3.1 Mens en milieu

• Mens & Natuur
• Middelbare school
• vmbo k
• Leerjaar 2,3

Thema 7

Mens en Milieu. 

7.1 De mens en het milieu

(boek 2B blz 94)

6.5 deel 1: Mens en Milieu              

Leerdoelen

10 Je kunt enkele oorzaken en gevolgen noemen van uitputting en vervuiling.
11 Je kunt enkele oorzaken en gevolgen noemen van klimaatverandering. (volgende les)

Het gebruik van grond en water door mensen beïnvloedt de leefomgeving van planten en dieren. Mensen halen ook stoffen uit het milieu en laten er stoffen in achter.

Afhankelijkheid van het milieu

1. Zuurstof
2. Water
3. Voedsel
4. Energie
5. Grondstoffen
6. Recreatie

Oorzaken milieuproblemen

• Bevolkingstoename

De bevolkingstoename

verandert het milieu

Oorzaken Milieuproblemen

• Manier van leven

Maak opdracht4

Wordt de voetafdruk groter of kleiner door de manier waarop mensen nu leven? Leg je antwoord uit.

De voetafdruk wordt groter. Er zijn meer mensen en deze mensen gebruiken meer apparaten, produceren meer afval en gebruiken bijvoorbeeld vaker de auto.

1

Welke ecologische voetafdruk is van een Nederlander? Leg je antwoord uit.

De grootste voetafdruk, want de leefstijl van Nederlanders is luxer dan die van iemand uit een Afrikaans land.

2

In de afbeelding bij de context zie je een grote en een kleine ecologische voetafdruk. De ene voetafdruk is van een Nederlander. De andere voetafdruk is van iemand uit een Afrikaans land.

De ecologische voetafdruk verandert door de manier van leven.

Wordt de voetafdruk groter of kleiner door de manier waarop mensen nu leven? Leg je antwoord uit.

De ecologische voetafdruk

Alle mensen nemen ruimte in op de aarde. Hiermee bedoelen we niet de plek waar je woont of hoe groot je huis is. Het gaat hier wel om hoeveel apparaten je gebruikt, wat je eet, hoeveel afval je produceert en of je bijvoorbeeld op je fiets of je scooter naar school gaat.

Ecologen onderzoeken hoeveel ruimte een mens per jaar gebruikt om te leven. Dit heet de ecologische voetafdruk. Je leefstijl bepaalt de grootte van jouw voetafdruk.

Nederland is een rijk land met een luxe leefstijl. Als iedereen op de wereld zou leven als een Nederlander, zouden we 3,5 aardbollen nodig hebben om in al onze behoeften te voorzien. Wij hebben dus een (te) grote ecologische voetafdruk.

4

Wat doen al die mensen?

• Vervuiling: toevoegen van stoffen aan het milieu
• Uitputting: te veel stoffen worden onttrokken aan het milieu
• Aantasting: Natuurlijke ecosystemen verdwijnen om plaats te maken voor o.a. steden en landbouwgrond

Maak opdracht

5

antwoorden

5

Uitputting

• Mensen onttrekken stoffen uit het milieu (goud, ijzer, zouten, olie, enz.).
• Er ontstaat uitputting als er teveel wordt weggehaald. 

Fossiele brandstoffen

Mensen gebruiken aardolie, aardgas en steenkool als brandstof. Door deze brandstoffen hebben we energie voor auto’s, fabrieken en verwarming. Aardolie, aardgas en steenkool zijn fossiele brandstoffen. Ze zijn miljoenen jaren geleden ontstaan uit resten van dode planten en dieren. De fossiele brandstoffen raken uitgeput. Over vijftig tot honderd jaar zijn de voorraden aardolie en aardgas waarschijnlijk op.

Vervuiling

Mensen voegen ook weer stoffen toe die niet goed zijn voor het milieu. 

Luchtvervuiling

Boeren gebruiken mest om de grond vruchtbaar te maken. Een belangrijke stof in mest is stikstof. Een deel van de stikstof uit mest komt terecht in het grondwater en in de lucht. Ook de industrie en het verkeer (uitlaatgassen) geven stikstof af aan het milieu.

Via het grondwater en de lucht komt de stikstof terecht in natuurgebieden. Daardoor verandert de plantengroei. Sommige planten groeien goed op veel stikstof, maar andere planten kunnen er niet goed tegen en verdwijnen.

Bodemvervuiling

Een gif is een stof die schadelijk is voor organismen. In het verleden werd giftig afval soms op vuilnisplaatsen gestort. Zo zijn op veel plaatsen giftige stoffen in de bodem gekomen. Dit noem je bodemvervuiling. Planten nemen de giftige stoffen op via hun wortels. Zo komen de giftige stoffen in de voedselketen terecht.

Watervervuiling

In de landbouw worden gifstoffen gebruikt om planten te beschermen tegen insecten en ziekteverwekkers. Deze gifstoffen kunnen in het water van sloten of in het grondwater komen. Dit is een voorbeeld van watervervuiling. Ook huishoudens, fabrieken en scheepvaart vervuilen het water. Meer dan 80% van het afvalwater op de wereld wordt zomaar in het milieu geloosd. Hierdoor komen zware metalen, oplosmiddelen en ander afval in het water terecht. Deze stoffen zijn vaak giftig.

Gevolgen

• Energiebronnen raken uitgeput
• Grondstoffen raken uitgeput
• Milieuvervuiling: Schadelijk (giftig) afval komt in het milieu terecht 

Gevolgen

• Klimaatverandering door uitstoot van broeikasgassen
  
• Afname van de biodiversiteit door vermindering van het aantal soorten planten en dieren
  
• Ontbossing om plaats te maken voor bebouwing of landbouwgrond

Biodiversiteit neemt af - diersoorten sterven uit

Verschillende soorten planten en dieren in de natuur.

Maatregelen

• Duurzame ontwikkeling: een leefwijze waarbij rekening wordt gehouden met de behoeften van mensen in de toekomst door het milieu zo min mogelijk te belasten
• Regeringen en landen nemen maatregelen, bijvoorbeeld natuurgebieden beschermen

Maak opdracht 6

Wat is duurzaamheid?

Rekening houden met het milieu en de aarde zo min mogelijk belasten.

1

Om welke reden is er een Europees milieubeleid gemaakt?

Milieuproblemen verspreiden zich gemakkelijk over meerdere landen. Door samen afspraken te maken, kunnen landen meer bereiken.

2

Leg uit dat het duurzaam is om gratis plastic tassen te verbieden.

Plastic is slecht voor het milieu. Als mensen voor de tassen moeten betalen, gebruiken ze minder plastic tassen.

3

Waardoor is gebruik van het openbaar vervoer energiezuinig?

De totale uitstoot van uitlaatgassen van bijvoorbeeld een bus is minder dan wanneer iedereen met een eigen auto of scooter gaat.

4

Om welke twee redenen zal men toch een koelkast met een A+++-label kopen?

4

Koelkasten met een A+++-label zijn duurder dan koelkasten met energielabel A+ of A++.

En nu even oefenen!

wat zijn onze levensbehoeften? noem er 2.

Je bedenkt drie manieren waarop de mens afhankelijk is van het milieu.
1 Het milieu levert voedsel.
2 Het milieu levert water.
3 Het milieu levert zuurstof.
Bij welke van deze manieren speelt fotosynthese een directe rol?

1. alleen bij 1 en 2
2. alleen bij 1 en 3
3. alleen bij 2 en 3
4. bij 1,2 en 3

Wat is uitputting?

1. dat is als je veel hebt gerend en je moe bent
2. dat is als de mens te veel stoffen uit het milieu onttrekt

In tropische gebieden vindt ontbossing plaats, waardoor er meer ruimte is voor de landbouw.

Heeft ontbossing invloed op de biodiversiteit? Zo ja, neemt de biodiversiteit door ontbossing toe of af?

1. Ontbossing heeft geen invloed op de biodiversiteit.
2. Door ontbossing neemt de biodiversiteit toe.
3. Door ontbossing neemt de biodiversiteit af.

olievoorraden raken wereldwijd op

1. milieuvervuiling
2. milieu-uitputting
3. milieu-aantasting

toename scooters in Amsterdam

1. milieuvervuiling
2. milieu-uitputting
3. milieu-aantasting

De foto laat..........zien

1. milieu-aantasting
2. milieuvervuiling
3. milieu-uitputting

Debby zegt dat de mens voor grondstoffen afhankelijk is van het milieu.
Jack zegt dat het milieu belangrijk is als plaats voor recreatie

1. alleen Debby heeft gelijk
2. Debby en Jack hebben geen gelijk
3. alleen Jack heeft gelijk
4. Debby en Jack hebben beiden gelijk

De ....... die wij inademen, zit in de lucht

1. Energie
2. Zuurstof
3. Voedsel
4. Water

Het ........ dat wij drinken, komt uit de grond.

1. Voedsel
2. Zuurstof
3. Water
4. Energie

Ons ............... maken we van planten en dieren

1. Energie
2. Voedsel
3. Water
4. Zuurstof

De ....................... die wij gebruiken, halen we uit brandstoffen.

1. Voedsel
2. Water
3. Zuurstof
4. Energie

Niet alleen in Nederland is het energieverbruik enorm toegenomen. Ook in de meeste andere landen van de wereld neemt het energieverbruik steeds verder toe.

Shira zegt daarover: 'Dat komt doordat er steeds meer mensen op aarde komen.'
Yusef zegt daarover:'Dat komt doordat mensen steeds meer dingen gebruiken waar brandstoffen voor nodig zijn.

Wie heeft(hebben) gelijk

1. Alleen Shira heeft gelijk
2. Alleen Yusef heeft gelijk
3. Ze hebben allebei geen gelijk
4. Ze hebben allebei gelijk

Welke van onderstaande brandstoffen is geen fossiele brandstof?

1. Aardolie
2. Bio-ethanol
3. Steenkool
4. Gas