H3 De prehistorie - aanpassen of uitsterven

• Geschiedenis
• Secundair onderwijs

De prehistorie 

H3 AANPASSEN OF UITSTERVEN

Vraag 1

Welke visies zijn er over de oorsprong van de mens?

LWB p. 28-29

Opdracht 1: Ga na welke visies er bestaan over de oorsprong van de mens LWB p.29

Creationisme & evolutieleer 

Opdracht 1 p.29

1a) Hoe verklaart het creationisme de oorsprong van de mens?

           De mens is geschapen door één of meer goden.

1b) Hoe verklaart de evolutieleer de oorsprong van de mens?

            De mens stamt af van oudere, uitgestorven soorten.

1c) Afbeelding 1 en 2 sluiten aan bij het creationisme.

1d) In D1 botsen wetenschap en letterlijk geloof, feit en mening met elkaar. Plaats de vier begrippen bij de juiste omschrijving

wetenschap

letterlijk geloof

feit

mening

Religieuze teksten letterlijk als waarheid aannemen zonder bewijs

Over iets of iemand oordelen naar eigen overtuiging

Onderzoeken en met duidelijke argumenten bewijzen hoe dingen zijn of werken

Iets waarvan je zeker bent dat het gebeurd is, wat bewezen is

Charles Darwin en de evolutietheorie

natuurlijke selectie

Survival of the fittest

= De soort die het beste is aangepast aan de omgeving heeft de beste kans om te overleven.

Survival of the fittest

3. Vul de tekst aan.

geloven dat de

afstammen van andere

Zo'n langzame

noemen we 

................................

..........................

....................

..................

................

ontwikkeling

diersoorten

evolutie

biologen

mensen

Waarvan spreken we als het gaat om het sterkste dier overleeft?

1. Isolatie
2. Natuurlijke selectie
3. Kunstmatige selectie

Darwin had het over 'survival of the fittest'
Waar staat 'fittest' voor bij evolutie?

1. Dat je het best bent aangepast aan je omgeving
2. hoe fit je bent
3. hoeveel nakomelingen je maakt
4. hoe sterk je bent

Wat wordt er met deze afbeelding bedoeld?
(kies de beste uitleg)

1. Dat mensen van de apen afstammen
2. Dat mensen en apen gemeenschappelijke voorouders hebben.
3. Dat er door micro-evolutie nieuwe soorten zijn ontstaan
4. Dat er veel apen zijn.

1f) In de infotekst botsen feit en mening, geloof en wetenschap met elkaar. Sleep het juiste woord naar de juiste omschrijving.

geloof

mening

feit

wetenschap

Iets als waarheid aannemen zonder bewijs, vertrouwen op het bestaan van een god

Over iets of iemand oordelen naar eigen overtuiging

Onderzoeken en met duidelijke argumenten bewijzen hoe dingen zijn of werken

Iets waarvan je zeker bent, wat bewezen is

1g)Sleep de begrippen naar de juiste term

Creationisme

Evolutieleer

Darwin

Evolutie

Feit

Mening

goden

schepping

kritisch onderzoek

wetenschap

Vraag 2

Door welke natuurlijke oorzaken is de mens mens geworden?

LWB p. 28-33

Opdracht 2

Ga na hoe de leefomgeving van de voorouders van de mens veranderde.

• Lees de infotekst D2.
• Plaats op p.28 de namen van de werelddelen op de kaart.
• Duid met een kruisje het gebied aan waar chimpansees leven.

Hoe lees je een historische kaart?

Lees altijd eerst het bijschrift van de kaart. Het is een omschrijving van het onderwerp.

• D3 is een wereldkaart.
• D4 gaat over het klimaat en het landschap in Afrika.
• Kleuren zijn belangrijk! Op D4 heeft ieder werelddeel een andere kleur. 
• De betekenis van de kleuren wordt in D4 in de legende uitgelegd.
• In de legende worden soms ook symbolen uitgelegd. 
• Symbool van de bergen van de Riftvallei: 
• Op kaart D4 zie je een inzetkaartje, dit maakt duidelijk welk deel van de wereld wordt uitgelicht.
• Het symbool             geeft aan waar het noorden zich bevindt. 

Ingrijpende klimaatswijziging

• Ca. 8 miljoen jaar geleden was er een warm en vochtig klimaat in Afrika. Het landschap bestond uit tropisch regenwoud.
• Dit regenwoud was een fijne leefomgeving voor chimpansees die daar in de bomen leefden en voedsel vonden.
• Ca. 7 miljoen jaar geleden veranderde het klimaat en waren er in Afrika veel vulkaanuitbarstingen. 
• Door de branden en de aswolken en het verminderen van neerslag (de wolken konden niet over de bergen) verdween in Oost-Afrika het regenwoud en dit maakte plaats voor savanne.
• In West-Afrika kende men nog steeds regenwoud.

Opdracht 3

Onderzoek hoe de veranderde leefomgeving in Oost-Afrika leidde tot mensachtigen en hoe die daar overleefden.

LWB p. 30-31

Welke aapachtigen stierven op de savanne uit?

• De aapachtigen die op handen en voeten liepen.
• (makkelijke prooi voor roofdieren, aapachtigen die op achterste poten liepen konden uitkijken voor gevaar)

Wat betekent reconstrueren?

= Iets in de oorspronkelijke staat proberen te herstellen. Iets proberen na te maken zoals het eruit zag.

Wat kunnen wetenschappers nog niet met zekerheid reconstrueren als ze alleen maar een schedel, beenderen en kiezen vinden? Sleep de begrippen naar het juiste vak.

Zeker

Niet zeker

beharing

Gelaatsuitdrukkking

gestalte

hersenvolume

huidskleur

neus

kleur ogen

Grootte en vorm oren

De wervelkolom van de australopithecus was geschikt om rechtop te lopen.

Voordelen rechtop lopen

• kunnen uitkijken voor gevaar minder energieverbruik
• verder weg kunnen op zoek naar voedsel
• werktuigen en wapens in handen dragen
• hersenen kunnen groeien want hoofd staat in evenwicht op lichaam

Opdracht 4

Ga na waarin latere mensachtigen verschilden van hun voorgangers

LWB p. 32-33

Bekijk video 4a en 4b p.32

• De homo erectus creëerde 2 nieuwe hulpmiddelen:
• werktuigen en wapens
• Welke grote voordelen boden deze hulpmiddelen?
• meer voedsel en gemakkelijker overleven

Bekijk video D14 en D15 op p.32

Nieuwe vondsten leiden vaak tot discussies onder wetenschappers.

Wat is bewezen en wat blijft hypothese?

Hypothese = iets wat je veronderstelt, maar nog niet bewezen is.

HYPOTHESE

BEWEZEN

Doorheen de evolutie vergrootte de herseninhoud van de mensachtigen.

De herseninhoud van de homo erectus wijst erop dat die soort kon denken en praten

De homo erectus kon 750000 jaar geleden vuur maken.

De homo erectus gebruikte 1,5 miljoen jaar geleden al vuur.

Het gebruik van vuur was een belangrijke vernieuwing met grote gevolgen.

Leg het schema uit.

BESLUIT

Na miljoenen jaren evolutie verschilt de huidig mens grondig van zijn verre voorouders in de bomen.

Belangrijke verschillen:

• De mens loopt rechtop.
• De mens vervaardigt werktuigen en wapens.
• De mens gebruikt vuur.
• De mens maakt gebruik van taal.

Besluit LWB p.33

Vraag 3

Hoe ziet de menselijke stamboom eruit?

LWB p. 34-38

Fossielen

Bekijk het filmfragment.

Fossielen zijn (versteende) resten van lang geleden gestorven levende wezens.

1. Juist
2. Fout

Fossielen bewijzen dat de mens geschapen is in Afrika.

1. Juist
2. Fout

Fossielen bewijzen dat de mens afstamt van uitgestorven soorten (evolutieleer).

1. Juist
2. Fout

De stamboom van de mens is gemakkelijk te reconstrueren.

1. Juist
2. Fout

De wetenschappers zijn het eens over de stamboom van de mens.

1. Juist
2. Fout

De wetenschappers weten perfect hoe onze voorouders eruitzagen.

1. Juist
2. Fout

Opdracht 6

Onderzoek hoe de mens zich over de wereld verspreidde.

LWB p. 35

a) Welke mensensoort migreerde als eerste uit Afrika?

Homo Erectus

b) Hoe noemt onze soort?

Homo Sapiens

c) Waar ontstond die soort?

Afrika

De Homo Sapiens migreerde ook 'Out of Africa'.

d) Wanneer bereikte deze moderne mens door migratie Europa?

40 000 jaar geleden

Opdracht 8

Onderzoek hoe de mens buiten Afrika een lichtere huidskleur kreeg.

LWB p. 38

Wat is de naam van de wetenschapper die in de 19de eeuw de basis legde voor de evolutieleer?

Wat is de benaming voor een wetenschapper die resten uit het verleden opgraaft en bestudeert?

Creationisme

Evolutieleer

feit

geloof

mening

wetenschap

HUISTAAK

HT : H3 AANPASSEN OF UITSTERVEN

Google Classroom

OPDRACHT

H3: Aanpassen of uitsterven: Wat moet je kennen en kunnen.

Maak de opdracht op google classroom ter voorbereiding van de toets.