Hoofdstuk 11.3

• Maatschappijwetenschappen
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

Het politieke systeem

Macht en gezag

Wat is het verschil tussen macht en gezag?

Wat is het verschil tussen macht en gezag?

Macht en gezag

Macht: Het vermogen om hulpbronnen in te zetten om bepaalde doelstellingen te bereiken en de handelingsmogelijkheden van anderen te beperken of te vergroten.

Gezag: Macht die als legitiem beschouwd wordt.

Legitiem???

Rechters

Kabinet

Parlement

Massamedia

Ambtenaren

Pressiegroepen

Actoren met politieke macht

1. Parlement

2. Kabinet

3. Rechters

4. Ambtenaren

5. Massamedia

6. Externe adviseurs, lobbyisten, pressiegroepen

Besluitvormingsmodellen

Systeemmodel (focus op omgevingsfactoren)

1. Ingredienten verzamelen. Wat zijn de eisen hierbij, wie kan hierbij ondersteunen, waar liggen kansen en bedreigingen hierbij?

2. Taart bakken (black box: wordt niet duidelijk hoe en waarom de taart gebakken wordt)

3. Taart verkopen.

4. Heeft het gesmaakt? Wat moeten we de volgende keer anders doen?

Barrièremodel (realisatiemacht en hindermacht)

1. Wie weet wat de beste ingredienten zijn? Wie kan het verhinderen?

2. Wie weet hoe je het beste aan de ingredienten kunt komen? Wie kan het verhinderen?

3. Wie weet hoe je het beste de taart kunt bakken? Wie kan het verhinderen?

4. Wie weet hoe je de taart het beste kunt verkopen? Wie kan het verhinderen?

Systeemmodel

1. Input: Burgers willen ergens verandering in en dit maken zij duidelijk door te stemmen bij verkiezingen, te demonstreren, te staken of te lobbyen. Poortwachters spelen een belangrijke rol, zoals media, politieke partijen en pressiegroepen.

2. Omzetting:

- Agendavorming: Hoe ernstig is het, is het op te lossen, werken poortwachters mee, heeft het prioriteit? 

- Beleidsvoorbereiding: adviezen verzamelen, alternatieven opstellen, afweging maken en compromissen sluiten. 

- Beleidsbepaling: Welk beleid gaan we uitvoeren, welke doelen, middelen, binnen hoeveel tijd?

3. Uitvoer: Er komt een politiek besluit (handeling, regel, wet of juist afschaffing van een wet)

4. Feedback: Zijn er ongewenste effecten, is er nieuw beleid nodig?

Omgevingsfactoren

- Demografische: vergrijzing, immigratie

- Ecologische: CO2-uitstoot, klimaatverandering

- Cultureel en sociaal: sociale dienstplicht, onderwijs, sport

- Economische: werkloosheid, ontwikkelingen op de beurs

- Technologische: kunstmatige intelligentie, cybercriminaliteit

- Bindingen met andere landen: afspraken binnen Europese Unie, handelsverdragen 

Demografisch

Ecologisch

Technologisch

Economisch

Sociaal cultureel

Bindingen met andere landen

Barrierèmodel

1. (H)erkennen van problemen door de politiek.

2. Afwegen van van problemen door de politiek.

3. Besluitvorming door politiek.

4. Wet- en regelgeving door politiek.

Realisatiemacht: hebben macht om barrières te nemen.

Hindermacht: hebben macht om te verhinderen dat een barriere wordt genomen.

Barrièremodel en kantineprijzen

Stel, je vindt dat de prijzen van de broodjes in de Corlaerkantine te duur zijn. Je gaat gebruik maken van ´politieke machten´ binnen Corlaer om de prijzen om laag te krijgen.
Beschrijf hoe dat er volgens het barrièremodel uit zou kunnen zien.
Hoe kunnen de barrières overwonnen worden en wie proberen dat tegen te houden? 

1. (H)erkennen van problemen door de politiek.

2. Afwegen van van problemen door de politiek.

3. Besluitvorming door politiek.

4. Wet- en regelgeving door politiek.

Wie vormen de realisatiemacht?

Wie vormen de hindermacht?