4GL Thema 7 Opslag, uitscheiding en bescherming

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo g
• Leerjaar 4

Thema 7: Opslag, uitscheiding en bescherming

Basisstof 1: Het inwendig milieu

Weefselvloeistof

Vloeistof tussen de cellen
Zuurstof en voedingsstoffen worden uit het weefselvloeistof gehaald
Afvalstoffen worden er juist aan afgegeven

Inwendig of uitwendig?

Lucht in de longen

Inhoud darmkanaal

Uitscheiding

Stoffen van het inwendig milieu gaan naar het uitwendig milieu

Bijvoorbeeld: Koolstofdioxide, urine en gal

Constant inwendig milieu

Alles waar je teveel van krijgt wordt uitgescheiden of opgeslagen
Mag niet in het bloed blijven!

Als je tekort hebt gaat je lichaam de opgeslagen stoffen gebruiken

Constant inwendig milieu

Bouw van de lever

Functies lever

Giftige stoffen afbreken: alcohol, drugs, medicijnen

Afvalstoffen afbreken: Eiwitten of rode bloedcellen (galkleurstoffen)

Gal maken: Vertering vetten in twaalfvingerige darm

Hepatitis

Kan lever doen onsteken
Hepatitis B krijg je van bloed, sperma of vocht uit vagina
Als je het niet behandeld kun je leverkanker of levercirrose krijgen

Bouw van de nieren

Werking van de nieren

Afvalstoffen uit het bloed halen (zoals zouten)

Niermerg en nierschors maken hier urine van
Urine wordt verzameld in de nierbekkens

Urinewegen

Nierbekkens --> urineleider --> urineblaas --> urinebuis

Samenstelling urine

Veel zouten --> donkere urine
Weinig zouten (veel water) --> lichte urine

De huid

Opperhuid

Hoornlaag en kiemlaag

Eelt: verdikte hoornlaag

Pigmentcellen

Lederhuid

Regeling lichaams-
temperatuur

Warmteproductie en warmteafgifte gelijk
Bloedvaten wijder of nauwer
Zweten
Haren

Lichaamsvreemde stoffen

Stoffen die niet in je lichaam horen

Je lichaam moet zich daar tegen verdedigen

Infecties

Ziekteverwekkers dringen je lichaam binnen

Bacterien, schimmels, virussen en dieren

Algemene afweer

Huid is de eerste bescherming: is dicht, laagje talg 

Slijmvliezen (slijm) zorgen ook voor het moeilijker binnenkomen

Maagsap doodt doorgedrongen ziekteverwekkers

Toch binnengedrongen?

Koorts!

Medicijnen!
(bijvoorbeeld tuberculose: antibiotica)

Specifieke afweer

Natuurlijke immuniteit

Witte bloedcellen onthouden de besmetting: maken sneller antistoffen

Je bent dan immuun

Kunstmatige immuniteit

Vaccin: dode of verzwakte ziekteverwekker of antigenen

Actieve immunisatie

Kunstmatige immuniteit

Serum: Antistoffen tegen bepaalde ziekteverwekkers

Passieve immuniteit