literatuurgeschiedenis: middeleeuwen deel 2

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

Hoe wordt het leenstelsel ook wel genoemd?

Waarom hadden veel geestelijken een adellijke achtergrond?

Hoe kon men zien dat iemand een handlanger van de duivel was?

Literatuur in de middeleeuwen

Waarom?

Waarom bestuderen we de literatuurgeschiedenis?

E3: Literatuurgeschiedenis

De kandidaat kan een overzicht geven van de hoofdlijnen van de literatuurgeschiedenis en de gelezen literaire werken plaatsen in dit historisch perspectief.

Cultuur

Drie periodes:

- Vroege middeleeuwen (500-1000)

theocentrisch en ridderlijk, alles was gericht op adel of kerk

- Hoge middeleeuwen (1000-1300)

ontstaan eerste steden, ontwikkeling burgers, start literatuurgeschiedenis

- Late middeleeuwen (1300-1500)

burgerlijk

Literatuur en taal

• Tot eind 1000 (elfde eeuw) alles in Latijn.
• Latijn was de taal van de geleerden en de priesters.
• Literatuur in de volkstaal werd mondeling overgeleverd.
• Eind elfde eeuw werd er ook in volkstaal geschreven: start literatuurgeschiedenis! 
• Pennenproef is eerste zin in het Diets (Middelnederlands)

Literatuur was ridderlijk en theocentrisch en gericht op adel

Genres: ridderromans en heiligenlevens

Eind dertiende eeuw werd literatuur ook didactisch en gericht op burgerij.

• Literatuur was niet om te lezen maar om te luisteren.
• Troubadeurs: schrijvers
• Jongleurs en minstrelen: voordragers
• Kenmerken: rijm, veel herhalingen, vaste combinaties, toespreken publiek

eerste zin in de volkstaal

‘Hebban alla vogala nestas hagunnan hinase hic enda thu wat unbidan we nu.’

Alle vogels zijn met hun nesten begonnen, behalve jij en ik. Waar wachten we op?

Waarom zijn middeleeuwse teksten meestal op rijm?

handschriften

codex

elk boek was met de hand geschreven, op bestelling

Miniaturen, vooral bij de initialen

Door de mondelinge overlevering en het kopiëren

ontstaan meerdere versies van hetzelfde verhaal.

Jongleurs/minstrelen veranderden zelf het verhaal.

Monniken vergaten delen of voegden zelf stukken toe.

Ridderromans

Twee soorten: 

Karelromans

Hoofse romans of Arthurromans

Karelromans

Ook wel vóórhoofse romans genoemd of chanson de geste.

- Spelen zich af rond Karel de Grote (epische concentratie)

-ridderidealen zijn kracht en moed

- onderwerpen hebben te maken met oorlogen en feodale trouw

- vrouw speelt ondergeschikte rol

Hoofse roman

- ridder is een ontwikkeld en verfijnd mens

- idealen zijn hulpvaardigheid, rechtvaardigheid en hoffelijkheid

- gevechten en oorlogen zijn niet meer de belangrijkste onderwerpen, maar opkomen voor verdrukten, het redden van jonkvrouwen en het opsporen van geheimzinnige voorwerpen

Arthurroman

- Gaat over koning Arthur en zijn ridders van de ronde tafel

- historische kern is onduidelijk, heeft koning Arthur echt bestaan?

- de ridders gaan bijna altijd op queeste

Welke elementen van de Karelroman herken je in het filmpje?

Huiswerk

lezen Karel en Elegast blz 10-21 en 28-45

maken vraag 1 t/m 3, 5, 6, 18 t/m 22 (blz 87-89)