Les 3: herschrijven van zinnen.

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 3

Samengestelde zinnen  &  voegwoorden

Vorige/deze les

Vorige les:

• Hebben we gekeken naar zinsverbanden
  
• Hebben we gekeken naar voegwoorden
  
• Hebben we gekeken naar nevenschikkend en onderschikkend

Zinsverbanden en signaalwoorden

• Zinnen en alinea’s staan niet zomaar achter elkaar. Tussen zinnen en alinea’s bestaan verbanden. Ze vormen samen een goed lopend geheel. 
  

• Een verband tussen zinnen: zinsverband
  
• Een verband tussen alinea’s: alineaverband
  

• Vaak wordt een verband aangegeven door een signaalwoord.
  
• Soms moet je het signaalwoord er zelf bij bedenken. 
  

Welk signaalwoord hoort bij het zinsverband MIDDEL-DOEL?

1. zoals
2. om
3. zo
4. omdat

Welk signaalwoord hoort bij het zinsverband TEGENSTELLING?

1. al met al
2. daar staat tegenover
3. zoals
4. waardoor

Welk signaalwoord hoort bij het zinsverband VOORBEELD?

1. samenvattend
2. echter
3. ter toelichting
4. zo

Welk signaalwoord hoort bij het zinsverband OPSOMMING?

1. nog
2. alles bij elkaar
3. al met al
4. zoals

Lesdoel:

Na deze les:

• weet je hoe je enkelvoudige zinnen kunt herschrijven naar samengestelde zinnen.
• Weet je hoe je samengestelde zinnen kunt herschrijven naar enkelvoudige zinnen. 

Lange zinnen

• Een veelgemaakte fout in geschreven teksten, is dat er door de schrijver veel te lange zinnen zijn gemaakt. Kijk bijvoorbeeld maar naar deze alinea die een leerling uit klas 2 schreef:

• “Ik zou dit boek aanraden omdat het een leuk boek is ook voor mensen die niet van lezen houden omdat het niet kort is en als je fan bent van wielrennen is het zeker interessant om te horen hoe het eraan toe gaat in een race.”
  
• Dat kan korter.

Van samengestelde zinnen naar enkelvoudige zinnen

• Van de samengestelde zin ‘De lange bootreis die ik maakte van Zuid-Amerika naar Afrika heb ik erg zwaar gevonden.’ kun je de volgende twee enkelvoudige zinnen maken:
  

• ‘Ik maakte een lange bootreis van Zuid-Amerika naar Afrika. Deze bootreis heb ik erg zwaar gevonden.’
  

“De lange bootreis van Zuid-Amerika naar Afrika heb ik erg zwaar gevonden, omdat ik te weinig eten mee aan boord had genomen.”

• Stap 1: doe de tijdproef, dan ontdek je dat er twee persoonsvormen in deze samengestelde zin zitten: ‘heb’ en ‘had’. De zinnen zijn redengevend verbonden door het voegwoord ‘omdat’. Onderstreep deze.
  
• Stap 2: om van deze samengestelde zin twee enkelvoudige zinnen te maken, moet je de ‘gevoegde’ delen uit elkaar halen. Haal het voegwoord weg, dan krijg je dit:
  
• Stap 2: “De lange bootreis van Zuid-Amerika naar Afrika heb ik erg zwaar gevonden. Ik te weinig eten mee aan boord had genomen.”
  
• Stap 3: Het voegwoord 'omdat' blijft door het uit elkaar halen over. Omdat hoort bij een redengevend tekstverband, dus we moeten een reden toevoegen en de persoonsvorm en onderwerp naar elkaar toeschrijven. We hebben namelijk twee hoofdzinnen nodig. 
• “De lange bootreis van Zuid-Amerika naar Afrika heb ik erg zwaar gevonden. Ik had (namelijk) te weinig eten mee aan boord genomen.”

Maak 7 enkelvoudige zinnen.
“Ik zou dit boek aanraden omdat het een leuk boek is ook voor mensen die niet van lezen houden omdat het niet kort is en als je fan bent van wielrennen is het zeker interessant om te horen hoe het eraan toe gaat in een race.”

Van enkelvoudige zinnen naar samengestelde zinnen

• Let erop dat je komma’s op de juiste manier gebruikt: plaats ze vóór de voegwoorden die een komma nodig hebben (zoals ‘maar’, ‘want’ en ‘omdat’).
  
• De dieren in de Oostvaardersplassen kunnen er zelf natuurlijk niets aan doen. Ze zijn met teveel. Ze vreten de hele weide kaal.
  
• De dieren in de Oostvaardersplassen kunnen er zelf natuurlijk niets aan doen, maar ze zijn met teveel en ze vreten de hele weide kaal.
  

Herschrijf het stuk nu naar goedlopende samengestelde zinnen. “Ik zou dit boek aanraden omdat het een leuk boek is ook voor mensen die niet van lezen houden omdat het niet kort is en als je fan bent van wielrennen is het zeker interessant om te horen hoe het eraan toe gaat in een race.”

Verwijswoorden

• Een verwijswoord is een woord dat naar een ander woord, een woordgroep of een hele zin verwijst.
  

• Saskia geniet van de warme zomerdagen. Ze gaat lekker zwemmen en eet heerlijke ijsjes.
  

• Het woord ‘Ze’ is een verwijswoord, want het verwijst naar Saskia. Het is dezelfde persoon.
  

• Verwijswoorden worden niet voor niks gebruikt. Kijk maar eens wat er gebeurt als je géén verwijswoorden gebruikt:
  

• Siem heeft zin in de vakantie. Siem gaat dan samen met Siems ouders een weekje weg. Siems vader heeft Siem verteld dat ze naar Kreta gaan.
  

Die/dat en deze/dit

• In teksten gebruik je vaak verwijswoorden om naar eerdergenoemde woorden, zinsdelen of zinnen te verwijzen. Hiermee voorkom je storende woordherhalingen. Het is dan wel belangrijk dat je de juiste verwijswoorden gebruikt.
• Als je verwijst naar een zelfstandig naamwoord, dan moet je kijken naar het lidwoord
  

dat voor het zelfstandig naamwoord staat of kan staan. Is het een ‘de‘ of een ‘het’ woord?

• Voor ‘de woorden’ gebruik je de verwijswoorden ‘die’ en ‘deze’. Kijk maar:
  

De jongen die, de prijzen die... Deze (jongen), deze (prijzen)

• Voor ‘het woorden’ gebruik je de verwijswoorden ‘dat’ en ‘dit’. Kijk maar:
  

Het meisje dat..., het jongetje dat..., Dit meisje, dit jongetje.

Wat ging goed?

Ik weet hoe ik van enkelvoudige zinnen, samengestelde zinnen maak.

Ja

Nee

Een beetje

Ik weet hoe ik van samengestelde zinnen, enkelvoudige zinnen maak.

Ja

Nee

Een beetje

Huiswerk

• Open mijn bericht in SomToday.
  
• Kopieer en plak de tekst in Word.
  
• Voeg vervolgens in tweetallen de juiste interpunctie toe.