Geschiedenis les week 14

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

Doel van de les

• Vorige lessen waren wij geëindigd bij het begin van de Oorlogjarige Oorlog (1568) en de moord op Willem van Oranje (1584)
•  De beginfase van de Tachtigjarige Oorlog is niet zo succesvol voor de Opstandelingen. 
• In deze les ga je het verdere verloop van de oorlog bestuderen (en inzien dat er een succesvollere tijd aanbreekt)
• Ook komt de opvolging van Willem van Oranje aan bod. Dit zal niet zo makkelijk blijken en zorgt er uiteindelijk voor dat Nederland een republiek word. 

Splitsing binnen de opstand

• Wat de opstandelingen nog verder bemoeilijkt is onvrede onder een aantal zuidelijke gewesten. 
• Zij zijn ontevreden over de behandeling van Katholieken in de noordelijke Nederlanden. 
• Ook zijn zij bang voor de legers van Spanje. 
• In 1579 sluiten de Zuidelijke gewesten de Unie van Atrecht. Zij blijven de Spanjaarden trouw en willen niet meer deelnamen aan de opstand. Atrecht heet nu Arras (ligt in Wallonië, België). 
  
• Als reactie hierop sluiten de zeven noordelijke gewesten de Unie van Utrecht (1579).
• Het aparte aan deze unie is de afspraak dat de gewesten veel zaken zelf mogen regelen zoals rechtspraak, bestuur (alleen in zaken van buitenlandsbeleid en oorlog werken zij intensief samen).  Bekijk het volgende filmpje over deze splitsing. 
  

Zoektocht naar een nieuwe leider

• Een probleem voor de noordelijke gewesten wordt de opvolging van Willem van Oranje
• De Landsheer moest vervangen worden. 
• Niemand wilde deze taak op zich nemen (deze titel).
  
• Vooral vanwege de beperkte macht van de landsheer en voor angst van de Spanjaarden
  
• Om deze reden wordt in 1588 de Republiek der Verenigde zeven Nederlanden gevormd.
  
• In de Staten-Generaal werken de gewesten samen en worden de belangrijkste beslissingen genomen. Ieder gewest blijft een eigen stadhouder gebruiken. 
• Nederland werd een republiek.
  
• Dit was erg uniek in dit tijdperk. Het volk had namelijk veel invloed op het bestuur en op de regeringsleider (en kon deze bij ontevredenheid ook afzetten).
  

Maurits van Nassau

• De stadhouders blijven in gebruik en met name de stadhouder van Holland en Zeeland heeft veel invloed.
• Deze gewesten hebben de meeste inwoners en leveren het meeste belasting geld. 
• Daarom heeft de Stadhouder van deze gewesten veel invloed in de Staten-Generaal en kun je deze positie ook zien als leider van de republiek.
• In 1585 volgt Maurits van Nassau zijn vader op als stadhouder van Holland en Zeeland, een positie die hij van 1585-1625 behoud. (later ook nog van Gelderland, Utrecht, Overijssel en Groningen). 
• Ook is hij legeraanvoeder van het Staatse Leger (het leger van de republiek). Door al deze macht kan hij gezien worden als de leider van de Republiek.

Verloop van de oorlog.

• Onder leiding van Maurits van Nassau verloopt de oorlog tegen Spanje zeer voorspoedig. 
• Maurits blijkt een goede organisator te zijn en hij introduceert nieuwe oorlogstechnieken/tactieken. Dit zal de republiek een aantal overwinningen leveren. 
• Met name in het Oosten worden vele steden veroverd op de Spanjaarden (zie volgende slides). 
• Deze periode worden de Tien Jaren (1588-1598) genoemd en in deze periode keert het tij van de oorlog.

De Spaanse Armada

• In 1588 stuurt Filips II een grote gewapende vloot (Armada) naar de Noordzee om de Engelsen en Nederlanders op zee definitief uit te schakelen (Spanje is namelijk ook in de oorlog met de Engelsen). 
• Filips II heeft een fortuin besteed om deze vloot samen te stellen. 
• Mede door samenwerking tussen de Engelsen en Nederlanders (en door een zware storm) wordt de Armada vernietigend verslagen.
• Deze overwinning is van enorm belang.
• Spanje kan nu de zeeën en oceanen niet meer beheersen: vrij spel voor de Nederlandse handelaren (en de Engelsen).
  

Tijdelijke en definitieve vrede

• In 1598 had Spanje een aantal nederlagen geleden en zat het financieel ook erg tegen.
• Ook Nederland wilde vrede (vooral de handelaren).
  
• Een definitieve vrede kwam er nog niet, wel een tijdelijke wapenstilstand. Het Twaalfjarig bestand (1609-1621).
  
• Vanaf 1621 werd de strijd weer hervat. Spanje boekte enkele overwinningen (1621-1625).
  
• Nederland op zijn beurt ook weer, vooral in het zuiden en Maastricht werd veroverd (1626-1634).
  
• In 1648 werd bij de Vrede van Munster een definitieve vrede gesloten. Spanje erkende de Nederlandse Republiek

Wat is één van de aanleidingen voor het sluiten van de Unie van Atrecht?

1. Als reactie op de unie van Utrecht.
2. De behandeling van Katholieken.
3. Ze waren veroverd door Spanje.
4. Om beter met Willem van Oranje samen te werken.

Wat maakt de Unie van Utrecht uniek?

1. Er worden geen belastingen geheven.
2. Er komt een nieuwe koning voor Nederland.
3. Alle mensen mogen een leider kiezen.
4. De gewesten mogen veel zaken zelf regelen.

Vanaf 1584 zoeken de Noordelijke gewesten een nieuwe landvoogd. Waarom mislukt dit?

1. Niemand wil deze functie aanvaarden.
2. De nieuwe landvoogd sterft op de 1e dag.
3. Er is geen geld om iemand aan te nemen.
4. Er komt een president.

Welk orgaan krijgt de meeste macht in de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden?

1. De stadhouder
2. Het Staatse Leger
3. De Staten-Generaal
4. De Raad van State

De stadhouder van Holland krijgt de meeste invloed binnen de Staten-Generaal. Waarom?

1. Holland betaalt het meeste belasting.
2. Holland ligt aan zee.
3. De vergaderplek van de Staten-Generaal ligt in Holland.
4. Dat is makkelijker voor het bestuur.

Bekijk de slides van de veroveringen in het oosten. In welk jaar wordt Zutphen veroverd?

1. 1588
2. 1591
3. 1598
4. 1608

In 1588 wordt de Armada van Spanje vernietigd. Waarom is deze overwinning zo belangrijk?

1. Nederland dacht dat God nu aan hun kant stond
2. Veel Spanjaarden zijn neerslachtig geworden.
3. Er werden veel wapens en geld ingenomen.
4. De zeeën zijn nu open voor Nederland.

Waarom ging Nederland akkoord met het Twaalfjarig Bestand?

1. Spanje was aan het winnen.
2. Dit was gunstig voor de handel.
3. Er waren te weinig jonge mannen om te vechten.
4. Spanje betaalde veel geld hiervoor.

Instructies

• Kijk het huiswerk van de vorige les na
• Maak van paragraaf 5: 6,7,8,9
• Maak van paragraaf 6: 1
• In plaats van de vragen in het werkboek mag je ook de Verdiepende Opdracht maken. Deze staat op itslearning. 
• Lever de vragen voor of op donderdag 2 april in.