Basisstof 4: Organellen

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Basisstof 4: Organellen

Leerdoelen BS 4

Organellen

alle organellen die we gaan bekijken:

• celkern
  
• endoplasmatisch reticulum
  
• golgisysteem
  
• mitochondriën
• lysosomen
• plastiden

Begrippen

celkern 

chromosomen 

erfelijke eigenschappen

endoplasmatisch reticulum

• ruw / glad (smooth) 

ribosomen 

golgisysteem

exocytose 

lysosomen

mitochondriën

glucose

ATP

fosfolipiden

membraaneiwitten

trilharen

endocytose

endosoom

Celorganellen

• onderdelen zowel bij planten- als dierlijke cellen!
  
• liggen niet op een vaste plaats
  
• voorbeelden: celkern, vacuole, plastiden, enz. 

organellen

werken samen in de 

productie van: 

van DNA tot eiwit

Organellen

alle onderdelen in een cel voorbeelden hiervan:

• celkern
  
• endoplasmatisch reticulum
  
• golgisysteem
  
• mitochondriën
• lysosomen
• plastiden

dit is de basis in biologie!

de celkern

bestaat uit 

• kernplasma en een kernmembraan met kernporiën
  

bevat: 

• de chromosomen in een kernlichaampje (nucleolus) die de ribosomen maakt

ribosomen

• bolvormige organellen
  
• gemaakt in de celkern
• op ruwe endoplasmatisch reticulum 
• in cytoplasma
• produceren eiwitten

endoplasmatisch reticulum

bestaat uit:

• een dubbel membraan
  
• met of zonder ribosomen

Ruw endoplasmatisch reticulum: 

• produceert de eiwitten, bewerkt 
• ze en verpakt ze in blaasjes 
  

Glad endoplasmatisch reticulum:

• rol bij vetproductie 
• afbraak gifstoffen

* ruw vanwege de ribosomen

Golgisysteem/golgi apparaat

secretie

• het vrijkomen van stoffen
  

exocytose

• blaasjes vervoer naar buiten de cel
  

lysosomen

• blijven in de cel
• spelen een rol bij de vertering 

• Celkern: Regelt alles wat er in de cel gebeurt
• Kernlichaampje: Produceert ribosomen
• Ribosomen: Produceren eiwitten

• Endoplasmatisch reticulum: Dubbele membranen met afgeplatte holtes en kanaaltjes
• Ruw: Bevat ribosomen
• Golgisysteem: Neemt blaasjes met eiwitten op en bewerkt de eiwitten tot hun uiteindelijke vorm

Mitochondriën

bouw

• dubbele geplooide membranen
  
• eigen genen: mtDNA (via moeder)

functie = energiefabriek

• verbranding van glucose tot de stof ATP
  
• aantal in cel afhankelijk van energieverbruik

celmembranen...  (binas 67G3)

bouw:

• een dubbele laag fosfolipiden: (2 vetzuren met 1 fosfor) 
  
• met eiwitten, koolhydraten, vetten 

functie

• regelen van stoffen binnen en buiten de cel
• eiwitmoleculen die een rol spelen bij transport noem je transporteiwitten  
  

fosfolipiden

BINAS 79D

Transport via blaasjes

Exocytose:Blaasjes naar buiten de cel

Endocytose: opnemen stoffen

-> endosoom.

Bladgroenkorrels

te vinden in: 

• plantaardige cellen

bouw:

• dubbel membraan met daar disks (thylakoïden) die enzymen bevatten voor fotosynthese

functie: 

• opzetting licht + water + CO₂ in glucose en O₂

plastiden

Aan de slag!

Wat?	Maak opdracht 33, 35, 37 en 42
Hulp nodig? Meer hulp nodig?	Lees basisstof 4
Klaar?	Lees basisstof 5. www.biologiepagina.nl - havo 4 - inleiding in de biologie

Aan de slag!

transport -> volgende les

via blaasjes: 

de cel in = endocytose     de cel uit = exocytose