Module 1: niveau 1 en 2 (60 min.)

• Burgerschap
• MBO
• Studiejaar 1-4

Instructions

Module 1 in een overzicht niveau 1 en 2 (60 min) 20250807.pdf

Worksheets

Maandbegroting LEF

Welkom 

bij het LEF-lesprogramma

Hoe krijg jij jouw geldzaken op orde?

• Schrijf je naam op een naamsticker of naambordje. Plak de sticker op.
• Geef de studenten bij binnenkomst allemaal een blanco naamsticker of naambordje
• Vraag de studenten hun naam erop te schrijven en in geval van een sticker deze op te plakken.

Introductie

• Wie ben ik
• Spelregels
  
• Waar denk je aan bij geld
  
• Kennisvragen
• Sparen
  
• Inkomsten en uitgaven
  
• Kiezen
• Hulp

• respectvol
• naar elkaar luisteren
• alles blijft binnen de 4 muren van dit lokaal
• mobiel alleen gebruiken voor LessonUp

Introductie

Vorm: De introductie bestaat uit een plenaire inleiding, woordwolk 'Geld' en ervaring docent en/of mbo-student.

Duur: 10 minuten

Leerdoelen: N.v.t.

Stel jezelf voor (wie ben je en wat voor werk doe je). Waar mogelijk zou je hier ook al een eigen financiële blunder kunnen vertellen.

Druk op het pinnetje en vertel de spelregels.

Vertel wat je vandaag gaat behandelen.

Waar denk je aan bij geld?

Waar denk je aan bij geld?

1. Stel de vraag
2. Bespreek de antwoorden kort.
3. Vertel over je eigen ervaring met geld.

Wat weet jij al over geld?

Wat weet jij al over geld?

Vorm: Stellingen en polls over diverse onderwerpen.

Duur: 10 minuten

Leerdoelen:

De studenten kunnen benoemen:

• Wat studiefinanciering inhoudt.
• Wat een zorgverzekering is.
• Dat ze zorgtoeslag aan kunnen vragen en hoe.
• Dat ze belasting kunnen terugvragen als zij hebben gewerkt.

Algemene instructie:

Vertel dat de studenten verschillende stellingen te zien krijgen waar ze via hun mobiele telefoon op kunnen antwoorden.

Na iedere vraag komt de tussenstand in beeld. Wil je dit niet steeds tonen? Haal dan het vinkje bij 'Toon tussenstand na iedere vraag' weg. Je kunt altijd (door links onderin op 'Leerlingen' te klikken) de tussenstand tonen).

Krijg je vanzelf 🎓
studiefinanciering
als je 18 wordt.

1. Ja
2. Nee
3. Wat is studiefinanciering ?

Krijg je vanzelf studiefinanciering als je 18 wordt.

Deze stelling is niet waar. Je moet het zelf aanvragen. Leg uit dat je dit kunt doen via de website van DUO.

Aangezien op mbo 1 en 2 niveau studenten soms niet weten wat studiefinanciering is, staat optie C er bij. 

Is  optie C gekozen door studenten dan is het goed om in korte en simpele zinnen uit te leggen wat studiefinanciering is. Je kunt ook vragen of een van de medestudenten kan uitleggen wat studiefinanciering is.

Voorwaarde voor studiefinanciering vanaf je 18e is: 

• Het moet een BOL opleiding zijn (geen BBL);
• Het moet een voltijds opleiding zijn van minimaal 1 jaar.

Voor meer uitleg zie: https://duo.nl/particulier/studiefinanciering/voorwaarden.jsp

Moet je vanaf je 18e een 🏥 zorgverzekering
hebben?

1. Ja
2. Nee
3. Wat is een zorgverzekering?

Moet je vanaf je 18e een zorgverzekering hebben?

Het juiste antwoord in A: Ja. 

Dit is door de wet bepaald.

Vertel dat een zorgverzekering (een deel van) je dokter- of ziekenhuisrekening betaalt.

Je hebt twee opties als 18 jarige:

• je kunt zelf een zorgverzekering afsluiten
• of je kunt meeverzekerd blijven op de polis van je ouders/verzorgers. 

Doe je niets? Dan krijg je vanaf je 18e automatisch dezelfde zorgverzekering als je ouders/verzorgers.

Stip hier ook het aanvragen van de zorgtoeslag aan. In beide gevallen heb je recht op zorgtoeslag en kan je dit zowel in de toekomst als met terugwerkende kracht aanvragen. Eerst moet de zorgverzekering geregeld zijn, dan kan er zorgtoeslag worden aangevraagd.

Er is één situatie waarbij een 18 jarige niet direct een zorgtoeslag kan aanvragen. En dat is de situatie als de ouders, een kind uitschrijven op de polis en het initiatief laten bij de 17/18 jarige om zijn eigen zorgverzekering te organiseren.

Dan kan er een periode zijn dat het kind (nog) niet geregistreerd staat als zorgverzekerd en dan kan er ook geen zorgtoeslag worden aangevraagd.

De 17/18 jarige moet zichzelf eerst verzekeren en daarna kan het worden aangevraagd.

Je betaalt zelf je zorgverzekering.
💶Kun je dan hulp krijgen van de
overheid om dat te betalen?

1. Ja
2. Nee
3. Wat is een zorgtoeslag?

Je betaalt zelf je zorgverzekering. Kun je dan hulp krijgen van de

 overheid om dat te betalen?

Het juiste antwoord in A: Ja

“Die hulp heet zorgtoeslag. Dat is geld dat je elke maand krijgt om je zorgverzekering te kunnen betalen.”

💬 Tip: Laat ze raden hoeveel het ongeveer is per maand  (€130).

Aanvragen kan pas vanaf 18 jaar. 

Voorwaarden is dat je inkomen of vermogen niet te hoog zijn.

💬 Je hebt een bijbaan in de supermarkt.
Aan het eind van het jaar krijg je misschien
geld terug van de Belastingdienst.

Klopt

Klopt niet

Weet ik niet

Je hebt een bijbaan in de supermarkt.

 Aan het eind van het jaar krijg je misschien geld terug van de Belastingdienst.

Het juiste antwoord is: klopt

“Als je werkt, betaal je belasting. Soms te veel. Dan kun je dat geld terugvragen via een app of website van de Belastingdienst.”

💬 Extra: Vraag: “Wie heeft al eens belasting teruggekregen?” (vaak levert dat leuke reacties op).

Belasting terugvragen kun je doen door het invullen van een aangifte inkomstenbelasting. Dit kan via de aangifte inkomstenbelasting app van de belastingdienst. 

Leg uit dat als je in loondienst werkt, hier de bedragen al ingevuld staan en ze alleen maar hoeven controleren of het klopt.

Je kunt alleen geld sparen 💳
als je veel verdient.

Ja

Nee

Weet niet

Je kunt alleen sparen als je veel verdient.

Het juiste antwoord is nee.

Het is niet waar. Ook kleine bedragen helpen. Als je elke week € 2 spaart, heb je na een jaar al € 100.

Moet iedereen een
spaarrekening hebben?

Ja

Nee

Weet niet

Moet iedereen een spaarrekening hebben?

Het juiste antwoord is nee.

“Een spaarrekening is niet verplicht, maar het is wél slim. Zo kun je geld apart zetten dat je niet meteen uitgeeft.”

💬 Extra: Laat zien hoe een spaarrekening eruitziet (screenshot of pictogram).

Wat is jouw spaardoel?

Wat is jouw spaardoel?

Vorm: Filmpje van mbo-studenten en individueel spaardoel bepalen.

Duur: 10 minuten

Leerdoelen:

• De studenten worden zich bewust van het belang van sparen.
• De studenten kunnen concreet maken welk spaardoel ze wanneer bereikt willen hebben.

Spaar jij?

Filmpje

Laat het filmpje zien. Dit filmpje is speciaal voor LEF gemaakt door Emma Mouthaan (Finfluencer). Ze vraagt aan studenten of zij sparen.

Waar spaar jij voor
of waar wil je voor gaan sparen?
Voeg een foto en/of tekst toe

Waar spaar jij voor of waar wil je voor gaan sparen?

1. Vraag de studenten een foto en/of tekst toe te voegen van hetgeen zij voor (willen) sparen. 
2. Om verdere interactie te krijgen kun je het volgende van een paar studenten op een bord zetten

• Mijn spaardoel: ____________________________________
  
• Kosten: € __________ 
  
• Ik wil dit bereikt hebben in maand: _______________________ 
  
• Waarom wil je dit graag? _________________________________ 

Hoeveel maanden ga je daar over doen?

Hoeveel maanden ga je daar over doen?

Vraag nu aan alle studenten om het aantal maanden in te voeren die zij denken nodig te hebben om hun spaardoel (van de vorige pagina) te bereiken.

Let op: Hoe haalbaar hun doelen zijn, komt aan bod in het onderdeel na de maandbegroting, ga hier dus nog niet op in. 

Maandbegroting

Maandbegroting

Vorm: maandbegroting invullen

Duur: 10 minuten

Leerdoelen:

• De studenten krijgen inzicht in hun inkomsten en uitgaven.
• De studenten krijgen inzicht in hoe realistisch hun spaardoel is.

Opdracht maandbegroting maken

Opdracht maandbegroting maken

Deel de maandbegroting uit.

Leg uit dat ze een overzicht van de inkomsten en uitgaven gaan maken en laat iedere student dit maken.

Deze slide laat je open staan als voorbeeld. De bedragen in het voorbeeld zijn gebaseerd op het Nibud onderzoek onder mbo studenten van december 2024.

Door op de maandbegroting te klikken kun je de afbeelding groter maken.

In de kolom naast 'Uitgaven' kan de student aankruisen op welke uitgaven hij/zij eventueel kan besparen.

Ga je je spaardoel halen?

Nee

Ja

Ga je je spaardoel halen?

De studenten hebben uitgerekend wat ze per maand overhouden en kunnen dus uitrekenen of ze hun spaardoel kunnen halen.

1.  Stel de vraag: Ga je het halen? Je kunt ze laten staan en zitten maar je kunt hier ook handen laten opsteken.
2. Vraag een aantal studenten die zijn blijven zitten of geen hand opsteken, hoeveel ze te kort komen en de staande studenten of met hand omhoog, wanneer ze hun doel hebben bereikt.

Wat kun je doen om je spaardoel toch te halen?

Wat kun je doen om je spaardoel toch te halen?

1. Vraag de studenten op de vraag te antwoorden.
2. Klik op de wolkjes om de antwoorden te bekijken.

Zou je iets kunnen veranderen om je spaardoel wel te halen?

Vraag of iemand een goede bespaartip heeft.

Je kunt vragen stellen als:

• Wie gaat er elke dag naar de supermarkt en koopt iets?
• Heb je veel kleren in de kast die je nooit aandoet?

Kiezen 

Kiezen 

Vorm: Stellingen

Duur: 5 minuten

Leerdoelen:

• Studenten worden zich bewust van financiële keuzes die zij maken.

Wat kies jij?

Sparen

1.Niet gaan en sparen

2.Kopen via Vinted

3.Eten meenemen

4.Op vakantie met vrienden

5.€ 50 sparen voor rijbewijs

Direct kopen

1.Bioscoop met vrienden

2.Nieuwe kleding

3.Eten kopen op school

4.Nieuwe telefoon

5.€ 50 uit eten

Welke kies jij?

Geef aan dat je een aantal stellingen gaat voorleggen waarin ze moeten kiezen.

Links in de klas ga je staan als je iets direct wilt kopen, rechts als je wilt sparen.

Vraag steeds: “Waarom koos jij dat?”

(Gebruik korte, eenvoudige woorden en geef waardering voor elk antwoord).

Hulp?

Wat of wie kan je helpen?

Hulp?

Vorm: Vragen over hulp zoeken. Belangrijkste boodschap: Onderneem actie!

 

Duur: 5 minuten

Leerdoelen:

• De studenten krijgen inzicht in instanties die hulp kunnen bieden bij schulden of waar ze informatie kunnen krijgen of vinden.
• De studenten worden zich bewust dat vragen om hulp niet vreemd is en dat je niet alleen staat op het moment dat je schulden hebt.

Met wie kun je praten als je vragen over geld hebt?

Met wie kun je praten als je vragen over geld hebt?

1. Stel de vraag: Deze vraag gaat over geld vragen in het algemeen. Op de volgende slide ga je in op geldproblemen.
2. Vul zelf aan als er te weinig uit de groep komt: school, ouders, vrienden.

Naar wie ga je als je geldproblemen hebt?

Naar wie ga je als je geldproblemen hebt?

1. Stel de vraag: Naar wie ga je als je geldproblemen hebt?
2. Bespreek kort de antwoorden (houd de antwoorden anoniem door maar één keer op het antwoord te klikken).
3. Vraag aan de studenten naar manieren om iemand te helpen.

Wie kan jou gratis helpen als je geldzorgen hebt?

Geldfit

WWW.GELDFIT.NL

Humanitas

http://www.humanitas.nl

School

NIBUD

www.nibud.nl

Gemeente

Wie kan jou helpen als je geldzorgen hebt??

Dit zijn een paar voorbeelden waar studenten hulp kunnen zoeken of informatie kunnen vinden. Dit is uiteraard naast hun ouders. Je kan de studenten eventueel in kleine groepjes laten kiezen bij wie ze het eerste aankloppen en waarom. 

Door op het bolletje te klikken bij Geldfit, Nibud en Humanitas kun je naar de website:

1. School: mentor of financieel spreekuur. Bijna alle scholen hebben eens per week een spreekuur waar de studenten naar toe kunnen komen als ze financiële problemen hebben.
2. Geldfit: deze hebben een anonieme whatsapp lijn. Hebben veel contact met gemeenten om door te verwijzen.
3. Nibud: op deze site kunnen studenten veel informatie vinden. 
4. Gemeente: bij de gemeente zijn ook steeds meer loketten voor jongeren.
5. Humanitas: hier kunnen ze gratis begeleiding krijgen door een vrijwilliger. Als het moet 1 jaar.

Terugblik / Vooruitblik

Terugblik

Vooruit- en terugblik

Terugblik/Vooruitblik

Was dit de laatste LEF les of denk je in de volgende les niet aan keuzeonderwerpen toe te komen? Kies dan voor Terugblik.

Volgen er nog meer lessen met keuzeonderwerpen? Kies dan voor Vooruitblik & Terugblik.