Hoofdstuk 1 Het begin van de Koude Oorlog

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 3

Hoofdstuk 1

Het begin van de Koude Oorlog

Deelvraag

Waardoor ontstond de Koude Oorlog?

Programma

Leerdoel

Terugblik

Huiswerk

Instructie

Opdrachten

Leerdoel

Je kunt uitleggen waarom de verhouding tussen het communistische Rusland (later de Sovjet-Unie) en het kapitalistische Westen na 1917 verslechterde.

Je kunt de belangrijkste verschillen noemen tussen een communistisch systeem en een kapitalistisch systeem.

Terugblik oriëntatie 

•  Berlijnse Muur

•  Amerika - Sovjet-Unie

•  Atoomwapens

Wat zijn vier gevaren van een atoomaanval?

1. Vuur, overstroming, lawaai en aardbevingen
2. Lawaai, hagel, bliksem en elektriciteitsuitval
3. Hitte, luchtdruk, straling en radioactieve neerslag
4. Kou, rook, regen en instortende gebouwen

Wel meenemen naar schuilplaats

Niet meenemen naar schuilplaats

Zaklantaarn

verbandmiddelen

Make-upspiegel

Televisie

blikvoedsel

Fiets

batterijen

 Verse melk

blikopener

Spelcomputer

Noem twee redenen waarom het atoomtijdperk een goed gekozen naam is?

Negen landen met kernwapens

1. Amerika
2. Rusland
3. Frankrijk
4. Groot-Brittannië 
5. China
6. Pakistan
7. India
8. Israel
9. Noord-Korea

Eigen mening: is het gunstig dat er negen landen zijn die kernwapens hebben? Leg je antwoord uit.

Hoofdstuk 1

deel 1

Eerste Wereldoorlog 1917

• Rusland vecht samen met Frankrijk en Groot-Brittannië (Geallieerde) tegen Duitsland, Oostenrijk-Hongarije en Ottomaanse Rijk (Centralen)
  
•  Rusland leidt zware verliezen, bevolking komt in opstand
•  In Rusland komen de communisten aan de macht
•  Communisten sluiten vrede met Duitsland, Frankrijk en Engeland zijn woedend

Communisten aan de macht

Wat willen de communisten?

• Kapitalisme in Rusland vernietigen
• Iedereen is gelijk
• De staat is eigenaar van alle grond en bedrijven
• Landbouwbedrijven, fabrieken, spoorwegen, mijnen en banken
• Eigenaren fel tegenstander van het communisme
• Bloedige burgeroorlog 
• Communisten winnen, 1922 verandert naam van Rusland naar Sovjet-Unie

In het plaatje zijn bij vier figuren nummers geplaatst. Wat stellen de figuren 1 tot en met 4 voor? Kies uit: de Russische kerk - de Russische tsaar (keizer) - Lenin (leider van de communisten) - kapitalist

De tekening is gemaakt door Viktor Deni in 1920. Was Deni een aanhanger van Lenin of een tegenstander van de communisten? Waaraan kan je dat zien?

De Russische tekst betekent: Kameraad Lenin reinigt de aarde van het kwaad.

Communisme

Kapitalisme

Eenpartijstaat	Meerdere partijen
Iedereen is gelijk	Gericht op individu
Iedereen verdient evenveel	Iedereen verdient verschillend
	Gericht op winst maken
Productiemiddelen is van iedereen	Productiemiddelen zijn privébezit
Regering bepaalt wat bedrijven moeten maken	Zelf bepalen wat bedrijven maken
Burgers hebben weinig vrijheid	Burgers hebben veel vrijheid (godsdienst, meningsuiting, vereniging en pers)

Communisme en kapitalisme

Planeconomie: De regering bepaalt wat de bedrijven moeten maken en hoeveel een product gaat kosten. 

Vrijemarkteconomie: Ondernemers mogen zelf bepalen wat ze produceren en welke prijs ze voor hun producten vragen.

Angst voor het communisme

• Na 1922 blijft de relatie slecht tussen Sovjet-Unie en West-Europa/Amerika
  
• In 1933 komt Hitler aan de macht en hij haat communisten, uitbreiden naar oosten
• Stalin wordt bang, sluit niet-aanvalsverdrag met Duitsland, geheime afspraak om Polen te verdelen onder elkaar
•  West-Europa/Amerika geen vertrouwen meer in Stalin
• 1941 valt Duitsland Sovjet-Unie aan, Stalin wilt weer bondgenoot worden van West-Europa

Westen vertrouwd niet de Sovjet-Unie

Sovjet-Unie vertrouwd niet het Westen

De Russische communisten lieten tijdens de Eerste Wereldoorlog hun bondgenoten Groot-Brittannië en Frankrijk in de steek en sloten vrede met Duitsland

Groot-Brittannië en Frankrijk lieten Hitler zes jaar lang zijn gang gaan

Stalin sloot een verdrag met Hitler om Polen onderling te verdelen

Westerse landen vochten mee in de Russische burgeroorlog om de communisten ten val te brengen

De communisten namen de bezittingen van buitenlanders in beslag

Tijd voor een verhaal

Huiswerk

Lees: pagina 8, 9 en 10 (tot Samen tegen Duitsland)

Maak: Opdracht 2, 6, 7 en 8

Voorbereiding lezen: pagina 10 en 11

Hoofdstuk 1

Het begin van de Koude Oorlog

Deelvraag

Waardoor ontstond de Koude Oorlog?

Programma

Leerdoel

Terugblik

Huiswerk

Instructie

Opdrachten

Leerdoel

Je kan beschrijven hoe Europa na de oorlog werd verdeeld in twee invloedssferen en wat het verschil is tussen Oost- en West-Europa in deze periode

Je kan uitleggen waarom het bondgenootschap tussen de Sovjet-Unie en het Westen na de Tweede Wereldoorlog veranderde in een situatie van wantrouwen.

Eerste Wereldoorlog 1917

• Rusland vecht samen met Frankrijk en Groot-Brittannië (Geallieerde) tegen Duitsland, Oostenrijk-Hongarije en Ottomaanse Rijk (Centralen)
  
•  Rusland leidt zware verliezen, bevolking komt in opstand
•  In Rusland komen de communisten aan de macht
•  Communisten sluiten vrede met Duitsland, Frankrijk en Engeland zijn woedend

Communisten aan de macht

Wat willen de communisten?

• Kapitalisme in Rusland vernietigen
• Iedereen is gelijk
• De staat is eigenaar van alle grond en bedrijven
• Landbouwbedrijven, fabrieken, spoorwegen, mijnen en banken
• Eigenaren fel tegenstander van het communisme
• Bloedige burgeroorlog 
• Communisten winnen, 1922 verandert naam van Rusland naar Sovjet-Unie

Communisme

Kapitalisme

Eenpartijstaat	Meerdere partijen
Iedereen is gelijk	Gericht op individu
Iedereen verdient evenveel	Iedereen verdient verschillend
	Gericht op winst maken
Productiemiddelen is van iedereen	Productiemiddelen zijn privébezit
Regering bepaalt wat bedrijven moeten maken	Zelf bepalen wat bedrijven maken
Burgers hebben weinig vrijheid	Burgers hebben veel vrijheid (godsdienst, meningsuiting, vereniging en pers)

Communisme en kapitalisme

Planeconomie: De regering bepaalt wat de bedrijven moeten maken en hoeveel een product gaat kosten. 

Vrijemarkteconomie: Ondernemers mogen zelf bepalen wat ze produceren en welke prijs ze voor hun producten vragen.

Angst voor het communisme

• Na 1922 blijft de relatie slecht tussen Sovjet-Unie en West-Europa/Amerika
  
• In 1933 komt Hitler aan de macht en hij haat communisten, uitbreiden naar oosten
• Stalin wordt bang, sluit niet-aanvalsverdrag met Duitsland, geheime afspraak om Polen te verdelen onder elkaar
•  West-Europa/Amerika geen vertrouwen meer in Stalin
• 1941 valt Duitsland Sovjet-Unie aan, Stalin wilt weer bondgenoot worden van West-Europa

2b. Bekijk de bron. Bedenk twee redenen hoe deze foto werd gebruikt voor propaganda

6A. Waarom waren de Verenigde Staten en de Sovjet-Unie in oorlog met Duitsland gekomen? Geef voor de Verenigde Staten en de Sovjet-Unie een aparte reden.

West-Europa

Oost-Europa

kapitalisme

Sovjet-Unie

dictatuur

Verenigde Staten

Markteconomie

communisme

democratie

plan-economie

West-Europa

Oost-Europa

Iedereen heeft evenveel

Fabrieken en grond zijn privébezit

Loon: wat iemand presteert

Productiemiddelen zijn van de staat

Eén-partij-stelsel

Loon: wat iemand nodig heeft

Groot verschil tussen arm en rijk

Meerdere partijen

8. Klassikaal

1. Een arbeider werkt in een fabriek en heeft acht kinderen. Deze arbeider kiest voor het communisme/kapitalisme omdat......
   
2. Een arbeider heeft een slim huishoudelijk apparaat uitgevonden. Deze arbeider kiest voor het communisme/kapitalisme omdat......
3. Een arbeider kan per dag twee keer zoveel stenen verwerken als zijn collega's. Deze arbeider kiest voor het communisme/kapitalisme omdat.......
4. Een arbeider heeft een hartafwijking waardoor hij maar vier uur per dag kan werken. Deze arbeider kiest voor het communisme/kapitalisme omdat......

Hoofdstuk 1

deel 2

Leerdoel

Je kan beschrijven hoe Europa na de oorlog werd verdeeld in twee invloedssferen en wat het verschil is tussen Oost- en West-Europa in deze periode

Je kan uitleggen waarom het bondgenootschap tussen de Sovjet-Unie en het Westen na de Tweede Wereldoorlog veranderde in een situatie van wantrouwen.

Samen tegen Duitsland

• 1941 valt Hitler Sovjet-Unie aan, operatie Barbarossa
  
• Keerpunt in de oorlog, Duitsland verliest voor het eerst
• Vele doden Sovjet-Unie, eind 1943 20 miljoen
• Stalin vraagt Westerse bondgenoten om hulp

Samen tegen Duitsland

• 4 februari 1945 ontmoeten deze wereldleiders elkaar in Jalta (huidig Oekraïne).
  
• Hier worden plannen gemaakt  na WO II
  
•  Gesprekken verlopen over het algemeen in goede sfeer

 

Maak de zin af: Stalin wantrouwde de Amerikanen en Britten, omdat....

1. zij hem beschuldigden van samenwerking met Hitler
2. zij liever vrede wilden sluiten met Duitsland
3. zij pas in 1944 pas echt tegen Duitsland gingen vechten en ze jarenlang alleen de Sovjet-Unie lieten doen
4. zij hem nooit wilden helpen tegen Duitsland

Maak de zin af: Churchill wantrouwde de Sovjet-Unie, omdat......

1. de Sovjet-Unie weigerde om tegen Duitsland te vechten
2. dit land een niet-aanvalsverdrag met Hitler had afgesloten en ook een stuk van Polen had ingepikt
3. Stalin Churchill persoonlijk had beledigd
4. Churchill tegen communisme was en liever met Hitler samenwerkte

Van bondgenoot naar vijand

• Juli '45: geallieerden overleggen over toekomst Duitsland
• Conferentie van Potsdam
• Leiders worden het over aantal dingen eens, maar zeker niet alles 

Van bondgenoot naar vijand

• Geallieerden delen Duitsland en Berlijn in bezettingszones
• Iedere zone zorgt zelf dat Duitsland democratie wordt
• Zone zorgt zelf voor opsporen nazi's, Duitse leger ontwapenen en oorlogsindustrie verdwijnen
•  Sovjet-Unie maakt oostelijk deel communistisch
• Wantrouwen westerse landen en Sovjet-Unie