BS 3.5: Variatie in genotypen

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo g
• Leerjaar 3

T3  Erfelijkheid & Evolutie

3.5 Variatie in genotypen

• Spullen op tafel
• Telefoon weg 
• Jas uit en over je stoel
• Tas op de grond

Planning

1. Oefening basisstof 3.4
2. Leerdoelen
3. Uitleg basisstof 3.5
4. Opdrachten maken
5. Wat hebben we geleerd?

Leerdoelen

• Je kunt beschrijven hoe door geslachtelijke voortplanting variatie in genotypen ontstaat
• Je kunt omschrijven wat een mutatie is
• Je kunt omschrijven hoe kanker ontstaat

Ongeslachtelijke voortplanting

• Een deel van het organisme groeit uit tot een nieuw individu
  
• Stekken, knollen, weefselkweek
  
• Groei vindt plaats door mitose
  
• Genotype van ouder is gelijk aan de nakomelingen (soort Ctrl-C + Ctrl-V)

Geslachtelijke voortplanting

• Versmelten van twee geslachtscellen
  
• Verschillende genotype
  
• Afhankelijk van toeval
  
• Genotype van ouders is verschillend van de nakomelingen
  

Mutatie

= Een plotselinge verandering van het genotype

Voorbeeld: 

Een individu van wie een gemuteerd gen tot uiting komt in het fenotype = mutant

 

In lichaamscellen

• Als een mutatie optreedt in één lichaamscel heeft dit meestal geen gevolgen
  
• Het genotype van alle andere lichaamscellen blijft hetzelfde

In geslachtscellen

• Als een mutatie in een geslachtscel optreedt, kan dit wel grote uitwerking hebben
  
• Deze geslachtscel moet dan wél betrokken zijn bij bevruchting
  
• Elke lichaamscel van de nakomeling bevat dan het gemuteerde gen
  

Mutagene invloeden

= Stralingen en chemische stoffen (dus van buitenaf!) die invloed hebben op mutaties

• Radioactieve straling
  
• Röntgenstraling
  
• Ultraviolette straling
  

Chemische stoffen:

• Sigarettenrook
  
• Asbest
  

Ontstaan van kanker

• Ergens in het lichaam gaat een cel ongeremd delen
  
• Oorzaak: door mutatie veranderen cel eigenschappen
• Er ontstaat een gezwel en de bouw van het weefsel wordt verstoord
  

Opdrachten maken

• H3.5: opdrachten 1, 2, 3 en 6

Wat hebben we geleerd?

• Wat gebeurt er bij ongeslachtelijke voortplanting?
• Wat gebeurt er bij geslachtelijke voortplanting?
• Wat is een mutatie?
• Wat is het gevolg van een mutatie in lichaamscellen en geslachtscellen?
• Wat zijn mutagene factoren? Noem voorbeelden!
• Hoe verloopt het ontstaan van kanker?