4.1 Pruiken en revoluties - De Verlichting

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

Paragraaf 4.1 De Verlichting

Waziede?

Joseph Wright of Derby, Experiment met een luchtpomp.

We zien een natuurfilosoof bezig met een experiment waarbij de lucht uit een glazen stolp wordt gepompt. 

In de stolp ligt en kaketoe, die is gestorven door gebrek aan zuurstof: het experiment is geslaagd. De kinderen zijn nogal ontdaan door de dood van de kaketoe. Een heer probeert hen er van te overtuigen dat de wetenschap nu eenmaal zijn offers vraagt. 

De Verlichting

• Je leert over de Verlichting  als periode en begrijpt dit als een periode van filosofie en revolutionair denken op veel terreinen.
  
• Je krijgt enkele voorbeelden en zult deze vroeger en nu kunnen toepassen.
• Het vervolg krijg je in de geschiedenislessen bij de revoluties in FRA/ USA/NL
• Let op, er komen quizzzzvragen

De Verlichting

• Nieuwe stroming die voortkwam uit de wetenschappelijke revolutie.
• Met het licht van het verstand kon de duisternis van bijgeloof en achterlijkheid worden overwonnen.
• Met het verstand, de ratio, kan alles begrepen en verklaard worden.
• Door rationeel denken zouden ze ze de mens en de maatschappij beter begrijpen en de wereld en het leven kunnen verbeteren.  

Anders denken over godsdienst

• Verlichte denkers wilden tolerantie op godsdienstig gebied. 
• Deïsme: God heeft de wereld en de mens wel geschapen maar bemoeit zich er nu niet meer mee.
• Atheïsme: Er bestaat helemaal geen god. 
• Voorbeeld: Voltaire

Gelijkheid

• Het idee ontstond dat alle mensen gelijk geboren waren en daarom gelijke rechten moesten hebben: de mensenrechten.
• Bijvoorbeeld: vrijheid van godsdienst, vrijheid van meningsuiting
• De standenstaat moet worden afgeschaft en vervangen worden door een rechtsstaat.
• Opkomst van abolitionisme, tegen slavernij

Politieke denkers

• Het absolutisme krijgt kritiek.
• John Locke: Koningen krijgen hun macht niet van God maar van het volk. 
• Omdat niet iedereen tegelijk kan regeren geeft het volk zijn macht aan koningen en ministers
• Bij machtsmisbruik mag het volk een andere koning of regering aanwijzen.  

Charles Montesquieu

• De macht moet verdeeld worden om machtsmisbruik te voorkomen --> Driemachtenleer/Trias Politica
• wetgevende macht: parlement
• uitvoerende macht: regering
• rechtssprekende macht: onafhankelijke rechters 

Jean Jacques Rousseau

• Een land heeft helemaal geen koning nodig!
• Alleen een volksvertegenwoordiging die de wil van het volk uitvoert.  

Boeken en genootschappen

• Diderot schrijft een encyclopedie  
• Onder burgers wordt lezen en onderzoek doen populair
• De koning verbood het drukken en verkopen van verlichte boeken maar deze werden toch verspreid. 

Wat is atheïsme?

1. De koning krijgt zijn macht van God
2. Er is maar één geloof toegestaan
3. Helemaal niet geloven in een god.
4. Geloven dat God zich niet meer met het leven op aarde bemoeit

Welke van de volgende antwoorden zijn voorbeelden van mensenrechten?

1. Vrijheid van meningsuiting
2. Privileges
3. Recht op gelijke behandeling
4. Recht om te discrimineren.

Een koning krijgt zijn macht niet van God maar van zijn volk 

De macht moet verdeeld worden in wetgevende, uitvoerende en rechtsprekende macht. 

Een land heeft helemaal geen koning meer nodig. 

John Locke

Charles Montesquieu

Jean Jaques Rousseau

Heb je nog vragen of opmerkingen over de Verlichting?