1.1 en 1.2 Brazilië intro en landschappen

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vmbo, mavo, havo, vwo
• Leerjaar 1-6

Startklaar

Vorige les

Terugblik SO

Overzicht Periode 3

• Thema: Brazilië
  
• Benodigde lesmaterialen: Leerboek, werkboek, map, pen en opgeladen laptop.

19 mei	23 mei	26 mei	2 juni	6 juni	9 juni	13 juni	16 juni	20 juni
Natuurlandschappen	Geologie en relief + hulpbronnen	Klimaten	Politiek	Demografie	Economie	Steden	Brazilië	Centrum-periferie en Brazilië
1.2	1.3 en 1.4	1.5	2.1	2.2	2.3	2.4	3.1	3.2

      Lesdoel

Vandaag bekijken we de mentale kaart van Brazilië en bespreken we de betekenis ervan.
We tekenen alle 7 landschappen van Brazilië op de kaart en leggen uit wat er zo bijzonder aan is en waarom ze daar liggen.

Het lesdoel (2 min) 

Docent benoemt het lesdoel en bespreekt kort wat de leerlingen zullen leren en waarom dit belangrijk is.

Leerlingen luisteren naar de leerdoelen en krijgen een duidelijk beeld van wat er van hen verwacht wordt tijdens de les. Uitleg van leerdoelen, korte discussie over belang van de leerdoelen

Voorkennis

1. De leerlingen kennen waar Brazilië ligt. 

2. De leerlingen kennen wat klimaat is. 

3. De leerlingen kennen wat landschap is. 

Welke voorkennis is nodig voor het doel.
Controleer of de leerlingen deze voorkennis beheersten door het stellen van Controle van Begrip vragen

Waar ligt Brazlië?

Stereitiepe beeld

- carnaval- voetbal- Amazoneregenwoud- ongelijkheid- zwakke staat met corruptie

Mental map

- persoonlijke, ingekleurde kaart door perceptie

- kan veranderen  

- niet altijd in overeenstemming met de werkelijkheid

Geografische beeld

- feitelijke gegevens

- ligging

- landschappelijke kenmerken

- bevolkingskenmerken

- interne en externe relaties

- ...

Geografische beeld

Brazilië: 

- grootste land van Zuid-Amerika

- op vijf na grootste land ter wereld

- 205 x groter dan Nederland

Absolute ligging:

- tussen 5⁰ N.B. en 33⁰ Z.B. 

- tussen 35⁰ en 74⁰ W.L. 

Relatieve ligging:

- grenzend aan alle Zuid-Amerikaanse   landen behalve Chili en Ecuador

Landschappen in Brazilië

Spreiding van natuurlandschappen hangt samen met:

- spreiding van klimaten (paragraaf 1.5)

- geologie (paragraaf 1.3)

Selva - tropische regenwoud

• > 18 graden Celcius
• > 2000 mm neerslag per jaar 
• dicht bij de evenaar - tropisch minimum (L) = warm + vochtig
• grote biodiversiteit 
• "longen van de planeet"
• ontbossing

Ontbossing

Ontbossing en waterkringloop

Bodem - latosol

• onvruchtbaar door dunne humuslaag en uitspoeling vanwege veel neerslag
  
• roestvorming, omdat ijzer- en aluminiumverbindingen niet oplossen (door ontbreken humuszuren) → rode kleur bodem = latosol
  

Mangroven - een bos in brak water bij de kust of in rivierdelta's

- kustverdediging

- kraamkamer voor unieke biodiversiteit 

- opname CO2 

- visserij

- bescherming tegen erosie

Cerrado - boomsavanne 

• Aw klimaat - savanne met droge winter (juni-juli-aug)
• "upside-down forest"
• steppe aan het woorden (ontbossing)
• heuvelland  (loefzijde) => bron van water

www.wwf.nl

Caatinga - savanne maar steppe-achtig

• stuiken met boompjes hier en daar 
• droog door nabijheid van een hogedrukgebried
• verwoestijning en irrigatie

Atlantisch regenwoud

• hoge temperaturen + veel neerslag
• zomergroene loof- en naaldbomen      en mossen 
• ongeveer 95% is gekapt voor     landbouw en bebouwing

Pampas - grassteppe

• vlaktes met graslanden 
• gematigt klimaat (niet koel, niet warm)
• Cf klimaat met 4 seizoenen

Pantanal

• werelds grootste tropische moerasgebied
• kuipvormig bekken => moerras
• uniek en biodivers ecosysteem
• problemen met watervervuiling, illegale visserij en klimaatverandering

Pantanal

Bedreigingen voor de Pantanal:

- minder aanvoer van water door    waterkrachtcentrales

- ontbossing voor landbouwgronden   leidt tot bodemerosie en bosbranden

=> klimaatverandering vergroot het probleem

Rivieren

• alle rivieren stromen naar de Atlantische oceaan
• Amazone: breed en diep stroomstelsel, hoge waterafvoer (debiet), stroomgebied voert 1/3 deel van water continent af
  
• Paraná: voert minder water af, want stroomt door droger gebied (Iguasu waterval)
• afvoer van smeltwater in de Andes
• opslag van water in de ondergrond of   een overstromingsvlakte

Een stuwdam is een door de mens in een rivier gebouwde barrière.

Voordelen stuwdam: 

• voorraad drink- en irrigatiewater
• elektriciteit opwekking
• regelen waterstand stroomafwaarts

Nadelen:

• gedwongen verhuizingen
• het stuwmeer slibt na een tijd dicht
• vergroot kans op aardbevingen
• methaan uitstoot

Elictriciteit in Brazilië: hydroelectriciteit

     Kleine afsluiting

Mentale map - perceptie

Geografische beeld

Selva

mangrove

Cerrado

Caatinga

Atlantische regenwoud

Pantanal

Pampas

Amazone

Parana

Kleine lesafsluiting (5 min) 

Docent controleert begrip door opdrachten of vragen die de begrippen en vaardigheden van het lesdoel toetsen.

Leerlingen werken zelfstandig of in een groepje aan opdrachten, kunnen vragen stellen aan de docent maar werken grotendeels zelfstandig.

Controle van begrip vragen

Zelf aan de slag

Lees par.1.2 in Brazilië

maak de opdrachten 2, 4, 5, 6, 7 en 8

2a Waarom is de temperatuur in het tropisch regenwoud meestal hoog?

1. Omdat het regenwoud dicht bij de Noordpool ligt
2. Omdat het gebied rond de evenaar ligt en daar de zonkracht het sterkst is
3. Omdat er geen bomen zijn om schaduw te geven
4. Omdat het 's nachts altijd sneeuwt en overdag opwarmt

2b Waarom valt er zoveel neerslag in het tropisch regenwoud?

1. Omdat het regenwoud ver van zee ligt en warme, vochtige lucht opstijgt en condenseert
2. Omdat er geen planten zijn die water opnemen
3. Omdat warme lucht bij de evenaar opstijgt, afkoelt en condenseert tot regen
4. Omdat het daar nooit warm is en regen zich makkelijk vormt in koude lucht

4a Hoe wordt water genoemd dat voorkomt bij de overgang van zoet water naar zout water?

1. Grondwater
2. Regenwater
3. Vuil water
4. Brak water

Hoe ontstaat brak water in mangrovebossen?

Voorspel wat er met de mangroven zal gebeuren bij een zeespiegelstijging.

Wat is geen voordeel van mangrovebossen?

1. Ze beschermen de kust tegen erosie
2. Ze verhogen de biodiversiteit in kustgebieden
3. Ze zorgen voor vers drinkwater uit zee
4. Ze vormen een kraamkamer voor vissen en andere zeedieren

Twee savannas

Welk type savanne je ziet in de bron?

1. caatinga
2. cerrado

Wat bedreigt de Cerrado het meest?

1. Klimaatverandering door stijgende temperaturen
2. De uitbreiding van toeristische infrastructuur
3. Intensieve landbouw en veeteelt
4. Natuurlijke bosbranden in het droge seizoen

Kun jij meehelpen aan het behoud van de cerrado?

Waarom wordt er op de Cerrado veel geïrrigeerd?

1. Omdat de bodem van nature erg droog en zanderig is
2. Omdat landbouwgrond vaak ver van rivieren ligt
3. Omdat tijdens het droge seizoen neerslag uitblijft
4. Omdat irrigatie goedkoper is dan regenafhankelijke landbouw

Wat is het belangrijkste verschil tussen de oorspronkelijke begroeiing in het Atlantische regenwoud en het tropisch regenwoud?

1. Het Atlantische regenwoud is vochtiger dan het tropisch regenwoud
2. Het Atlantische regenwoud heeft vooral naaldbomen, het tropisch regenwoud loofbomen
3. Het Atlantische regenwoud is soortenrijk ondanks een minder vochtig klimaat
4. Het Atlantische regenwoud heeft meer lagen vegetatie dan het tropisch regenwoud

     Grote afsluiting

Vandaag bekijken we de mentale kaart van Brazilië en bespreken we de betekenis ervan.
We tekenen alle 7 landschappen van Brazilië op de kaart en leggen uit wat er zo bijzonder aan is en waarom ze daar liggen.

Het lesdoel (2 min) 

Docent benoemt het lesdoel en bespreekt kort wat de leerlingen zullen leren en waarom dit belangrijk is.

Leerlingen luisteren naar de leerdoelen en krijgen een duidelijk beeld van wat er van hen verwacht wordt tijdens de les. Uitleg van leerdoelen, korte discussie over belang van de leerdoelen

retrieval practice

Retrieval practice (10 min)

Docent geeft de leerlingen de tijd om zelf te oefenen met de lesstof en biedt ondersteuning indien nodig.

Leerlingen oefenen zelf met de lesstof door begrippen te oefenen met Quizlet, flashcards te maken en zichzelf te overhoren of topografie spellen online te doen.

Quizlet, flashcards maken, zichzelf overhoren, topografie spellen online

quizlet.com

Kleuren