positietoewijzing

Verticale sociale mobiliteit 

Als de lonen stijgen, gaan de uitkeringen ook omhoog.

Het ervoor zorgen dat je door middel van een opleiding hogerop komt in de samenleving. 

Als de lonen stijgen, hoeven de uitkeringen niet mee omhoog te gaan. 

Het stijgen en dalen op de maatschappelijke ladder.

koppeling van lonen en uitkeringen

Positieverwerving

Ontkoppeling van lonen en uitkeringen

Verticale sociale mobiliteit 

Rijke landen in de Europa, Noord-Amerika, Australië en Nieuw-Zeeland.

Landen in Oost-Europa en de ontwikkelde communistische landen in Oost-Azië.

Armste landen die vooral op het zuidelijk halfrond liggen.

Gezinnen die generaties lang in een niet te doorbreken cirkel van grote armoede en achterstand gevangen zitten.

Plannen die per wijk opgesteld worden in overleg met bewoners, lokale organisaties en instellingen over te behalen resultaten.

Eerste wereld

Tweede wereld

Derde wereld

Kansarmen

Chartes

Plannen die per wijk opgesteld worden in overleg met bewoners, lokale organisaties en instellingen over te behalen resultaten.

 

Belangen die voor jou als individu gelden.

Belangen die voor iedereen gelden.

Groepen die langs allerlei wegen druk  proberen uit te oefenen op mensen van wie ze wat gedaan willen krijgen.

Charters

Individuele belangen

Collectieve belangen

Pressiegroepen

Groepen burgers die zich een bepaalde tijd inzetten voor een in (hun ogen) goede zaak.

Belangen die voor jou als individu gelden.

Belangen die voor iedereen gelden.

Groepen die langs allerlei wegen druk  proberen uit te oefenen op mensen van wie ze wat gedaan willen krijgen.

Actiegroepen

Individuele belangen

Collectieve belangen

Pressiegroepen

Organisatie die de belangen van bepaalde groepen mensen vertegenwoordigt en behartigt. 

Werkgevers- en werknemersorganisaties.

Belangenorganisatie van werknemers in een bedrijfstak of met een bepaald beroep. 

Organisatie die het beleid van de aangesloten vakbonden in samenhang brengt.

Collectieve arbeidsovereenkomst; afspraken tussen werkgevers en werknemers over hoe de arbeid wordt verricht. 

Algemeen verbindende verklaring (overheidsregel die bepaalt dat een cao geldt voor alle werknemers in de bedrijfstak).

Belangenorganisatie

Sociale partners

Vakbond

Vakcentrale

Cao

AVV

Korte werkonderbrekingen om de werkgevers onder druk te zetten. 

Werk heel nauwkeurig uitvoeren, waardoor de productie lager wordt.

Bedrijf bezetten, waardoor de eigenaar er niet bij kan. 

Stilleggen van het werk voor een langere termijn.

Contact leggen met personen die invloed kunnen uitoefenen op bepaalde zaken.

Prikacties

Stiptheidsacties

Bedrijfsbezetting

Staking

Lobbyen

Tegengestelde partijen praten veel met elkaar om tot een oplossing te komen bij een meningsverschil. 

Overleg tussen werkgevers en werknemers.

Stichting van de Arbeid.

Sociaal Economische Raad (overleg tussen de regering, werkgevers en werknemers).

 

Poldermodel

Stichting van de arbeid

STAR

SER

De overheid beschermde de mensen tegen de meest noodzakelijke gevaren (bijv. oorlog). 

Een staat waarin de mensen geholpen worden van geboorte tot de dood.

De overheid neemt een aantal zaken voor zijn rekening in de samenleving, maar de mensen moeten ook zelf wat doen.

Een maatschappij waarin zo veel mogelijk mensen mee moeten doen in de samenleving en de overheid voor een sociaal vangnet zorgt.

Nachtwakerstaat 

Verzorgingsstaat

Zorgzame samenleving

Participatiestaat 

Een manier van aankijken tegen de maatschappij en hoe de maatschappij zou moeten zijn. 

Een manier van aankijken tegen de maatschappij en hoe de maatschappij zou moeten zijn. 

Partij van de Arbeid.

Socialistische Partij.

Politieke hoofdstromingen

Socialisme

PvdA

SP

Stroming die streeft naar zo groot mogelijke vrijheid.

Volkspartij voor Vrijheid en Democratie.

Democraten 66.

Stroming die uitgaat van de bijbel (het evangelie).

Liberalisme

VVD

D66

Confessionalisme

Antwoorden - begrippen - 14.3 de overheid en sociale ongelijkheid in Nederland

1 Sociale verzekeringen worden betaald uit de sociale premies en kunnen worden onderverdeeld in werknemers- en volksverzekeringen. / 2 Deze zijn die bedoeld zijn voor werknemers die in dienst van particuliere werkgevers zijn  / 3 Deze zijn bedoeld voor iedere Nederlander.  / 4 Sociale voorzieningen worden door de overheid bekostigd en verstrekt uit de belastingen die alle Nederlanders betaald hebben.  / 5 Deze wet heeft als doel om voor alle mensen een goede geneeskundige verzorging te waarborgen  / 6 Ziektewet: werknemers die door ziekte, ongeval of gebreken niet in staat zijn hun arbeid te verrichten hebben recht op ziekengeld - als hun werkgever niet verplicht is tot loondoorbetaling  / 7 Wet Werk en Inkomen naar Arbeidsvermogen.  

8 Wet op de Arbeidsongeschiktheidsverzekering. / 9 Werkloosheidswet (uitkering bij werkloosheid).   /10 Algemene Ouderdomswet (uitkering vanaf pensionering).  / 11 Wet Maatschappelijke ondersteuning.  / 12 ondersteuning van de familie  

13 Mensen die niet in staat zijn om in het eigen onderhoud te voorzien en geen beroep kan doen op een andere wet of sociale voorziening krijgt bijstand. /  14 Mensen met een laag inkomen krijgen een subsidie om de eventuele hoge huur te kunnen betalen.  / 15 Mensen met een laag inkomen krijgen een financiële toelage om hun ziektekosten (basisverzekering) te betalen.  

16 Mensen die in de bijstand zitten en een baantje nemen gaan er soms op achteruit omdat allerlei regelingen van de gemeente dan vervallen.  / 17 Naarmate het inkomen van mensen stijgt, moeten mensen meer belasting betalen. 

Sociale verzekeringen worden betaald uit de sociale premies en kunnen worden onderverdeeld in werknemers- en volksverzekeringen.

Deze zijn die bedoeld zijn voor werknemers die in dienst van particuliere werkgevers zijn 

Deze zijn bedoeld voor iedere Nederlander.

Sociale voorzieningen worden door de overheid bekostigd en verstrekt uit de belastingen die alle Nederlanders betaald hebben.

Sociale verzekeringen

Werknemersverzekering

Volksverzekering

sociale voorzieningen

Deze zijn die bedoeld zijn voor werknemers die in dienst van particuliere werkgevers zijn

1. sociale verzekeringen
2. werknemersverzekering
3. Volksverzekering
4. Sociale voorzieningen

Sociale verzekeringen worden betaald uit de sociale premies en kunnen worden onderverdeeld in werknemers- en volksverzekeringen.

1. sociale verzekeringen
2. werknemersverzekering
3. Volksverzekering
4. Sociale voorzieningen

Sociale voorzieningen worden door de overheid bekostigd en verstrekt uit de belastingen die alle Nederlanders betaald hebben.

1. sociale verzekeringen
2. werknemersverzekering
3. Volksverzekering
4. Sociale voorzieningen

Deze zijn bedoeld voor iedere Nederlander.

1. sociale verzekeringen
2. werknemersverzekering
3. Volksverzekering
4. Sociale voorzieningen

Deze wet heeft als doel om voor alle mensen een goede geneeskundige verzorging te waarborgen.

Ziektewet: werknemers die door ziekte, ongeval of gebreken niet in staat zijn hun arbeid te verrichten hebben recht op ziekengeld - als hun werkgever niet verplicht is tot loondoorbetaling.

Wet Werk en Inkomen naar Arbeidsvermogen.

Wet op de Arbeidsongeschiktheidsverzekering.

Zorgverzekeringswet

ZW

WIA

WAO

Wet op de Arbeidsongeschiktheidsverzekering.

1. Zorgverzekeringen
2. ZW
3. WIA
4. WAO

Ziektewet: werknemers die door ziekte, ongeval of gebreken niet in staat zijn hun arbeid te verrichten hebben recht op ziekengeld - als hun werkgever niet verplicht is tot loondoorbetaling

1. Zorgverzekeringen
2. ZW
3. WIA
4. WAO

Deze wet heeft als doel om voor alle mensen een goede geneeskundige verzorging te waarborgen

1. Zorgverzekeringen
2. ZW
3. WIA
4. WAO

Wet Werk en Inkomen naar Arbeidsvermogen.

1. Zorgverzekeringen
2. ZW
3. WIA
4. WAO

Werkloosheidswet (uitkering bij werkloosheid).

Algemene Ouderdomswet (uitkering vanaf pensionering). 

Wet Maatschappelijke ondersteuning.

ondersteuning van de familie

W.W.

AOW

Wmo

Mantelzorg

Werkloosheidswet (uitkering bij werkloosheid).

1. W.W.
2. AOW
3. Wmo
4. Mantelzorg

 Antwoorden - kennisvragen - 14.3 de overheid en sociale ongelijkheid in Nederland

18 Bijstandsmoeders, langdurig werklozen en WAO’ers. / 19 Risicospreiding en gedwongen solidariteit.  / 20 Van de hoogte van het inkomen.  / 21 Werknemersverzekeringen en volksverzekeringen.  / 22 De sociale verzekeringen worden betaald uit de sociale premies. De sociale voorzieningen worden opgebracht uit de belastingen die alle Nederlanders betaald hebben en die door de overheid verstrekt worden.  / 23 Zorgverzekeringswet, Ziektewet, Wet Werk en Inkomen naar Arbeidsvermogen en de Werkeloosheidswet.  / 24 - Werknemers die nooit meer kunnen werken (volledig arbeidsongeschikt);  - gedeeltelijk arbeidsongeschikten (basisuitkering en daarbovenop werken).  / 25 WW is een tijdelijke uitkering op weg naar een nieuwe baan.  / 26 AWBZ en AOW.  / 27 WWB.  / 28 Wie niet in staat is om in zijn eigen levensonderhoud te voorzien, ontvangt een bijstandsuitkering.  / 29 Uiterste vangnet om werklozen weer zo snel mogelijk op de arbeidsmarkt te krijgen.  / 30 Bijstand verstrekken, huurtoeslag, zorgtoeslag, gesubsidieerde banen instellen, verschil tussen werken en niet werken vergroten, hoge inkomens meer belasting laten betalen (progressief belastingstelsel), mensen aan werk helpen.  / 31 Mensen met een uitkering die langer dan één jaar werkloos zijn.  / 32 Betaalbaarheid en de prikkel om te werken is bij een hogere uitkering minder. 

Antwoorden - toepassingsvragen - 14.3 de overheid en sociale ongelijkheid in Nederland

32a De WW stijgt. b De werkloosheid daalt.  c Een daling.  /  

33a De werkenden.  b Werken moet lonen.  c Je moet werk proberen te vinden zodat je meer verdient dan iemand deie niet werkt. Het zou een stimulans moeten zijn om te werken.   d Huiseigenaren.   e Gepensioneerden.   f Groter.   / 

34a Verhoging van het BTW-tarief van 6 naar 9%.   

b Zij vinden dat de mensen met de laagste inkomens daar het meest de dupe van zijn.  

c Zij redeneren: meer winst voor een bedrijf betekent ook dat het bedrijf meer werknemers in dienst kan nemen.  

d Mensen hoeven dan minder belasting te betalen en gaan daardoor in koopkracht vooruit.  

35 Als je voetbal speelt en de doelen zijn verschillend qua formaat is de wedstrijd niet eerlijk. Dat geldt ook voor de verdeling van inkomens en bezit van mensen.