Flexibele leerwegen - 6 november 2019

• Nederlands
• Engels
• +3
• Secundair onderwijs

Onderwijskunde

Flexibele leertrajecten voor ex-onthaalleerlingen

[e-mail]

Wanneer mag je een vrijstelling voor een volledig vak geven?

1. Dit mag nooit.
2. Enkel als je Nederlands in de plaats aanbiedt.
3. Als een leerling aantoont de leerinhoud al te beheersen.
4. B en C mogen allebei.

Wanneer mag je een vrijstelling geven voor een deel van een vak?

1. Dit mag nooit.
2. Als de leerling kan aantonen dat deel al te beheersen.
3. Als de klassenraad beslist dat het minder relevant is met oog op de verdere (school)loopbaan.
4. B en C mogen allebei.

Leerlingen met een taalachterstand voor Nederlands mogen bovenop hun lestijdenpakket

1. geen extra uren Nederlandse les volgen.
2. tot 2 uur extra Nederlandse les volgen.
3. tot 3 uur extra Nederlandse les volgen.
4. tot 4 uur extra Nederlandse les volgen.

In de derde graad, in een richting waarin moderne vreemde talen niet eigen zijn aan de richting,

1. mogen ze niet vervangen worden door Nederlands.
2. mogen ze vervangen worden door Nederlands.
3. moeten de eindtermen van de 2e graad behaald worden.
4. moeten de leerlingen een extra programma volgen.

Een leerling met tekorten in het eerste jaar van een graad kan een attest van regelmatige lesbijwoning krijgen i.p.v. een oriënteringsattest...

1. Enkel in het deeltijds beroepsonderwijs.
2. Enkel als de hele klas een ARL krijgt.
3. Als de klassenraad het haalbaar vindt om het tekort in het tweede jaar weg te werken.
4. Enkel in de vernieuwde brede eerste graad.

Een leerling met een tekort op een taal mag gedelibereerd worden om zijn/haar diploma te halen.

1. Neen, dit mag niet.
2. Ja, mits toelichting bij het diploma.
3. Ja, enkel in een minder talige richting.
4. Ja.

Je mag de doelstellingen voor een leerling met taalachterstand voor een bepaalde taal...

1. Niet beperken tot de basisvorming.
2. Wel beperken tot de basisvorming.
3. Enkel in het eerste vervolgjaar aanpassen.
4. Enkel in een niet-talige richting aanpassen.

Mogelijkheden

in het secundair onderwijs

Grammar of schooling

= de regels die leren en instructie organiseren

= onbewuste visie op hoe een 'echte school' functioneert

In Vlaanderen: o.a. jaarklassen, vakleraren, lessenroosters,

A/B/C-attesten, inrichting van schoolgebouwen

Vernieuwing heeft meer slaagkans als je een perceptie kan ombuigen.

Bron:

Machteld Vandecandelaere

Naomi Van den Branden

Margo Vandenbroeck

Goedroen Juchtmans

Interne differentiatie

• Binnenklasdifferentiatie: kenmerken divers publiek meenemen in keuzes qua curriculum - BKD
  
• Universal Design for learning: curriculum toegankelijk maken voor een divers publiek - UDL
  

Individuele leerlijnen met nadruk op zelfstandig werk: contractwerk, begeleid zelfstandig leren, flipped classroom

Flexibele leerinhouden

Structurele externe differentiatie

MULTILEEFTIJDSKLASSEN

• Voordelen: meer peer tutoring - overnemen van matuur gedrag - meer oefenkansen voor wie ouder, maar trager werkt - langer les bij dezelfde leraar - ontwikkelt sociale vaardigheden en verantwoordelijkheidszin van de oudere leerlingen

• Nadelen: instructies niet altijd aangepast aan de leeftijd - werkdruk voor de leraar (hiervoor opgeleid?) - overnemen kinderachtig gedrag

Structurele externe differentiatie

NIVEAUGROEPEN

• Voordelen: betere afstemming van instructies - leertempo - leermaterialen

• Nadelen: geen 'betere' rolmodellen - minder oefenen op omgaan met verschillen - verwachtingen t.o.v. prestaties bij een niveaugroep worden opgepikt door de leerling - binnen dezelfde klas: werkdruk

Structurele externe differentiatie

• GRAADEVELUATIE (oriënteringsattest wel noodzakelijk indien de leerling alsnog in leerjaar 2 verandert) >> wordt voor de start van het schooljaar voor een structuuronderdeel vastgelegd
• MODULAIR ONDERWIJS (o.a. in BSO en DBSO nuttig om deelcertificaten te halen)   
  
• (jaar)klasoverstijgende CO-TEACHING

Structurele externe differentiatie

STRUCTUREEL INGEBOUWDE UREN REMEDIËRING / VERDIEPING / VERBREDING

• kan klas/leerjaaroverstijgend ingepland worden, met peertutoring
• huiswerkklas voor iedereen / uren in open leercentrum / inhaallessen Nederlands
  
• remediërende weken                                                                                         >> maximaal aantal lestijden respecteren!

Structurele externe differentiatie

FLEXIBELE UURROOSTERS & BUNDELEN VAN VAKKEN

• bepaalde weken meer lesuren, andere weken minder
  
• een éénuursvak als tweeuursvak programmeren, dan omwisselen
• projectmatig aan de slag gaan
• nog in te halen vakken/modules voor zittenblijvers in eerste maanden programmeren
• 'vlinderleraren' of zorgleraren
  

Praktijken voor specifieke doelgroepen

NIVEAUWERKING

• extra taaltraject Frans+ of tot 3u. meer Nederlands
  
• huiswerkklas (voor ex-Okan met inzet van vervolgschoolcoaches)
• lessen volgen in andere klas/jaar/ andere school (kan ook moeilijker zijn!) <-> korte en lange snuffelstages tijdens OKAN
  
• bij evaluaties: verklarend/ vertalend woordenboek gebruiken, examen mondeling toelichten, open boek examen, meer tijd
  

Praktijken voor specifieke doelgroepen

DOORSTROOM NA TEKORTEN

• bv. met zelfstandig te verwerken bundel met de niet gekende leerdoelen
• oriënteringsattest wel noodzakelijk indien de leerling alsnog in leerjaar 2 verandert
• kan enkel binnen een graad, met attest regelmatige lesbijwoning (ARL)
  

STUDIEDUUR VERLENGEN (enkel bij ziekte!)

• een schooljaar over 2 jaar
• een graad over 3 jaar
• ook bij HBO5 of Se-n-Se

Praktijken voor specifieke doelgroepen

VRIJSTELLINGEN

• van delen van vakken (leerachterstand) - godsdienst bij KOV mag niet
  

• volledige vakken enkel door Nederlands vervangbaar
  
• reeds met vrucht doorlopen vakken (een leerling die bleef zitten /al examencommissie deed / voorkennis aantoonde op een speciffiek examen op de leerplandoelen van dat jaar)
• finaliteit van de opleiding mag niet in het gedrang komen (gelijkwaardige doelen voorop stellen)
  

Vragen tot nu toe?

Opstellen van contract met leerling en ouders/voogd

• Inschatten van inzet/zelfredzaamheid van de leerling   intakegesprek - informatie van vervolgschoolcoach - fiche uit BaSO
• Inschatten van ondersteuning - tussentijdse opvolging
• Bekijken van infrastructuur: waar mag/kan de leerling werken?   zelfde klaslokaal -  ander lokaal met of zonder toezicht -   openleercentrum - bibliotheek - thuis
• Engagementsverklaring

Draagkracht van de school: planlast

• Parallel programmeren van bepaalde vakken om niveaugroepen te maken mogelijk?
  
• Hoeveel campussen heeft de school?
  
• Flexibele aanwezigheid op school: registreren is omslachtiger, meer werkdruk voor ondersteunend personeel?
  
• Aantal beschikbare vervolgschoolcoaches/ GOK-uren?
• Reflectiedagen / overlegmomenten mogelijk?

Draagkracht van de school: mindset

• Leerkrachten bereid om flexibele lessenroosters te krijgen?
• Leerkrachten bereid om meer tijd te besteden aan specifieke bundels, beschikbaarheid tijdens examenperiode, meer overleg, ... ?
• Hospiteren bij elkaar, vakgroepwerking en verder professionaliseren ingebed in schoolcultuur?
  

Draagkracht van de school: mindset

• Taalproblemen >< Leren leren (boekentasmanagement, studieplanning)
  
• Growth mindset >< child-deficit denken (lukt ons beter bij heel kleine kinderen)
  
• Iedereen gelijk voor de wet vs. Gelijke kansen                                                                      >> ex-OKANleerling kan een les geven in eigen taal aan leerkrachten of aan nieuwe klas: begrip opbrengen voor extra maatregelen                                                               (wat voor ex-OKAN kan, is ook interessant voor M-decreet en omgekeerd!)

Draagkracht van de school: start

• Leraren moeten zelf de nood erkennen (aantal C-attesten, negatieve doorlichting, enquête)
  
• Participatief sleutelen aan de 'Grammar of schooling' op de school
  
• Kleine experimenten opstarten die als een olievlek zich verspreiden
• Elkaar tijd en inspraak geven
• Aandacht voor verbondenheid in teams
• Begrip voor handelingsonzekerheid
  

Noodzakelijke
lerarencompetenties

Inzetten op lerarencompetenties

• Diagnostische competentie
  
• Open staan voor diverse leerlingen
  
• Kunnen differentiëren
• Teamspirit, sharing = caring
  
• Socio-emotionele voelsprieten (taal is niet altijd de drempel), bij ex-okanleerlingen is welbevinden cruciaal
  

Vragen tot nu toe?

Aan de slag in de les Nederlands

• Volledige beginanalyse maken (kijkwijzer taalcompetenties) - brede screening
  
• Leerplan analyseren: wat is basis, wat is verdieping?
• Flexibel roosteren
• Meer uren Nederlands (tot maximaal 3 uur, zonder invloed op eindevaluatie)
  
• Ondersteuning door taalcoach (GOK-uur / vervolgcoach)
  

Aan de slag in de les Nederlands

• Opzoeken van moedertaalspecifieke problemen en kansen bij het leren van Nederlands: https://moedint2.nl/home
• Body grammar om woordvolgorde te blijven oefenen
• Taalondersteunend materiaal toestaan

o.a. https://www.taal-oefenen.nl/ondersteunende-materialen

Eerst OKAN, nu IK KAN

• Zelfredzaamheid stimuleren (woordenboek is geen excuustruus)
  

Aan de slag in de les Frans/Engels

• In opleidingen zonder finaliteit 'talen' in de 3e graad: is deze taal echt noodzakelijk?
• Extra lessen (meestal voor Frans >> project Frans na OKAN)
• In andere jaren / klassen lessen volgen
  
• Buddy's (in de klas of externe vrijwilligers >> copain français)
  
• Handboek deels loslaten (groepsgevoel wel bewaken) - Hulpmiddelen bepalen
  

Aan de slag in de les Frans/Engels

ESSENTIE BEPALEN / TOEKOMSTGERICHT DENKEN :

• zichzelf kunnen voorstellen, beleefd kunnen omgaan met elkaar (interculturele competentie // taalhandelingen)
  
• compenserende strategieën inzetten - zelfredzaamheid ontwikkelen
• selectie van onderwerpen in functie van studierichting / toekomstperspectieven: welke vaardigheden tijdens een stage / bij een GIP?
• kopiërend/beschrijvend niveau om te starten, opbouwen naar structurerend niveau (reguliere leerlingen kunnen ook beoordelend aan)
  

Aan de slag in de les Frans/Engels

EVALUATIE:

• andere teksten
• beperktere leerstof
• mondeling >< schriftelijk
• mondeling toelichten
• vragen aanpassen of weglaten
• andere spreiding
  

Vragen tot nu toe?

Janeeva, 18 jaar uit Ghana / moeder- en schooltaal Engels
kon al wiskunde, fysica en biologie in 4ASO volgen
VVC stelt 5WEWI voor, met vrijstelling voor Engels en eventueel Frans

Feraz, 15 jaar, uit Libanon / schooltaal Frans
kon derde trimester behoorlijk volgen in 3Handel
VVC stelt 4Handel voor met extra Frans

Leonid, 13 jaar, uit Macedonië
leerde op school al Engels vanaf de basisschool
VVC stelt 2MWF voor, zonder Engels, extra Nederlands en extra Frans

Souad, 17 jaar, uit Syrië / volgde Engels op school
kon in het derde trimester goed volgen in 4VV
VVC stelt 5VZ voor, met vrijstelling voor Engels maar wel Frans+

Rajani, 16 jaar, uit India / schooltaal Engels
regelmatig afwezig (verwerking trauma en asielprocedure)
VVC stelt 5GWW voor, gespreid over 2 jaar, met vrijstelling Engels maar wel Frans+

[e-mail]