H3 en 4 onderneming en markten

• Economie
• Basisschool
• Groep 1

H3 en 4 onderneming en markten

Plattegrond

Maak je startklaar:

- Pen & papier, boek en rekenmachine

Maak aantekeningen; oefen met de nieuwe en bekende stof

4. Inclusieve didactiek

De docent past een inclusieve didactiek toe door de interactie, eventueel in de thuistalen, in de klas te stimuleren om tot beter begrip van de lesstof te komen. De docent creëert een contextrijke leeromgeving door actief de culturele achtergronden van leerlingen bij de lesinhoud te betrekken. Hierin is de docent zich bewust van de verschillen in de klas. Door flexibel of heterogeen te differentiëren blijft iedereen bij de les betrokken. Gedurende de les reageert de docent positief en proactief op gedrag en maakt het daarmee makkelijker voor leerlingen om gewenst gedrag te laten zien.

Ondernemingen

3.1 Productiefactoren

3.2 Omzet & nettoresultaat

3.1 Kostprijs – variabele en vaste kosten

3.1 Inkoopprijs, verkoopprijs & consumentenprijs

3.2 Arbeidsproductiviteit

3.3 Markt – vraag en aanbod

3.4 Marktvormen

3. Leerdoelgericht werken

De docent geeft het onderwerp, RTTI geformuleerde leerdoelen en de lesopbouw aan. De docent weet de leerdoelen goed te laten aansluiten bij de voorkennis en het (taal)niveau van de leerlingen. Gedurende de les wordt continu een terugkoppeling naar de leerdoelen gemaakt om de mate van beheersing te controleren.

Ondernemingen. Je kunt:

1) de productiefactoren en hun beloning noemen

2) de omzet, brutowinst en het nettoresultaat berekenen

3) de verkoopprijs en de consumentenprijs berekenen

4) de kostprijs berekenen

5) het verschil tussen variabele en vaste kosten noemen en voorbeelden geven

6) arbeidsproductiviteit beschrijven en berekenen

7) investeren omschrijven en de jaarlijkse afschrijving berekenen

3. Leerdoelgericht werken

De docent geeft het onderwerp, RTTI geformuleerde leerdoelen en de lesopbouw aan. De docent weet de leerdoelen goed te laten aansluiten bij de voorkennis en het (taal)niveau van de leerlingen. Gedurende de les wordt continu een terugkoppeling naar de leerdoelen gemaakt om de mate van beheersing te controleren.

leerdoel: je kunt de begroting van een onderneming omschrijven

Produceren: het maken van goederen en leveren van diensten.

Om te produceren gebruik je 4 productiefactoren:

- Kapitaal (machines, gebouwen, geld)

- Arbeid

- Natuur (grondstoffen)

- Ondernemerschap

Ezelsbrug --> KANO

leerdoel: je kunt de begroting van een onderneming omschrijven

Degene die een productiefactor levert, ontvangt daarvoor een beloning.

productiefactor         beloning

Kapitaal                      huur (voor gebouwen) en rente (voor geld)

Arbeid                         loon

Natuur                        pacht

Ondernemerschap     winst

leerdoel: je kunt de begroting van een onderneming omschrijven

Ondernemingen streven naar winst (resultaat = opbrengsten - kosten)

Omzet of verkoopopbrengsten is het geld dat een onderneming van zijn klanten krijgt als ze producten verkoopt

Kosten maakt een onderneming om zijn producten te produceren en verkopen, dit is geld dat een onderneming uitgeeft.

--> Opbrengsten > kosten = Winst

--> Opbrengsten < kosten = Verlies

leerdoel: je kunt de begroting van een onderneming omschrijven

Afzet = aantal producten dat

een onderneming verkoopt

Prijs = verkoopprijs per

product

Inkoopwaarde: geld dat een onderneming betaalt voor het inkopen van de producten die zij verkoopt

Voorbeelden bedrijfskosten: Marketingkosten, Personeelskosten, Huurkosten, Energiekosten 

leerdoel: je kunt het resultaat van een onderneming berekenen

Omzet (verkoopopbrengst) =

het bedrag dat een bedrijf

ontvangt door de verkoop van

goederen of diensten.

Kosten = het bedrag dat een onderneming uitgeeft om producten of diensten te maken en verkopen

leerdoel: je kunt het resultaat van een onderneming berekenen

Berekening van het resultaat van een

onderneming doe je als volgt --> --> 

Bedrijfskosten zijn onder andere:

Loonkosten, huurkosten, marketingkosten

en afschrijvingskosten

Een ander woord voor brutowinst is toegevoegde waarde

leerdoel: je kunt de verkoopprijs berekenen

Een winkelier koopt goederen in bij een groothandel of bij een fabrikant. Daarvoor betaalt hij zelf de inkoopprijs.

Om zijn verkoopprijs vast te stellen

verhoogt hij die met de brutowinstopslag

(of brutowinstmarge):

leerdoel: je kunt de consumentenprijs berekenen

Consumentenprijs: als je een product of dienst koopt in de winkel betaal je btw bovenop de verkoopprijs.

In Nederland kennen we 2 btw

percentages:

- 9% voor basisbehoeften (eten & drinken)

- 21% voor overige behoeften

leerdoel: je kunt de consumentenprijs berekenen

Let op: De winkelier geeft de btw door aan de belastingdienst. --> De btw hoort dus NIET tot de omzet van een winkelier

leerdoel: je kunt de verkoopprijs berekenen

Om van de Consumentenprijs terug te rekenen naar de verkoopprijs gebruik je de volgende formule:

Consumentenprijs : 121 x 100 = verkoopprijs

leerdoel: je kunt de verkoopprijs, consumentenprijs en de btw berekenen

1) De verkoopprijs (exclusief btw) is € 75. Bereken de prijs incl 21% btw

2) De inkoopprijs is € 18. De brutowinstopslag is 60%. Bereken de verkoopprijs

3) De verkoopprijs (excl btw) is € 75. Bereken de prijs inclusief 9% btw

4) De inkoopprijs is € 1,70. De brutowinstopslag is 40%. De btw is 21%. Bereken de consumentenprijs (inclusief btw).

5) De consumentenprijs is € 3,40 (inclusief 21% btw). Bereken de verkoopprijs (exclusief btw).

5) De consumentenprijs is € 3,40 (incl 21% btw). Bereken de btw

Weet je het nog?

1) De verkoopprijs (exclusief btw) is € 65. Bereken de consumentenprijs inclusief 21% btw

2) De consumentenprijs is € 32,00 (inclusief 21% btw). Bereken de verkoopprijs (exclusief btw).

3) De consumentenprijs is € 18,15 (incl 21% btw). Bereken de btw

Ondernemingen. Je kunt:

1) de productiefactoren en hun beloning noemen

2) de omzet, brutowinst en het nettoresultaat berekenen

3) de verkoopprijs en de consumentenprijs berekenen

4) de kostprijs berekenen

5) het verschil tussen variabele en vaste kosten noemen en voorbeelden geven

6)  investeren omschrijven en de jaarlijkse afschrijving berekenen 

7) arbeidsproductiviteit beschrijven en berekenen

3. Leerdoelgericht werken

De docent geeft het onderwerp, RTTI geformuleerde leerdoelen en de lesopbouw aan. De docent weet de leerdoelen goed te laten aansluiten bij de voorkennis en het (taal)niveau van de leerlingen. Gedurende de les wordt continu een terugkoppeling naar de leerdoelen gemaakt om de mate van beheersing te controleren.

leerdoel: je kunt de kostprijs berekenen

Kosten delen we op in variabele kosten en vaste kosten

Variabele kosten veranderen bij meer of minder productie

- Kosten voor grondstoffen

- Loonkosten van flexwerkers

Vaste kosten blijven gelijk bij meer of minder productie

- Huur van het gebouw

- Afschrijvingskosten

leerdoel: je kunt de kostprijs berekenen

Alle kosten die je bij de productie maakt, moet je terugverdienen in de verkoopprijs van een product.

Daarvoor bereken je de kostprijs per product:

(vaste kosten + variabele kosten) / aantal producten

Of

Vaste kosten / aantal producten + variabele kosten per product

leerdoel: je kunt de kostprijs berekenen

De vaste kosten van pizzeria Milano zijn € 6.000. De variabele kosten bedragen € 9.000 als de pizzeria 5.000 pizza's maakt. Bereken de kostprijs

De vaste kosten van pizzeria Torino zijn € 5.000. De variabele kosten per pizza zijn € 1,50. De pizzeria maakt 2.500 pizza's. Bereken de kostprijs

leerdoel: je kunt de kostprijs berekenen

leerdoel: je kunt de kostprijs berekenen

P

Productiecapaciteit: maximaal aantal producten dat een bedrijf kan produceren

Weet je het nog?

Matcha en More (M&M) heeft vaste kosten van

€ 10.000 per maand. De variabele kosten per glas

Matcha zijn € 0,75. 

Vragen:

1) Bereken de kostprijs as M&M 2.000 glazen per maand verkoopt.

2) Is de kostprijs hoger of lager als M&M 500 glazen per maand meer verkoopt.

3) Bereken de kostprijs bij 2.500 Matcha's

Je kunt de verkoopprijs berekenen

Winkelier                           Productiebedrijf

Inkoopprijs                         Kostprijs

winstopslag +                    winstopslag +

verkoopprijs                       verkoopprijs

3. Leerdoelgericht werken

De docent geeft het onderwerp, RTTI geformuleerde leerdoelen en de lesopbouw aan. De docent weet de leerdoelen goed te laten aansluiten bij de voorkennis en het (taal)niveau van de leerlingen. Gedurende de les wordt continu een terugkoppeling naar de leerdoelen gemaakt om de mate van beheersing te controleren.

Je kunt de invloed van arbeidsproductiviteit op de winstgevendheid van een bedrijf omschrijven

Hoe minder het kost om een product te maken (hoe lager de kostprijs), hoe meer winst een bedrijf kan maken

--> winst per product = Verkoopprijs - kostprijs

Door een hogere arbeidsproductiviteit daalt de kostprijs (bv minder personeelskosten/vaste kosten per product) en stijgt dus de winst (als de verkoopprijs gelijk blijft)

3. Leerdoelgericht werken

De docent geeft het onderwerp, RTTI geformuleerde leerdoelen en de lesopbouw aan. De docent weet de leerdoelen goed te laten aansluiten bij de voorkennis en het (taal)niveau van de leerlingen. Gedurende de les wordt continu een terugkoppeling naar de leerdoelen gemaakt om de mate van beheersing te controleren.

Ondernemingen. Je kunt:

1) de productiefactoren en hun beloning noemen

2) de omzet, brutowinst en het nettoresultaat berekenen

3) de verkoopprijs en de consumentenprijs berekenen

4) de kostprijs berekenen

5) het verschil tussen variabele en vaste kosten noemen en voorbeelden geven

6) arbeidsproductiviteit beschrijven en berekenen

7) investeren omschrijven en de jaarlijkse afschrijving berekenen 

3. Leerdoelgericht werken

De docent geeft het onderwerp, RTTI geformuleerde leerdoelen en de lesopbouw aan. De docent weet de leerdoelen goed te laten aansluiten bij de voorkennis en het (taal)niveau van de leerlingen. Gedurende de les wordt continu een terugkoppeling naar de leerdoelen gemaakt om de mate van beheersing te controleren.

Ondernemingen. Je kunt:

4) de kostprijs berekenen

5) het verschil tussen variabele en vaste kosten noemen en voorbeelden geven

Belangrijke begrippen: vaste kosten, variabele kosten, kostprijs

3. Leerdoelgericht werken

De docent geeft het onderwerp, RTTI geformuleerde leerdoelen en de lesopbouw aan. De docent weet de leerdoelen goed te laten aansluiten bij de voorkennis en het (taal)niveau van de leerlingen. Gedurende de les wordt continu een terugkoppeling naar de leerdoelen gemaakt om de mate van beheersing te controleren.

Ondernemingen. Je kunt:

6) arbeidsproductiviteit beschrijven en berekenen

7) investeren omschrijven en de jaarlijkse afschrijving berekenen 

belangrijke begrippen: arbeidsproductiviteit, investeren, afschrijven

3. Leerdoelgericht werken

De docent geeft het onderwerp, RTTI geformuleerde leerdoelen en de lesopbouw aan. De docent weet de leerdoelen goed te laten aansluiten bij de voorkennis en het (taal)niveau van de leerlingen. Gedurende de les wordt continu een terugkoppeling naar de leerdoelen gemaakt om de mate van beheersing te controleren.

Leerdoel: je kunt arbeidsproductiviteit omschrijven

Bedrijven proberen een zo hoog mogelijke arbeidsproductiviteit te behalen.

Arbeidsproductiviteit = productie per persoon in een bepaalde tijd.

Formule: Totale productie per periode : aantal medewerkers

Investeren = het aanschaffen van productiemiddelen, zoals kapitaalgoederen (machines, transportmiddelen, computers.

--> Door aanschaf van nieuwe, snellere machines stijgt de productiviteit.

leerdoel: je kunt arbeidsproductiviteit omschrijven

Arbeidsproductiviteit stijgt door:

- automatisering en mechanisering

- arbeidsverdeling (ieder zijn eigen specialisatie)

- scholing

- prestatieloon

Leerdoel: je kunt arbeidsproductiviteit omschrijven

18 werknemers maken per week 1.260 producten. Een werkweek heeft 5 dagen

Vraag: Bereken de arbeidsproductiviteit per dag

Afgelopen week waren 2 medewerkers ziek. Het productievolume daalde naar 1.200 producten.

Vraag: Bereken met hoeveel de arbeidsproductiviteit toe- of afnam?

Leerdoel: je kunt arbeidsproductiviteit omschrijven

18 werknemers maken per week 1.260 producten. Een werkweek heeft 5 dagen

Vraag: Bereken de arbeidsproductiviteit per dag

1.260 : 5 = 252 producten per dag

252: 18 = 14 producten per medewerker per dag 

Afgelopen week waren 2 medewerkers ziek. Het productievolume daalde naar 1.200 producten.

Vraag: Bereken met hoeveel de arbeidsproductiviteit toe- of afnam?

1.200 : 5 = 240.    240 : 16 = 15 producten per medewerker per dag

Leerdoel: je kunt arbeidsproductiviteit omschrijven

Investeren = het aanschaffen van productiemiddelen, zoals kapitaalgoederen (machines, transportmiddelen, computers.

De aanschafprijs van het kapitaalgoed moet een onderneming over de gebruiksjaren van het kapitaalgoed afschrijven.

De afschrijving geeft weer hoeveel een kapitaalgoed jaarlijks in waarde vermindert.

Afschrijving per jaar = (Aanschafprijs - restwaarde) : aantal gebruiksjaren

leerdoel: je kunt arbeidsproductiviteit omschrijven

CSE 2022 - 3

leerdoel: je kunt arbeidsproductiviteit omschrijven

Kapitaalintensief: een bedrijf gebruikt veel machines en weinig mensen

--> Hoge arbeidsproductiviteit

--> bv autoproductie

Arbeidsintensief: een bedrijf gebruikt veel mensen en weinig machines

--> Lage arbeidsproductiviteit

--> bv kapper

leerdoel: je kunt afschrijving omschrijven

Jan maakte stoelen met de hand. Zijn baas schaft een machine aan om hem te helpen.
Zijn arbeidsproductiviteit daalt/stijgt?
Jan maakt meer/minder stoelen per dag?

1. daalt/meer
2. stijgt/meer
3. daalt/minder
4. stijgt/minder

Zijn salaris blijft gelijk
--> De (loon)kosten per product dalen/stijgen?
De verkoopprijs van de stoelen blijft gelijk
--> De winst daalt/stijgt?

1. dalen/daalt
2. dalen/stijgt
3. stijgen/daalt
4. stijgen/stijgt

leerdoel: je kunt de kostprijs berekenen

De totale kosten van pizzeria Napolitana zijn € 10.000. De pizzeria maakt 4.000 pizza's. Bereken de kostprijs

De vaste kosten van pizzeria Milano zijn € 6.000. De variabele kosten bedragen € 9.000 als de pizzeria 5.000 pizza's maakt. Bereken de kostprijs

De vaste kosten van pizzeria Torino zijn € 5.000. De variabele kosten per pizza zijn € 1,50. De pizzeria maakt 2.500 pizza's. Bereken de kostprijs

Markten. Leerdoelen. Je kunt:

1) concrete en abstracte markten omschrijven

3. Leerdoelgericht werken

De docent geeft het onderwerp, RTTI geformuleerde leerdoelen en de lesopbouw aan. De docent weet de leerdoelen goed te laten aansluiten bij de voorkennis en het (taal)niveau van de leerlingen. Gedurende de les wordt continu een terugkoppeling naar de leerdoelen gemaakt om de mate van beheersing te controleren.

leerdoel: je kunt concrete en abstracte markten

Concrete markten: koper en verkoper komen op 1 plek bij elkaar

--> Haagse markt, weekmarkt of Supermarkt.

Abstracte markt: alle vraag en aanbod van een product. koper en verkoper komen NIET op 1 plek bij elkaar

--> Huizenmarkt, arbeidsmarkt, scootermarkt.

Leerdoel: je kunt vraag en aanbod op een markt omschrijven

Eva zegt: "zoals jullie weten wordt de prijs bepaald door vraag en aanbod. In welke situatie ontstaat er op een markt de hoogste prijs

1. veel vraag/weinig aanbod
2. veel vraag/veel aanbod
3. weinig vraag/weinig aanbod
4. weinig vraag/veel aanbod

leerdoel: je kunt samenwerkingen tussen bedrijven noemen

Kartel: bedrijven maken afspraken om de onderlinge concurrentie te verminderen, bijvoorbeeld over de hoogte van de verkoopprijzen. Dit is bij wet verboden

Overname: Een bedrijf koopt een ander bedrijf op en krijgt de controle over dat bedrijf. Bv Albert heijn die een paar supermarkten van een concurrent overneemt.

Fusie: twee bedrijven gaan samen op basis van gelijkwardigheid

leerdoel: je kunt vraag en

aanbod grafiek aflezen

Vraag en aanbod een product

kun je in een grafiek weergeven.

Als de prijs daalt

- Stijgt de vraag en

- Daalt het aanbod

Als de prijs stijgt

- Daalt de vraag en

- Stijgt het aanbod

Leerdoel: je kunt rekenen met grote getallen

De Nederlandse overheid geeft naar verwachting 486 miljard uit in 2026. Er zijn 18,1 miljoen Nederlanders.

Vraag; Bereken hoeveel de Nederlandse overheid gemiddeld per Nederlander uitgeeft in 2026.

Noem een voorbeeld van een goed dat de overheid laat produceren

Leerdoel: Je kunt een progressief belastingstelsel omschrijven

De Nederlandse inkomstenbelasting is progressief. Dat betekent dat mensen met een hoog inkomen een hoger percentage belasting betalen dan mensen met een laag inkomen.

Voorbeeld: Over je inkomen tot € 77.000 betaal je 37,5% belasting. Over je inkomen BOVEN de € 77.000 betaal je een hoger percentage (49%).

--> dit werkt nivellerend

4. Inclusieve didactiek

De docent past een inclusieve didactiek toe door de interactie, eventueel in de thuistalen, in de klas te stimuleren om tot beter begrip van de lesstof te komen. De docent creëert een contextrijke leeromgeving door actief de culturele achtergronden van leerlingen bij de lesinhoud te betrekken. Hierin is de docent zich bewust van de verschillen in de klas. Door flexibel of heterogeen te differentiëren blijft iedereen bij de les betrokken. Gedurende de les reageert de docent positief en proactief op gedrag en maakt het daarmee makkelijker voor leerlingen om gewenst gedrag te laten zien.