4. Aankaarten, provoceren of oplossen?

• CKV
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Aankaarten, provoceren of oplossen?

Lesdoelen

• Je denkt na over de amusementswaarde van muziek. 
• Je kunt voorbeelden noemen van geëngageerde muziek. 
• Je kent de begrippen: protestsong en provoceren.
• Je gaat op zoek naar een song waarin een maatschappelijke   kwestie aan bod komt.

Aankaarten

Geëngageerde kunstwerken zijn er in allerlei soorten. Niet alleen de kunstdiscipline kan heel verschillend zijn, ook de manier waarop een kunstenaar zijn/haar standpunt tot uiting brengt loopt uiteen.

Als ervoor wordt gekozen om het onderwerp op een subtiele of poëtische manier onder de aandacht te brengen, spreken we over 'aankaarten'. 

Wat zou de kunstenaar met dit beeld willen zeggen?

Welke twee tegenstrijdige betekenissen kan dit beeld hebben?

Betekenis 1: zorg er (door middel van hard werken) voor dat je lichaam in topvorm is. 

Betekenis 2: je mag zijn zoals je bent, het lichaam is niet maakbaar zoals een sculptuur. 

Bij deze dansvoorstelling worden er geen heftige beelden gebruikt of oplossingen aangedragen. Het onderwerp "klimaatverandering" wordt zodanig aangekaart dat het inspeelt op het gevoel. 

Bespreek klassikaal: welke verschillende middelen gebruiken de dansers om hun boodschap over te brengen?

Soms is het al genoeg om een onderwerp bespreekbaar te maken om verandering teweeg te brengen.

Eens

Oneens

Bespreek de stelling klassikaal.

Maakt het verschil om welk onderwerp het gaat? 

Het Klein Orkest gebruikt in hun nummer "Over de muur"(1984) geen grove of uitdagende teksten, maar ze kiezen voor een poëtische benadering. 

Door te beschrijven hoe vogels wél van Oost- naar West-Berlijn kunnen vliegen, geven ze kritiek op de koude oorlog. Een paar jaar later valt de Berlijnse muur. 

Provoceren

Provoceren is opzettelijk iets doen of zeggen omdat je een reactie uit wilt lokken. 

Bij een liedje met de titel "Fuck you" moet dat wel het geval zijn. Lilly Allen bekritiseert in dit vrolijke nummer de oorlog in Irak, ze komt op voor homorechten en ze noemt de visie van toenmalig president George W. Bush middeleeuws.

Waar kun je volgens jou meer mee bereiken?

Door het probleem aan te kaarten.

Door te provoceren.

Statement

Kunstenares Tinkebell is van mening dat er niets verandert als je niet choqueert. Ze maakt met haar kunst bewust een statement. Door te provoceren wil ze aandacht vragen voor de manier waarop wij met dieren omgaan. 

Ze krijgt veel kritiek op haar 

werk. Ironische genoeg vaak

juist van dierenliefhebbers. 

Deze tas maakte ze van haar

eigen kat. 

Een andere kunstenaar die bewust provoceert is Maurizio Cattelan. Hij kwam onder andere in opspraak door zijn beeld van een door een meteoriet getroffen Paus. Ook plaatste hij een gigantische middelvinger op Wall Street en hij is natuurlijk bekend van zijn met tape vast- geplaktelakte banaan 

                                      waarmee hij kritiek levert op
                                      de belachelijke bedragen die
                                      er voor kunst betaald
                                      worden.

Ze krijgt veel kritiek op haar 

werk. Ironische genoeg vaak

juist van dierenliefhebbers. 

Deze tas maakte ze van haar

eigen kat. 

Is dit een voorbeeld van geëngageerde kunst?

Ja

Nee

Nee, er wordt wel geprovoceerd, maar het gaat hier om amusement. De provocatie is puur bedoeld om ophef te veroorzaken en/of mensen aan het lachen te maken, maar er wordt geen boodschap mee overgebracht. 

Oplossen

Daan Roosegaarde is niet van het provoceren, maar probeert als kunstenaar zelf het verschil te maken. Net buiten Nuenen ligt zijn "Vincent van Gogh fietspad". Het bestaat uit duizenden steentjes die overdag opgeladen worden door de zon en 's avonds lichtgeven. 

Met "The smog free project" probeert hij de vieze lucht in wereldsteden te zuiveren. 

Lesopdracht Daan Roosegaarde

Doe onderzoek naar het fietspad van Daan Roosegaarde. Dit is een goede oefening voor het soort vragen dat je op de toets kunt verwachten. 

1. Zoek een afbeelding van het fietspad van Daan Roosegaarde én een afbeelding van "De sterrenacht" van Vincent van Gogh. Zet deze afbeeldingen naast elkaar in je kunstdossier. 

2. Geef 3 kenmerken van het fietspad van Roosegaarde waaraan je kunt zien dat hij zich heeft laten inspireren door het schilderij van Van Gogh.

3. Leg (goed) uit waarom het fietspad een voorbeeld is van geëngageerde kunst. 

4. Je zou het werk van Roosegaarde zowel een toegepast als een autonoom kunstwerk kunnen noemen. Zoek deze begrippen op als je niet (meer) weet wat ze betekenen. Geef een argument om het een toegepast kunstwerk te noemen en een argument om het een autonoom kunstwerk te noemen.

En nu jij!

Ga op zoek naar een song waarin een maatschappelijke kwestie aan bod komt. Vervolgens ga je onderzoeken wat de boodschap van de song is en maak je een gedicht of speech in naam van de betreffende artiest of groep. Volg de stappen op de volgende slide. 

Benoem de titel, artiest en jaartal van de door jou gekozen song

Voeg de YouTube link toe van het nummer

Wat is de maatschappelijke kwestie of de boodschap?

Plaats hier de belangrijkste zin (of zinnen) uit de songtekst waaruit blijkt om welke kwestie of maatschappelijk probleem het gaat.

Maak een keuze

Kijk naar de uitvoering / een live optreden en bekijk hoe die boodschap wordt versterkt door kleding, decor en het imago van de artiest. 

1. Maak een woordverslag van 300 woorden 

óf

2. Schrijf een gedicht of speech in naam van de artiest/groep

nos.nl