psychofarmacologie

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 4

psychofarmacologie

 Inleiding

Definitie van psychofarmacologie :

Psychofarmacologie is een tak van de farmacologie die zich richt op het bestuderen van de effecten van psychoactieve stoffen op het menselijk brein en gedrag. 

Het belang van psychofarmacologie in de behandeling van psychische aandoeningen

Effectieve behandelingsopties

Vermindering van symptomen

Herstel bevorderen

Behandelingspersonalisatie:

Geschiedenis van psychofarmacologie

Belangrijke mijlpalen en ontwikkelingen in het veld

1950-1960: Antipsychotica ontdekt - In de jaren '50 en '60 werden de eerste antipsychotica ontdekt, zoals chloorpromazine, die effectief waren bij de behandeling van symptomen van schizofrenie en andere psychotische stoornissen.

1970-1980:

 Selectieve serotonineheropnameremmers (SSRI's) - In de jaren '70 en '80 werden SSRI's, zoals fluoxetine (Prozac), geïntroduceerd als een nieuwe klasse van antidepressiva die specifiek gericht waren op het verhogen van de beschikbaarheid van serotonine in de hersenen. Ze werden al snel een van de meest voorgeschreven medicijnen voor depressie.

1980 - 2000

Personalisatie van behandeling en gepersonaliseerde geneeskunde. 

Genetische testen en farmacogenomica hebben het vermogen vergroot om medicatie af te stemmen op het individu, rekening houdend met hun genetische profiel en metabolisme.

2000-heden

 Onderzoek naar neuromodulatie 

 Elektroconvulsietherapie (ECT),

 Transcraniële magnetische stimulatie (TMS) en diepe Hersenstimulatie (DBS).

Vraag: In welke periode werden de eerste tricyclische anti psychotica geïntroduceerd, die gebruikt werden voor de behandeling van depressie?




Vraag: In welke periode werden de eerste tricyclische antidepressiva geïntroduceerd, die gebruikt werden voor de behandeling van depressie?

1. 1940-1950
2. 1950-1960
3. 1960-1970
4. 1980-1990

3 clusters van ziektebeelden in DMS

Cluster A: Excentrieke Cluster

• Paranoïde persoonlijkheidsstoornis (wantrouwen/achterdocht)
• Schizoïde persoonlijkheidsstoornis(geen behoefte aan contact)
• Schizo typische  persoonlijkheidsstoornis (verborgen boodschappen, genetisch verwant)

Cluster B: emotionele/impulsive cluster

• Borderline: instabiel met stemmingsstoornis
• Antisociale stoornis: roekeloosheid, impulsief
• Narcistische stoornis: zichzelf belangrijker, regels n.v.t.
• Histrionische stoornis: eigen gevoelens aandikken

Cluster C: Angstige cluster

• Afhankelijke persoonlijkheidsstoornis (lage eigenwaarde, geen eigen wil)
• Ontwijkende persoonlijkheidsstoornis (eigen isolatie, geen contact)
• Obsessief compulsief persoonlijkheidsstoornis (dwanghandelingen)

Klassen van psychofarmaca

Antipsychotica

Antidepressiva

Anxiolytica (angstremmers)

Stemmingstabilisatoren

Stimulantia

Anticonvulsiva

Slaapmiddelen

Therapeutische toepassingen

Specifieke psychische aandoeningen en de medicijnen

Voor- en nadelen van psychofarmacologische behandelingen

Lithium: stemmingsstabilisator

gebruik bij: 

bipolaire stoornis

manische depressie

cluster hoofdpijn

Lithium intoxicatie

* beven van de handen

* praten met een dubbele tong, droge mond

*diarree en hoge mictie (plassen)

* spierzwakte

* dronkenmansloop

* sufheid

*gewichtstoename

Seresta (oxazepam): Anxiolytica

• Vermindert angst en spanning
• ontspant spieren 
• verminderd ontwenningsverschijnselen
• werkt binnen 1 uur, tot 6 à 8 uur
•  niet langer gebruiken dan 2 maanden (verslavend)

Haldol: Antipsychotica

• Remt dopamine
• Vermindering van een psychose 
• Bijwerkingen: bewegingsstoornissen(valgevaar), apathie en sufheid

Depressie

Selectieve serotonineheropnameremmers (SSRI's):  fluoxetine (Prozac), sertraline (Zoloft) en escitalopram (Lexapro).

Serotonine-norepinefrine heropnameremmers (SNRI's): venlaTricyclische 

Antidepressiva (TCA's): amitriptyline en nortriptyline.

Atypische antidepressiva: bupropion (Wellbutrin) en mirtazapinefaxine (Effexor) en duloxetine (Cymbalta). (Remeron).

Angststoornissen

Selectieve serotonineheropnameremmers (SSRI's): dezelfde als bij depressie.

Benzodiazepines: alprazolam (Xanax), lorazepam (Ativan) en clonazepam (Klonopin).

Buspiron (BuSpar): een anxiolyticum zonder de bijwerkingen van sedatie en verslaving die benzodiazepines kunnen veroorzaken.

Schizofrenie

Eerste generatie antipsychotica (typische antipsychotica): zoals haloperidol (Haldol) en chloorpromazine.

Tweede generatie antipsychotica (atypische antipsychotica): zoals risperidon (Risperdal), olanzapine (Zyprexa) en quetiapine (Seroquel)

Bipolaire stoornis

Lithium: een stemmingsstabilisator die wordt gebruikt om manische episoden te voorkomen.

Anticonvulsiva: zoals valproïnezuur (Depakote) en lamotrigine (Lamictal), die zowel manische als depressieve episoden kunnen stabiliseren.

Atypische antipsychotica: sommige worden gebruikt voor zowel manie als depressie bij bipolaire stoornis

ADHD (Aandachtstekortstoornis met hyperactiviteit)

Stimulantia: zoals methylfenidaat (Ritalin, Concerta) en amfetamine-dextroamfetamine (Adderall).

Non-stimulantia: zoals atomoxetine (Strattera) en guanfacine (Intuniv).

Wat zijn de voordelen van psychofarmacologische behandelingen?

1. Effectieve symptoomverlichting
2. Verbetering van lichamelijke fitheid
3. Verhoging van creativiteit
4. stimulatie van sociale vaardigheden

Wat is een van de positieve aspecten van psychofarmaca?

1. Het elimineren van bijwerkingen
2. et vervangen van psychotherapie
3. Verbetering van de sociale situaties
4. Ondersteuning van andere therapieën

Welke voordelen kunnen psychofarmacologische behandelingen bieden bij ernstige psychische aandoeningen?

1. directe genezing van de aandoening
2. Verbetering van de algehele levenskwaliteit
3. verhoging van het IQ
4. Verlenging van de levensverwachting

Wat kan een van de nadelen zijn van psychofarmacologische behandelingen?

1. vermindering sociale presentaties
2. vermindering van creativiteit
3. Afhankelijkheid en tolerantie
4. vermindering van eigen mening

Wat kan een uitdaging zijn bij het gebruik van psychofarmacologische behandelingen?

1. Flexibiliteit in doseringen
2. Snelle genezing van aandoeningen
3. Onmiddellijke resultaten zonder bijwerkingen
4. Het vinden van de juiste medicatie en dosering voor elk individu

Wat kan een potentieel risico zijn van het langdurig gebruik van benzodiazepines?

1. Verbetering van geheugen en concentratie
2. Toename van angstgevoelens
3. Verhoogde creativiteit
4. Afname van slaapduur

Wat zijn mogelijke bijwerkingen van het medicijn lithium, dat vaak wordt gebruikt bij de behandeling van bipolaire stoornis?

1. Slaperigheid en lethargie
2. Gewichtsverlies en verhoogde eetlust
3. Verminderde nierfunctie en dorstgevoel
4. Verhoogde hartslag en nervositeit

Neveneffecten en risico's

Gemeenschappelijke bijwerkingen van psychofarmaca kunnen variëren afhankelijk van het type medicijn en de individuele reactie op de behandeling. Hier zijn enkele veelvoorkomende bijwerkingen die kunnen optreden bij het gebruik van psychofarmaca:

Deel 1: Neveneffecten en risico's

Hoofdpijn

Verstoorde slaap (slapeloosheid of overmatige slaperigheid)

Veranderingen in seksuele functie (verminderd libido of seksuele disfunctie)

Tremoren of trillingen

Veranderingen in eetlust

Verstopping of diarree

Veranderingen in bloeddruk of hartslag

Deel 2:

Neven effecten en risico's

Slaperigheid of vermoeidheid

Duizeligheid of licht gevoel in het hoofd

Misselijkheid of maagklachten

Gewichtsveranderingen (gewichtstoename of gewichtsverlies)

Droge mond

Deel 1:potentiële risico's en waarschuwingen

Bijwerkingen: Zoals eerder genoemd, kunnen psychofarmaca verschillende bijwerkingen veroorzaken. Sommige bijwerkingen kunnen mild zijn, maar andere kunnen ernstiger zijn en het dagelijks functioneren beïnvloeden.

Interacties: Psychofarmaca kunnen interageren met andere medicijnen, waaronder over-the-counter medicijnen, kruidensupplementen of andere voorgeschreven medicijnen.    

Suïcidale gedachten: Bij sommige mensen kunnen bepaalde psychofarmaca, vooral in de beginfase van de behandeling, suïcidale gedachten of gedrag veroorzaken. Dit is een belangrijke zorg en vereist nauwlettende monitoring en ondersteuning.

Deel 2: potentiële risico's en waarschuwingen

Suïcidale gedachten:  vooral in de beginfase van de behandeling, suïcidale gedachten of gedrag veroorzaken. 

Risico op verslaving:  benzodiazepines en sommige stimulantia

Deel 3: potentiële risico's en waarschuwingen

Gebruik bij zwangerschap: gevaar voor de baby

Onttrekkingsverschijnselen: ontwenningsverschijnselen 

Deel 4: potentiële risico's en waarschuwingen

Gebruik bij kinderen en adolescenten: omdat hun lichaam en brein nog in ontwikkeling zijn

Overdosering: Het onjuist gebruik of de overdosering van psychofarmaca kan ernstige gezondheidsproblemen veroorzaken, inclusief levensbedreigende situaties.

Wat is een belangrijk advies dat je aan een patiënt kunt geven bij het gebruik van psychofarmaca?

1. Overslaan van doses indien nodig om bijwerkingen te verminderen
2. Het wijzigen van de dosering zonder medisch advies.
3. Het melden van zelfmedicatie
4. Stoppen met medicatie als er bijwerkingen optreden

Waarom is het belangrijk om patiënten aan te moedigen vragen te stellen over hun medicatie?

1. Zodat ze hun medicatie kunnen delen met anderen
2. Om hen te helpen om de medicatie op verschillende tijdstippen in te nemen
3. Om hen te betrekken bij hun behandeling en eventuele zorgen te uiten
4. Om hen te informeren over de bijwerkingen van de medicatie

Waarom is het bijhouden van een medicatiedagboek nuttig voor patiënten?

1. Om de medicatievoorschriften te noteren.
2. Om eventuele bijwerkingen te negeren.
3. Om de medicatietijden en eventuele symptomen of bijwerkingen bij te houden
4. Om te stoppen met het innemen van medicatie zonder medisch advies

ontwikkelingen

Gepersonaliseerde geneeskunde en kennisontwikkeling

Neurobiologisch onderzoek

Opkomst van digitale gezondheidstechnologieën

Neuromodulatie

Focus op preventie

Integratieve behandelingen

Decentralisatie van zorg

Lijst van gebruikte referenties en bronnen voor verdere studie

Studieboeken over psychiatrie en farmacologie:  Enkele aanbevolen titels zijn "Stahl's Essential Psychopharmacology" van Stephen M. Stahl en "The American Psychiatric Publishing Textbook of Psychopharmacology" van Alan F. Schatzberg en Charles B. Nemeroff.

Wetenschappelijke tijdschriften en onderzoeksartikelen: Raadpleeg gerenommeerde wetenschappelijke tijdschriften zoals JAMA Psychiatry, The American Journal of Psychiatry, en Biological Psychiatry voor recent onderzoek en artikelen over psychofarmacologie en geestelijke gezondheid.

Websites van medische organisaties: Websites van organisaties zoals de American Psychiatric Association (APA), het National Institute of Mental Health (NIMH), en de World Health Organization (WHO) bieden waardevolle informatie over psychofarmacologie en geestelijke gezondheid.

Literatuur internet

Website Parnassiagroep