5.5 De evolutietheorie

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 3

Erfelijkheid en evolutie

5.5 De evolutietheorie

JdW-kijkwijzer

Lesopbouw:

1. Vooraf:
   Startklaar, Voorkennis activeren, Formatief Handelen
   
   
2. Instructie:
   Leerdoelgericht werken, Inclusieve didactiek, Concrete en herkenbare voorbeelden, Formatief Handelen
   
   
3. Toepassing:
   Actieve verwerking, Formatief handelen 
   
   
4. Evaluatie:
   Afsluiting

Overzicht Periode 3 (ZV3A)

• Thema: Erfelijkheid & Evolutie en alle eerdere lesstof
• Benodigde lesmaterialen: BvJ B, later ook A, papier en pen

Week 1	Week 2	Week 3	Week 4	Week 5	Week 6	Week 7	Week 8	Week 9	Week 10	Week 11	Week 12
Toetsbespreken (Suikerfeest)	5.1 Genotype en fenotype + 5.2 Chromosomen	5.3 Genen en alllelen + 5.8 Dominant en recessief	Vakantie	Vakantie	Vakantie	5.9 Kruisingen	5.5 Evolutietheorie	5.4 Transcriptie	Herhaling	Pinksteren	Herhaling

Overzicht Periode 3 (ZV3B)

• Thema: Erfelijkheid & Evolutie en alle eerdere lesstof
• Benodigde lesmaterialen: BvJ B, later ook A, papier en pen

Week 1	Week 2	Week 3	Week 4	Week 5	Week 6	Week 7	Week 8	Week 9	Week 10	Week 11	Week 12
Toetsbespreken (Suikerfeest)	5.1 Genotype en fenotype + 5.2 Chromosomen	5.3 Genen en alllelen + 5.8 Dominant en recessief	Vakantie	Vakantie	5.9 Kruisingen	5.5 Evolutietheorie	5.4 Transcriptie	Hemelvaart	Herhaling	Herhaling	Herhaling

              Startklaar

• Op je plek zitten 
• Telefoon in het Zakkie 
  
• Jas over de stoel, oortjes in de tas, tas op de grond
• Schoolspullen op tafel: Boek, JdW-map, etui 

1. Startklaar

Bij de start van iedere les verwelkomt de docent de leerlingen bij de ingang van de deur, noemt leerlingen bij naam, maakt oogcontact en besteedt aandacht aan hun welbevinden. De docent geeft het goede voorbeeld en spreekt hoge verwachtingen uit voor het verloop van de les door succescriteria op gewenst gedrag, schooltaal en effectief leren te benoemen. De leerlingen zijn startklaar: ingelogd in LessonUp, telefoons opgeborgen in het Zakkie, en JdW-map op tafel.

P1 (man) heeft bruine ogen genotype AA

P2 (vrouw) heeft groene ogen genotype aa

Sleep de juiste letters naar het kruisingschema:

A

A

a

a

P1 (man) heeft bruine ogen genotype Aa

P2 (vrouw) heeft groene ogen genotype aa

Sleep de juiste letters naar het kruisingschema:

A

a

a

a

T

A

A

a

a

a

a

a

a

Klopt het kruisingsschema?
bruin = dominant
blauw = recessief
Rex (vader) = heterozygoot
Floor (moeder) = blauwe ogen

1. Juist
2. Onjuist
3. Snap hier niets van

           Leerdoelen

1. Je kunt de evolutietheorie beschrijven.

3. Leerdoelgericht werken

De docent geeft het onderwerp, RTTI geformuleerde leerdoelen en de lesopbouw aan. De docent weet de leerdoelen goed te laten aansluiten bij de voorkennis en het (taal)niveau van de leerlingen. Gedurende de les wordt continu een terugkoppeling naar de leerdoelen gemaakt om de mate van beheersing te controleren.      

Evolutie

= het ontstaan, veranderen en/of verdwijnen van soorten

- De evolutietheorie is vooral ontwikkeld door Charles Darwin

Wat is de juiste omschrijving van evolutie bij giraffen?

A) Giraffen zagen dat de blaadjes hoog aan de bomen hingen. Zij gingen meer hun best doen om deze te eten en zorgden er dus voor dat zij een langere nek kregen. Op deze manier konden ze voortaan bij de blaadjes.

B)  De blaadjes hingen hoog aan de boom. Giraffen met lange nekken leefden langer en kregen meer nakomelingen dan de giraffen met korte nekken. Na een lange tijd waren er alleen nog maar giraffen over met langere nekken.

Variatie in genotypen

- Geslachtelijke voortplanting leidt tot variatie in genotype

 

- Variatie in genotype kan leiden tot variatie in fenotype

Maar is die variatie nou voor- of nadelig?

Hoe evolutie werkt

- Overlevingskans / "survival of the fittest"

- Natuurlijke selectie

- Belangrijk: de natuur "bepaalt"!

- Is variatie voor een soort voor- of nadelig?

- Vb. kikkers met zwakke gezondheid en afwijkende kleur

- Het genotype is (veelal) bepalend

De gevolgen van evolutie

1) Een soort past zich succesvol aan en verandert

2) Een soort past zich niet (snel genoeg) succesvol aan en sterft uit (=verdwijnt)

3) Er ontstaan nieuwe soorten

Aan de slag

Practicum 1 Natuurlijke selectie blz. 179 - 180

6. Actieve verwerking

De docent maakt expliciet hoe de leerstof actief verwerkt dient te worden. De docent start met modelleren en laat leerlingen vervolgens actief inoefenen. Volgens het 'ik-wij-jullie/jij-wij' principe wordt de ondersteuning geleidelijk afgebouwd. Er wordt gevarieerd in oefentypes en het leerproces wordt zichtbaar gemaakt, bijvoorbeeld met hardop denken opdrachten. Effectieve leerstrategieën zoals zelftesten, gespreid leren, schema’s maken, en samenvatten volgens de Cornell-methode worden expliciet aangeleerd. Dit herkneden van de lesstof helpt bij het bewerken van het lange termijn geheugen.

Terugkijken 

op de leerdoelen

1. Je kunt de evolutietheorie beschrijven.

8. Afsluiting

De docent controleert in de slotfase van de les of de leerdoelen door alle leerlingen behaald zijn en plaatst de les in de context van de betreffende periode. De docent evalueert samen met de leerlingen het leren en het gedrag en blikt vooruit aan de hand van de JdW-planner.

           Begrippen
           uit deze les

• Evolutie
• Natuurlijke selectie
• Isolatie
• Overlevingskans
• Evolutietheorie

8. Afsluiting

De docent controleert in de slotfase van de les of de leerdoelen door alle leerlingen behaald zijn en plaatst de les in de context van de betreffende periode. De docent evalueert samen met de leerlingen het leren en het gedrag en blikt vooruit aan de hand van de JdW-planner.

Exit ticket

8. Afsluiting

De docent controleert in de slotfase van de les of de leerdoelen door alle leerlingen behaald zijn en plaatst de les in de context van de betreffende periode. De docent evalueert samen met de leerlingen het leren en het gedrag en blikt vooruit aan de hand van de JdW-planner.

Eindslide.

Ruimte voor een afsluitend woord.