Fabrikanten en politici zoeken het buiten Europa

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 2

Hoofdstuk 5: Fabrikanten en arbeiders

5.5 Fabrikanten en politici zoeken het buiten Europa

Een nieuw vorm van imperialisme

• 16e eeuw: Handelsposten, alleenrecht op handel verkrijgen (monopolie)
• Vanaf 1850: Veroveren van grote gebieden in Azië en Afrika, waar bestuur wordt ingericht
• Nieuwe golf van veroveringen met als doel een groot koloniaal rijk = Modern Imperialisme

Economisch motief

• Grondstoffen voor fabrieken komen vaak uit (sub)tropische gebieden in Azië en Afrika
• Vraag naar grote hoeveelheden!
• Zoektocht naar afzetgebied, doordat meer Europese landen een eigen industrie opzetten
• Veroveren van gebieden zorgt voor zekerheid! 

Politiek motief

• Opkomst nationalisme; streven naar eigen staat voor het volk, verheerlijken van het eigen volk
• Duitse eenwording na reeks van oorlogen tegen Frankrijk (1871)
• Frankrijk gaat buiten Europa op zoek naar eerherstel; verovering van groot wereldrijk prioriteit! 
• Met groot rijk tel je mee!

Modern Imperialisme

Imperialisme: 

Politiek van streven naar gebiedsuitbreiding door het veroveren of afhankelijk maken van andere landen of streken”.

Scramble for Africa

• Europese landen wilden grote stukken van Afrika hebben
• Spanningen tussen landen lopen flink op!
• Conferentie van Berlijn: Afrika wordt op tekentafel verdeeld met willekeurige penstreken
• Frankrijk: West-Oost
• Groot-Brittannië: Noord-Zuid

Culturele superioriteit

• Geen twijfel aan West-Europese culturele superioriteit
• Darwin gebruikt superioriteit wetenschappelijk te bewijzen
• White man's burden: 'onbeschaafde' volkeren laten meeprofiteren van Westerlijke beschaving

Verspreiden christendom

• Missionarissen naar Afrika en Azië om (rooms-katholieke of protestantse) christendom te verspreiden
• O.a. ondersteuning in onderwijs, gezondheidszorg en jeugdwerk
• Belangrijk cultureel-mentaal motief voor imperialisme!

Aan de slag!

• maak opdrachten 93, 94, 95, 99, 100, 101 en 103

5.5 Fabrikanten en politici zoeken het buiten Europa

Welk land was het eerste dat op grote schaal industrialiseerde?

1. Frankrijk
2. Duitsland
3. Verenigd Koninkrijk
4. Nederland

Wat is de belangrijkste drijfveer achter imperialisme?

1. Humanitaire hulp bieden
2. Religieuze verspreiding
3. Culturele uitwisseling
4. Economische en politieke macht vergroten

Wat is het belangrijkste herkomstgebied van rubber?

1. Europa
2. Noord-Amerika
3. Zuidoost-Azië
4. Afrika

Beschrijf in eigen woorden het verschil tussen het imperialisme van de 16e eeuw en het modern imperialisme.

Wat was een gevolg van het modern imperialisme voor de inheemse bevolking?

1. Onderdrukking en culturele assimilatie
2. Economische welvaart voor iedereen
3. Politieke onafhankelijkheid
4. Versterking van lokale tradities

Wat was een belangrijk economisch motief voor het modern imperialisme?

1. Verspreiding van culturele waarden
2. Bevordering van internationale samenwerking
3. Vermindering van militaire conflicten
4. Toegang tot grondstoffen en afzetmarkten

Welke gevolgen had de Conferentie van Berlijn voor Afrika?

1. Vrijheid en zelfbestuur voor Afrikaanse landen
2. Verdeling van Afrika onder Europese machten

Wat was een politiek motief voor het modern imperialisme?

1. Het verspreiden van de eigen cultuur.
2. Het promoten van vrede en samenwerking.
3. Het vergroten van invloed en macht in de wereld.
4. Het beschermen van inheemse volkeren.

Wat was een gevolg van het modern imperialisme?

1. Het bevorderde gelijke kansen voor alle volkeren.
2. Het leidde tot conflicten en concurrentie tussen Europese machten.
3. Het stimuleerde internationale samenwerking.
4. Het zorgde voor wereldwijde vrede en harmonie.

Wat hield Darwins theorie van de survival of the fittest in?

1. Het idee dat elk organisme voor zichzelf moet vechten.
2. Het idee dat alleen de sterkste organismen overleven.
3. Het idee dat de best aangepaste organismen overleven.
4. Het idee dat evolutie alleen plaatsvindt bij grote catastrofes.

Leg uit waarom het culturele motief ook wel de 'white man's burden' wordt genoemd.

Wat is de betekenis van superieur?

1. Een soort snoepgoed
2. Beter dan anderen in kwaliteit of prestaties.
3. Een moeilijk te begrijpen concept
4. Een type muziekinstrument

Wat was volgens voorstanders van het modern imperialisme het bewijs van de culturele superioriteit van West-Europa boven de inheemse bevolking?

1. Etnische afkomst en fysieke kenmerken
2. Religieuze overtuigingen en taalgebruik
3. Economische stabiliteit en politiek bestuur
4. Technologische vooruitgang en maatschappelijke organisatie