BS1 en BS2: voedingsstoffen en verteringstelsel

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

Voedingsstoffen

5 Havo

Thema 10

Basisstof 1

Vandaag

Leerdoelen

• Je kunt de kenmerken en functies noemen van de zes groepen voedingsstoffen en van voedingsvezels.

Programma

1. Vragen
2. Uitleg?
3. Zelf werken

Voedingsmiddel of voedingsstof?

Sleep de termen naar de juiste categorie

voedingsmiddel

voedingsstof

vitamine C

sinaasappelsap

aardappel

koolhydraat

boterham

eiwit

Welke groepen van voedingsstoffen ken je?

6 groepen voedingsstoffen

koolhydraten (sachariden; binas 67F)

eiwitten (peptiden; binas 67G)

vetten (lipiden; binas 67H)

water

mineralen

vitaminen

voedingsvezels = geen voedingsstof (niet verteerbaar)

glucose is een ...

1. koolhydraat
2. vet
3. eiwit
4. voedingsvezel

Het molecuul uit de afbeelding behoort tot de ...

1. sachariden
2. peptiden
3. lipiden

Zowel natrium als chloride zijn ...

1. vitaminen
2. mineralen
3. voedingsvezels
4. koolhydraten

Het molecuul uit de afbeelding behoort tot de ...

1. sachariden
2. peptiden
3. lipiden

Er zijn 20 aminozuren. Hiervan zijn er 12 niet-essentieel voor de mens en 8 wel essentieel. Wat zou het betekenen dat een aminozuur essentieel is?

1. een aminozuur dat je lichaam zelf aanmaakt dus die hoef je niet met je voeding binnen te krijgen
2. een aminozuur dat je lichaam niet zelf aanmaakt dus die hoef je niet met je voeding binnen te krijgen
3. een aminozuur dat je lichaam zelf aanmaakt dus die moet je binnenkrijgen met je voeding
4. een aminozuur dat je lichaam zelf niet aanmaakt dus die moet je binnenkrijgen met je voeding

Wat is een voorbeeld van een disacharide?

1. Sacharose
2. Lactose
3. Sacharase
4. Lactase

Wat zijn de sacharase en lactase uit de vorige vraag?

1. lipiden
2. eiwitten
3. polysachariden
4. nucleotiden

Rian ontbijt 's ochtends met een flinke kom kwark. Welke voedingsstof krijgt hij met name binnen?

1. lipiden
2. eiwitten
3. polysachariden
4. nucleotiden

Wat is/zijn de functie(s) van vetten?

1. Energierijke stof
2. Reserve stof
3. Bouwstof
4. Beschermende stof

Wat gaan we doen?

Gebreksziekte

tekst

Voorbeelden van gebreksziekten zijn Engelse ziekte, nachtblindheid en scheurbuik. Aan welke groep voedingstoffen hebben deze mensen het tekort?

1. Eiwitten
2. Mineralen
3. Koolhydraten
4. Vitamines

Mieke ontbijt altijd met brood. Omdat ze 's ochtends begint met gym, wil ze zoveel mogelijk eiwitten binnenkrijgen. Wat moet ze op brood doen om zoveel mogelijk eiwitten binnen te krijgen?

1. Kipfilet
2. Roomkaas
3. Hagelslag
4. Pindakaas

Zelf werken

Lezen

Thema 10 BS 1 t/m 'vetten' (blz. 138 t/m 141)

Maken

Thema 10 BS 1 opdr. 1 t/m 4, 10 en 12

Geef de definitie van het begrip 'verteren'.

Wat is mechanische vertering?

1. Voedingsstoffen omzetten met verteringssappen
2. Voedsel dat in de fabriek al kleiner wordt gemaakt
3. Voedsel in kleine stukjes verdelen door te kauwen
4. Grote voedingsstoffen worden afgebroken tot kleine verteringsproducten

Verteren

= het verkleinen van grote niet-opneembare moleculen zodat voedingstoffen opgenomen kunnen worden in het bloed

deze afbraak vindt plaats door werking van enzymen

Mechanische vertering: kneden en mengen voedselbrij

Chemische vertering: afbraak door enzymen

Wel of niet verteren?

Moeten deze voedingsstoffen wel of niet worden verteerd?

wel verteren

niet verteren

koolhydraten

eiwitten

mineralen

vitaminen

vetten

water

koolhydraten verteren: sleep de termen naar de juiste plaats

afgebroken

 tot

afgebroken

 tot

opname in het bloed

polysacharide

monosachariden

disachariden

vetten verteren: sleep de termen naar de juiste plaats

afgebroken

 tot

opname in het bloed en/of lymfe

glycerol

triglyceride

losse vetzuren

Tom zegt: één enzym kan polypeptiden afbreken tot tripeptiden en tripeptiden tot losse aminozuren.
Eefje zegt: voor het verteren van het polysacharide amylose heb je een ander enzym nodig dan voor het verteren van het polysacharide cellulose. Wie heeft gelijk?

1. Ze hebben beide gelijk
2. Alleen Tom heeft gelijk
3. Alleen Eefje heeft gelijk
4. Ze hebben beide ongelijk

Functies van voedingsstoffen

3 B's 

brandstof: koolhydraat, vet (overschot wordt opgeslagen)

bouwstof: eiwit, vet en water

beschermende stof: vitaminen en mineralen

voedingsvezel: wordt niet verteerd, wordt niet opgenomen

trekt water aan en stimuleert peristaltiek

Bij darmperistaltiek..

1. zijn de kringspieren achter de voedselbrok aangespannen
2. zijn de kringspieren voor de voedselbrok aangespannen
3. zijn de lengtespieren voor de voedselbrok aangespannen
4. zijn de lengtespieren achter de voedselbrok aangespannen.

Maak gebruik van binas 82A!
Nachtblindheid is een gebreksziekte ten gevolge van een tekort aan ...

1. vitamine A
2. vitamine B3
3. vitamine C
4. vitamine D

Maak gebruik van binas 82A!
Rachitis is een gebreksziekte ten gevolge van een tekort aan ...

1. vitamine A
2. vitamine B3
3. vitamine C
4. vitamine D

diabetes mellitus type 2 is een ...

1. 'gebreksziekte'
2. 'welvaartsziekte'

Zelf werken

Lezen

BS 1 en 2 (als je dat nog niet gedaan had)

Maken 

BS 1 en 2 opdr. 1 t/m 16 (10 mag je overslaan)