FIG Jaar 2 - Thriller

• Film
• MBO
• Studiejaar 2

THRILLER

INTRO

'Thrill' betekent in het Engels 'in vervoering brengen'. Thriller is dan ook een genre dat draait om spanning veroorzaken bij de kijker.

De hoofdrolspeler in deze films lopen tegen een probleem aan: een ontsnapping, een missie of een mysterie. In welk subgenre de Thrillerfilm ook valt, het gevaar waarmee de hoofdrolspeler wordt geconfronteerd wordt benadrukt. De spanning bouwt zich door de film heen op en leidt tot een climax. 

Suspense

Suspense is een cruciaal kenmerk van het thrillergenre. Suspense wordt gebruikt om spanning op te bouwen. Het brengt de kijker in een staat van onzekerheid en dat wekt spanning op. Door de climax uit te stellen, wordt de spanningsboog van het verhaal verhoogt.  De kijker weet dat er iets gaat gebeuren, maar niet wanneer en hoe. De suspense in een verhaal zorgt er dus voor de kijker geboeid blijft totdat de climax is bereikt. Overigens is de juiste balans belangrijk. Als het publiek té lang in spanning wordt gehouden, is de kans groot dat de techniek haar doel voorbijschiet.

Suspense contrasteert met surprise. Het doel is om een verhaal af te leveren met aanhoudende spanning, een constant gevoel van naderend onheil. Zoals beschreven door filmregisseur Alfred Hitchcock ervaart een publiek spanning wanneer ze verwachten dat er iets ergs gebeurt en een superieur perspectief heeft op gebeurtenissen in de kennishiërarchie van het drama, maar ze zijn niet in staat om in te grijpen om te voorkomen dat dit gebeurt.

Spanning is een vorm van dramatische ironie die optreedt wanneer het publiek of de lezer iets weet dat de personages in een verhaal niet weten.

Dramatische ironie

Dramatische ironie is een techniek waarmee het publiek iets weet over een personage, gebeurtenis of situatie dat de personages (nog) niet begrijpen of weten. Dramatische ironie kan worden gebruikt om spanning op te bouwen. Dit zagen we in de vorige video over het verschil tussen 'shock' en 'suspense'.

Plotwending

Bij een plotwending, of plottwist, verander je een verhaal ineens radicaal van richting.

Een plotwending kan vooraf worden aangekondigd, om het publiek voor te bereiden om het te accepteren. Er zijn verschillende methoden die worden gebruikt om een plotwending uit te voeren, zoals het achterhouden van informatie voor het publiek of het misleiden van hen met dubbelzinnige of valse informatie. Een goede plotwending ziet geen enkele kijker aankomen, maar voelt wel alsof het helemaal klopt.

In de volgende video uitleg over de plotwending, technieken die daarbij gebruikt worden en voorbeelden. Pas op: enorme spoilers!

Spoiler

Het vooraf onthullen van een plotwending aan lezers of kijkers wordt algemeen beschouwd als een "spoiler", omdat de effectiviteit van een plotwending meestal afhankelijk is van het publiek dat het niet verwacht. Zelfs het onthullen van het feit dat een werk plotwendingen bevat - vooral aan het einde - kan ook controversieel zijn, omdat het de verwachtingen van het publiek verandert. 

Red Herring

Red herring ('rode haring')  is een irrelevant onderwerp dat wordt geïntroduceerd om de aandacht van de kijker af te leiden. Een rode haring wordt gebruikt om het publiek ertoe te brengen valse aannames te doen en hen op een dwaalspoor te zetten.

In de video hierna meer uitleg over Red Herrings met verschillende technnieken en voorbeelden. Pas op: enkele enorme spoilers!

GESCHIEDENIS

Film noir

Veel titels uit de filmnoirperiode kunnen ook als thriller beschouwd worden, zoals Double Indemnity en The Postman Always Rings Twice.

Double Indemnity (1944) is het film noir-meesterwerk van regisseur Billy Wilder. Het is een thriller over overspel, corruptie en moord.

Alfred Hitchcock

Bijna alle films van Hitchcock zijn thrillers. Zijn bijnaam is dan ook “the master of suspense”. Hij maakte spionagethrillers als The 39 Steps, politieke thrillers als The Man Who Knew Too Much en psychologische thrillers als Spellbound, Vertigo en Psycho (of is laatste een psychologische horror?). In films als North by Northwest en Frenzy gebruikt hij een dubbele achtervolging: een onschuldige verdachte wordt achterna gezeten door de politie terwijl hij zelf de echte dader probeert op te sporen. 

Rear Window

In Rear Window van Hitchcock is de hoofdpersoon een fotograaf die door een gebroken been in zijn appartement wordt beperkt. Zijn enige connectie met de buitenwereld is door zijn raam, en het is door dit raam dat hij een moord ontdekt. 

Omdat een groot deel van de film bestaat uit Jimmy Stewart, in een medium shot of close-up, kijkend uit zijn raam, gevolgd door wat hij ziet, en dan zijn reactie daarop, zou men kunnen stellen dat Rear Window in grote mate het Kuleshov-effect is. 

Jaren 70 & 80

In de jaren zeventig nam het geweld in het thrillergenre toe, te beginnen met de Wake in Fright (1971) van de Canadese regisseur Ted Kotcheff, die bijna volledig overlapt met het horrorgenre, en Frenzy (1972), de eerste Britse film van Hitchcock in bijna twee decennia, die kreeg een R-rating voor zijn expliciete wurgscène.

In de volgende, een  andere, scène zien we Babs meegaan met een man waarvan de kijker weet dat hij de dader is van een reeks moorden.

Hoe heeft Hitchcock deze scène spannend gemaakt?

Brian da Palma

Brian De Palma had meestal thema's van schuld, voyeurisme, paranoia en obsessie in zijn films, evenals plot-elementen zoals het vroegtijdig vermoorden van een hoofdpersoon, van gezichtspunt wisselen en droomachtige sequenties. Zijn opmerkelijke films omvatten Sisters (1973); Obsession (1976), die enigszins werd geïnspireerd door Vertigo; Dressed to Kill (1980); en de moordthriller Blow Out (1981).

Jaren 90

Obsessies & gevangenschap

In de vroege jaren 1990 hadden thrillers terugkerende elementen van obsessies en gevangen hoofdpersonen die een manier moesten vinden om aan de schurk te ontsnappen.
Rob Reiner's Misery (1990), gebaseerd op een boek van Stephen King, gaat over Annie Wilkes die fan is van een schrijver, die zij onder haar hoede neemt na een ongeluk.

Seriemoordenaars

Detectives / FBI-agenten die op jacht waren naar een seriemoordenaar was een ander populair onderwerp in de jaren negentig. Een beroemd voorbeeld is The Silence of the Lambs (1991) waarin de jonge FBI-agent Clarice Starling (Jodie Foster) een psychologisch conflict aangaat met een kannibalistische psychiater genaamd Hannibal Lecter (Anthony Hopkins) op zoek naar seriemoordenaar Buffalo Bill. En David Fincher's misdaadthriller Seven (1995), over de zoektocht naar een seriemoordenaar die de zeven hoofdzonden opnieuw uitvoert.

SUBGENRES

Psychologische thriller

De psychologische thriller is een subgenre van thriller dat de psychologie van zijn personages verkent, die vaak onstabiel zijn. Psychologische thrillers bevatten vaak elementen van mysterie en omvatten thema's als misdaad, moraliteit, geestesziekte, middelenmisbruik, meerdere realiteiten of een wegvallend realiteitsgevoel, en onbetrouwbare vertellers.

Psychologische thrillers blijven over het algemeen weg van elementen van sciencefiction en het buitenaardse, en richten zich op gebeurtenissen die in het echte leven zouden kunnen plaatsvinden.

Voorbeelden Blue Velvet, Memento, Split, Shutter Island

Misdaadthriller

Subgenre waarin de spannende aspecten van een thriller met een plot voor misdaadfilms zijn verwerkt. De plot van dit subgenre concentreert zich meestal op een seriemoordenaar, moordenaar, diefstal of klopjacht. In tegenstelling tot traditionele misdaadfilms richt de verhaallijn zich zowel op de crimineel als op de hoofdrolspeler. Misdaadthrillers gebruiken zowel actie- als psychologische aspecten om spanning en spanning op te bouwen.
Voorbeelden: The Usual Suspects, The Fugitive, Se7en, Heat, The Departed, No Country for Old Men

Jurische thriller

Focust op het rechssysteem en speelt zich vaak deels in een rechtbank af. De personages hebben op een of andere manier te maken met het rechtsysteem: mensen die van misdaden worden beschuldigd, rechters, aanklagers, advocaten of juryleden. De afbakening tussen helden en schurken is vaak onscherp. Mysteries spelen een belangrijke rol in het verhaal; moorden of ten onrechte beschuldigde mensen die op onderzoek moeten om de ware dader te ontdekken. Er is niet altijd een happy end: soms winnen niet de helden maar de schurken. Gerechtigheid is vaak een overheersend thema in juridische thrillers. Soms neemt gerechtigheid de vorm aan van gerechtelijke uitspraken; andere keren als wraak op daders.

Bv. The Lincoln Lawyer, of John Grishams verfilmingen The Firm, Pelican Brief en The Client,

Erotische thriller

Erotische thriller is een thrillerfilm die de nadruk legt op erotiek en waarbij een seksuele relatie een belangrijke rol speelt in de plot. Het is populair geworden sinds de jaren 1980 met de opkomst van de van videorecorders in die tijd. Voorbeelden zijn films als Body Heat, Fatal Attraction, Basic Instinct, Eyes Wide Shut.