Les 1 Pezen, werking, bouw, herstel

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

Maak een foto van je gemaakte en nagekeken examenopgaven bij h15

Stel hier nog al je vragen over H15

Doel

Je kunt vorm-functie denken. Je kunt de anatomie van een organisme/orgaan verklaren aan de hand van de functie.

bijvoorbeeld de anatomie van een spier en pees

We beginnen met twee voorkennisvragen

Spier

Spiervezel

Pees

Spierbundel

Bekijk afbeelding 1. Wat gebeurt er met de voet als spier P zich samentrekt?

Sleep het cijfer A of B naar de afbeelding

chimpansee 

mens

01:17

De snelste tijd op 100 meter is op vier benen ............ dan op twee.

1. langzamer
2. sneller

Onderzoeksvraag

Zijn lange (elastische) pezen belangrijk voor het rechtop lopen of rennen door de mens?

Bekijk de volgende video van een modelstudie waarin de elasticiteit van spieren en pezen wordt gewijzigd in de volgende vier combinaties.

• Met elastische pezen en spieren
  
• Met alleen elastische pezen
  (tendon)
• Met alleen elastische spieren
  (muscle)
• Zonder elastische pezen of spieren
  

https:

Welke conclusie kan uit dit onderzoek worden getrokken?

Doel

Je kunt uit de (sub)microscopische bouw van een pees de materiaaleigenschappen van de pees verklaren.

Je kunt op basis van een tekst een interactieschema maken (en je weet hoe training de sterkte van een pees kan vergroten)

lichtmicroscoop

scanning electronen microscoop

lees pezen p241 en zet op volgorde 

IGF bindt aan receptoren op een bindweefselcel 

G-eiwit activeert 2nd messenger 

2nd msgr via gap-junction naar buurcellen

Genexpressie neemt toe: Collageen gen wordt vaker overgeschreven (transcriptie) en er wordt meer collageen gemaakt (translatie)

IGF komt vrij uit eiwiten in de tussencelstof 

Leg uit aan de hand van de informatie uit de vorige dia of IGF hydrofobe of hydrofiele eigenschappen heeft.

Herstel van peesblessures

• Granulocyten (witte bloedcellen) eten eventueel binnengedrongen bacterien,
  
• Granulocyten produceren cytokinen (signaalstoffen van het immuunsysteem)
  

hierdoor:

• Macrofagen ruimen beschadigd weefsel op Bindweefselcellen produceren callagenase(fagocytose) dit enzym breekt collageen af 

daarnaast:

• Groeifactoren zorgen voor nieuwe bloedvaten rond de wond
• Bindweefselcellen produceren nieuw collageen. Colageenweefsel vormen dwarsverbindingen en worden gerangschikt
  

Leg uit waarvoor het aanleggen van nieuwe bloedvaten het herstel van de pees zal bevorderen.

Huiswerk

maken voorkennistoets bij Hfst 16 (digitale methode)

MAken en nakijken 16.1