Spijsvertering

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 3

Spijsvertering

Leerdoelen

• de zes groepen voedingsstoffen benoemen die de mens nodig heeft
  
• beschrijven welke functies deze zes groepen voedingsstoffen voor de mens hebben.
  
• benoemen welke organen deel uitmaken van het spijsverteringskanaal.
  
• beschrijven hoe de wand van het spijsverteringskanaal is opgebouwd.
  
• de functie van de mond, de keelholte, de slokdarm, de maag, de dunne darm en de dikke darm beschrijven
  
• de functies van de alvleesklier, de lever en de galblaas beschrijven.
  

Zes groepen
voedingsstoffen

Zes groepen voedingsstoffen

Suikers

Vetten

Eiwitten

Mineralen

Vitaminen

Water

Wat zijn de functies?

Suikers (Koolhydraten)

• Energiebron
  
• Glucose voor cellen
  
• Hersenen en spieren
  
• Snelle vs. langzame energie
  
• Bloedsuikerregeling
  
• Kan leiden tot overgewicht (bij teveel)
  

Suikers (Koolhydraten)

Suikers zijn de belangrijkste energiebron voor ons lichaam. Ze worden in het spijsverteringsstelsel afgebroken tot glucose, dat via het bloed naar de cellen wordt vervoerd. Daar wordt het gebruikt om energie vrij te maken, vooral in hersenen en spieren. Snelle suikers (zoals in snoep) geven kortdurende energie, terwijl langzame koolhydraten (zoals in volkoren producten) voor langdurige energie zorgen. Te veel suikers kunnen leiden tot overgewicht en verhoogd risico op diabetes type 2. Koolhydraten spelen ook een rol in het regelen van de bloedsuikerspiegel.

Vetten

• Energieopslag
  
• Opname vetoplosbare vitaminen
  
• Bescherming organen
  
• Onderdeel celmembranen
  
• Hormoonaanmaak
  
• Warmte-isolatie
  
• Verzadigingsgevoel
  

Vetten zijn een geconcentreerde energiebron en essentieel voor het opnemen van in vet oplosbare vitaminen (A, D, E en K). Ze beschermen organen tegen schokken en kou en vormen een belangrijk onderdeel van celmembranen. Onverzadigde vetten (zoals in noten en vis) zijn gunstig voor hart en bloedvaten, terwijl verzadigde vetten en transvetten minder gezond zijn. Vetten helpen ook bij de aanmaak van hormonen. Ze zorgen daarnaast voor een verzadigd gevoel na het eten.ie, terwijl langzame koolhydraten (zoals in volkoren producten) voor langdurige energie zorgen. Te veel suikers kunnen leiden tot overgewicht en verhoogd risico op diabetes type 2. Koolhydraten spelen ook een rol in het regelen van de bloedsuikerspiegel.

Eiwitten

• Spieropbouw en herstel
  
• Enzymen en hormonen
  
• Afweersysteem (antistoffen)
  
• Bouwstof cellen en weefsels
  
• Aminozuren
  
• Nood-energiebron
  

Eiwitten zijn de bouwstenen van het lichaam en bestaan uit aminozuren. Ze zijn nodig voor de opbouw, groei en het herstel van weefsels, zoals spieren, huid en organen. Eiwitten zijn ook betrokken bij de aanmaak van enzymen, hormonen en antistoffen. In noodgevallen kunnen ze ook als energiebron dienen. Tekort aan eiwitten kan leiden tot spierafbraak en een verzwakt immuunsysteem. De kwaliteit van eiwitten hangt af van het aminozuurprofiel, waarbij dierlijke eiwitten vaak 'completer' zijn dan plantaardige.

Mineralen

• Botopbouw (calcium)
  
• Zuurstoftransport (ijzer)
  
• Vochtbalans (natrium)
  
• Spierwerking (magnesium)
  
• Hartfunctie (kalium)
  
• Afweer (zink)
  

Vitaminen

• Immuunsysteem
  
• Energiehuishouding
  
• Bloedstolling
  
• Celgroei en herstel
  
• Tekort leidt tot ziektes
  
• In vet of water oplosbaar
  

Mineralen zijn onmisbaar voor allerlei processen in het lichaam. Calcium is bijvoorbeeld nodig voor sterke botten en tanden, ijzer voor het zuurstoftransport via het bloed, en natrium voor de vochtbalans. Andere belangrijke mineralen zijn magnesium (spierfunctie), kalium (hartfunctie) en zink (afweer). Mineralen moeten via voeding worden opgenomen, omdat het lichaam ze niet zelf kan aanmaken. Een tekort of overschot kan leiden tot gezondheidsproblemen.

Vitaminen

Vitaminen zijn micronutriënten die nodig zijn voor het goed functioneren van het lichaam. Ze ondersteunen processen zoals groei, weerstand, energieproductie en bloedstolling. Er zijn in vet oplosbare vitaminen (A, D, E, K) en wateroplosbare (B-complex en C). Een tekort aan bepaalde vitaminen kan leiden tot ziekten, zoals nachtblindheid (vitamine A-tekort) of scheurbuik (vitamine C-tekort). Ze werken vaak samen met mineralen en enzymen in het lichaam. Vitaminen leveren zelf geen energie.

Wat hoort er bij vitaminen?

1. Botopbouw
2. Bloedstolling
3. Spierwerking
4. Afweer

Water

• Transport voedingsstoffen
  
• Afvoer afvalstoffen
  
• Lichaamstemperatuur regelen
  
• Onderdeel van bloed
  
• Spijsvertering
  
• Concentratie en prestaties
  
• Hydratatie essentieel
  

Water is essentieel voor bijna alle lichaamsfuncties. Het is het hoofdbestanddeel van bloed, helpt bij het transport van voedingsstoffen en afvalstoffen, en regelt de lichaamstemperatuur via zweten. Water is ook nodig voor spijsvertering en opname van voedingsstoffen. Ongeveer 60% van het menselijk lichaam bestaat uit water. Al bij een klein vochttekort kunnen prestaties en concentratievermogen afnemen. Een goede vochtbalans is dus cruciaal voor de gezondheid.

Onderdelen
spijsverteringskanaal

Onderdelen spijsvertering

mond

de keelholte

de slokdarm

de maag

de dunne darm

de dikke darm

de alvleesklier

de lever

de galblaas

Wat hoort er niet bij het spijsverteringskanaal?

1. Neusholte
2. Keelholte
3. Maag
4. Dunne darm

Organen spijsverteringssysteem

Teken de volgende organen in de juiste volgorde. Als het lukt op de juiste plek in het lichaam.

mond    -   de keelholte  -    de slokdarm  -   de maag

de dunne darm   -   de dikke darm

de alvleesklier  -   de lever   -   de galblaas

Schrijf bij elk onderdeel de functie van het orgaan

Functie organen

Mond	Maalt voedsel fijn en vermengt het met speeksel voor een gemakkelijke vertering.
Keelholte	Leidt voedsel van de mond naar de slokdarm tijdens het slikken
Slokdarm	Vervoert voedsel met peristaltische bewegingen van de keel naar de maag
Maag	Kneedt voedsel en vermengt het met maagsap om eiwitten af te breken.

Vervoert voedsel met peristaltische bewegingen van de keel naar de maag

1. Mond
2. Keelholte
3. Slokdarm
4. Maag

Functie organen

Dunne darm	Verteert voedsel verder en neemt voedingsstoffen op in het bloed.
Dikke darm	Haalt water en zouten uit de resten en vormt ontlasting.
Alvleesklier	Produceert verteringsenzymen en hormonen zoals insuline
Lever	Filtert afvalstoffen uit het bloed en maakt gal aan voor vetvertering.
Galblaas	Slaat gal op en geeft het af aan de dunne darm bij vetrijke maaltijden.

Produceert verteringsenzymen en hormonen zoals insuline

1. Dunne darm
2. Lever
3. Galblaas
4. Alvleesklier

Wand spijsverteringskanaal

Slijmvlies (mucosa)

• Slijm zorgt dat het voedsel door glijdt
  
• Beschermt de wand tegen chemische spijsverteringssappen
  

Muscularis mucosae

• Glad dun spierweefsel
  
• Ondersteunt de afgifte van klierproducten aan de darmholte
  

Submucosa

• Dikke bindweefsellaag
  
• Met bloedvaten / lymfevaten / lymfatisch weefsel / zenuwtakken
  

Wand spijsverteringskanaal

Muscularis

• Kringspieren
  
• Lemgtespieren
  
• Zorgen samen voor peristaltiek
  

Serosa

• Dun glad vlies
  

Glad dun spierweefsel
Ondersteunt de afgifte van klierproducten aan de darmholte

1. Slijmvlies
2. Muscularis mucosae
3. Submucosae
4. Serosa

Leerdoelen

• de zes groepen voedingsstoffen benoemen die de mens nodig heeft
  
• beschrijven welke functies deze zes groepen voedingsstoffen voor de mens hebben.
  
• benoemen welke organen deel uitmaken van het spijsverteringskanaal.
  
• beschrijven hoe de wand van het spijsverteringskanaal is opgebouwd.
  
• de functie van de mond, de keelholte, de slokdarm, de maag, de dunne darm en de dikke darm beschrijven
  
• de functies van de alvleesklier, de lever en de galblaas beschrijven.
  

Vakantie!

Lekker thuis blijven

Naar het buitenland - Europa

Naar het buitenland - buiten Europa

Binnen Nederland op vakantie

Fijne vakantie! Volgend jaar gaan we verder met anatomie!