sonnet analyseren

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

Het interpreteren van een gedicht volgens Lidewij Paris

Sonnet

14 regels 

een wending

Petrarca  

klassiek sonnet: twee kwatrijnen en twee terzinen

Shakespeare (Engels) sonnet: drie kwatrijnen en één strofe van twee regels

het moderne sonnet: opbouw kan klassiek of Engels zijn

rijmschema: variërend of afwezig

No second Troy

Ik heb een vrouw bemind, die best

een tweede Troje zou verdienen,

en die door drank en heroïne

onder mijn ogen werd verpest.

Tot ziekbed kromp het liefdesnest,

 en ik zou zachtjes willen grienen,

omdat alleen dit clandestiene 

sonnetje van ons tweeën rest.

Zo'n veertien regeltjes waarmee je

een tipje van de sluier licht,

wat zout om in de wond te wrijven.

Wat zijn dat toch voor waanideeën,

dat je, verdomd, in een gedicht

'de dingen van je af kunt schrijven'?

Jean Pierre Rawie

Uit: Oude gedichten. 1980

Rijm en Ritme

1. rijmschema ( elke strofe apart even bekijken)
2. assonantie
3. alliteratie
4. metrum: regelmatige afwisseling beklemtoonde en onbeklemtoonde lettergrepen (scanderen)
5. noteer ook eventuele antimetrieën
6. ritme? 

Beeldspraak

• vergelijking"met of zonder 'als' of homerische vergelijking
• metafoor( vergelijking waaruit het object is weggelaten)
• personificatie
• allegorie
• synesthesie (combinatie van verschillende zintuiglijke waarnemingen)

stijlfiguren

zinsbouw: inversie; parallellisme; enumeratie; litotes; chiasme

woordkeus: repetitio; tautologie; pleonasme; retorische vraag; hyperbool; eufemisme; understatement; antithese; paradox; woordspeling; ironie, sarcasme en cynisme

Wat weet je van de dichter(es)?

Heeft deze dichter(es) bepaalde thema's?

interpreteren

Kijk naar welke woorden/zinnen de dichter je trekt m.b.v. rijm, assonantie, alliteratie, anti-metrie of wat dan ook. Welke functie hebben deze taalspelletjes?

Waar ligt de wending in dit sonnet en wat houdt dit in?

Wat is nu de diepere laag van dit sonnet?

Maak hier goed werk van!

De Dapperstraat

Natuur is voor tevredenen of legen.

En dan: wat is natuur nog in dit land?

Een stukje bos, ter grootte van een krant,

Een heuvel met wat villaatjes ertegen.

–

Geef mij de grauwe, stedelijke wegen,

De in kaden vastgeklonken waterkant,

De wolken, nooit zo schoon dan als ze, omrand

Door zolderramen, langs de lucht bewegen.

Alles is veel voor wie niet veel verwacht.

Het leven houdt zijn wonderen verborgen

Tot het ze, opeens, toont in hun hoge staat.

–

Dit heb ik bij mijzelve overdacht,

Verregend, op een miezerige morgen,

Domweg gelukkig, in de Dapperstraat.

J.C.Bloem

De moeder de vrouw

Ik ging naar Bommel om de brug te zien.

Ik zag de nieuwe brug. Twee overzijden

die elkaar vroeger schenen te vermijden,

worden weer buren. Een minuut of tien

dat ik daar lag, in 't gras, mijn thee gedronken,

mijn hoofd vol van het landschap wijd en zijd -

laat mij daar midden uit de oneindigheid

een stem vernemen dat mijn oren klonken.

een vrouw. Het schip dat zij bevoer

kwam langzaam stroomaf door de brug gevaren.

Zij was alleen aan dek, zij stond bij 't roer,

en wat zij zong hoorde ik dat psalmen waren.

O, dacht ik, o, dat daar mijn moeder voer.

Prijs God, zong zij, Zijn hand zal u bewaren.

Martinus Nijhoff

‘K ben Brahman. Maar we zitten zonder meid.

Ik doe in huis het een’ge, dat ik kan:

‘K gooi mijn vuilwater weg en vul de kan;

Maar ‘k heb geen droogdoek; en ik mors altijd.

–

Zíj zegt, dat dat geen werk is voor een man.

En ‘k voel me hulploos en vol zelfverwijt,

Als zij mijn lang verwende onpraktischheid

Verwent met wat ze toverde in de pan.

En steeds vereerde ik Hem, die zich ontvouwt

Tot feeërie van wereld, kunst en weten:

–

Als zij me geeft mijn bordje havermout,

En ‘k zie, haar vingertoppen zijn gespleten,

–

Dan voel ik éénzelfde adoratie branden

Voor Zon, Bach, Kant, en haar vereelte handen.

–

–

J. A. dèr Mouw (Adwaita) (1863 – 1919)

–

opdracht

Zoek een klassiek sonnet . Voordat je begint met analyseren, vraag je toestemming aan mij. Dit gedicht kun je ook gebruiken om voor te dragen voor de klas met een kleine uitleg.

Volgende week woensdag gaan we hier verder mee!

Domweg gelukkig in de Dapperstraat 

door J.C.Bloem

recensie p.17/18

lees recensie 1

Onderstreep:

inhoud

  vormkenmerken

informatie over de schrijver?

Lezen

p. 7 tot en met 10 in groepjes van vier. 

Verdeel de gedichten, ieder bestudeert haar/zijn eigen gedicht.

Bespreek na 5 minuten en geef verslag aan de klas.

LEES RECENSIE 2 EN 3

Kijk weer naar:

 inhoud

vormkenmerken

informatie over de schrijver

Vergelijk de drie recensies op deze aspecten.