21-22.v1.ped.mod1.college 3 - Observeren in de klas

• HBO

Observeren in de klas

Oriëntatie op de pedagogiek

TMH module 1, college 4, 2021-2022

Doel van college 4:

• Je weet wat observeren is
• Je kunt gericht kijken naar aspecten van leerlinggedrag
• Je kunt observeren in de klas
• Je kunt effectief reflecteren op je de uitvoer van je observatie

Wat weet je nog over opvoedwaarden, -stijlen en -middelen?

Nu je de theorie over opvoedwaarden, - stijlen en -middelen kent, heb je iets terug gezien op stage?

Wat heb je geleerd van het interview dat je hebt gedaan met jouw opvoeders?

Wat neem je mee uit je opvoeding en wat wil je anders doen? En in je beroep als leerkracht?

Vandaag: Observeren.

Wie heeft er weleens geobserveerd?

Wat is observeren?

Wanneer gebruiken we observatie in de klas?

We observeren in de klas om:

1. De beginsituatie van kinderen in kaart te brengen
2. De vorderingen van kinderen in kaart te brengen
3. Kinderen beter te leren kennen
4. Van collega's te leren (denk maar aan je mentor)
5.  Over jezelf te leren (laat je observeren door je mentor!)
6. Situaties systematisch te onderzoeken (kind/groep, methode, leerkracht-handelen)

Observeren is:

“Het op systematische wijze zo objectief mogelijk waarnemen van concreet gedrag, waarbij informatie wordt verzameld in overeenstemming met het doel dat daartoe vooraf is geformuleerd”

Observeren in de klas

1. Systematisch: herhaaldelijk, op dezelfde wijze

• Op verschillende momenten
• Tijdens verschillende vakken
• Met verschillende kinderen
• Op verschillende dagen
• Etc.

Wat valt je op?

Observeren in de klas

1. Systematisch: herhaaldelijk, op dezelfde wijze
2. Objectief:  met zo min mogelijk vooroordeel/ gekleurde lens

• In observatievraag
• In waarneming

Wat is een objectieve observatievraag?

1. Hoe vaak is Kevin agressief?
2. Hoe vaak schopt, slaat of duwt Kevin andere kinderen?
3. Waarom schopt, slaat of duwt Kevin andere kinderen?
4. Waarom is Kevin agressief?

Wat zijn vooroordelen?

Vooroordelen: niemand wil ze, iedereen heeft ze...
Wie merkt het wel eens bij zichzelf? En in de klas?

Zicht op je vooroordelen:

• Artikel over Vooroordelen in de klas
• Artikel over mental shortcuts: Onbewuste vooroordelen
• Test jezelf!

---> op de portal

Link naar artikelen: https://www.gelderlander.nl/nijmegen/heet-je-florentine-of-destiny-dat-maakt-nogal-wat-uit-voor-je-schoolcarriere-namen-zijn-niet-neutraal~a72a7639/?referrer=https%3A%2F%2Fwww.google.com%2F

https://npokennis.nl/longread/7752/hoe-bewust-ben-jij-je-van-je-vooroordelen 

Link naar test:

http://discriminatie.nl/werkgevers/over-de-test 

Observeren in de klas

1. Systematisch: herhaaldelijk, op dezelfde wijze
   
2. Objectief: met zo min mogelijk vooroordeel/ gekleurde lens
3. Waarnemen: beschrijven, niet oordelen

• In taalgebruik/ duiding
• In verslaglegging
• Weet dat je niet alles ziet!

Wat zie je gebeuren in dit filmpje?

Observeren in de klas

1. Systematisch: herhaaldelijk, op dezelfde wijze
2. Objectief: met zo min mogelijk vooroordeel/ gekleurde lens
3. Waarnemen: beschrijven, niet oordelen
4. Concreet gedrag: zichtbaar, meetbaar

• Feitelijke bewegingen, gezichtsuitdrukkingen, verbale uitingen
• Geen gevoelens, emoties, intenties, gedachten

Wat observeer je hier?

Even oefenen!

• Observeer deze leerling in groep 5 tijdens een rekentaak
• Schrijf op wat je waarneemt aan concreet gedrag

Wat heb je waargenomen?

• Wat heb je waargenomen?
• Welke reacties riep het fragment bij je op?

• Hoe zou je handelen?
• Hoe heeft dat te maken met wat je hebt gezien?
• Hoe heeft dat te maken met je reacties? 

Valkuilen in observeren

• Eigen mening, visie, idealen, referentiekader​
• Emotionele betrokkenheid (subjectiviteit)​
• Halo-effect (sympathie-effect > positieve eigenschappen) ​
• Horn-effect (antipathie-effect > negatieve eigenschappen)​
• Vooroordeel (stereotypering)​
• Projectie (de ander jouw gedachten, gevoelens, etc toeschrijven)

Stappen in observeren

1. Je neemt waar in de klas (de hele dag door!) 
2. Je observeert ongericht vanuit een aanleiding
3. Je formuleert een observatiedoel
4. Je formuleert een observatievraag
5. Je kiest een passende observatiemethode

Stappen in observeren

6. Je observeert gericht
7. Je legt verslag van je observatie door de ruwe data op papier te zetten
8. Je analyseert je observatie

9. Je interpreteert je resultaten met behulp van literatuur (= betekenis geven aan het waargenomen gedrag)

Observatiemethoden

1. Gericht / ongericht
2. Participerend / niet-participerend 
3. Kwantitatief / kwalitatief
4. Gestructureerd / ongestructureerd

---> Wie weet wat er met deze termen bedoeld wordt?

Check je stageschool:

• Welke observatiemethoden / kijkwijzers worden gebruikt?
• Gebruikt je mentor weleens observatie? Wanneer en hoe doet hij of zij dat? 
  

Opdracht 3: Observeren in de klas

1. Kies een kind of groepje kinderen in de klas die je wil observeren. NB er hoeft geen sprake te zijn van een problematische situatie!
2. Formuleer een observatiedoel en -vraag 
3. Kies een observatiemethode (zie voorbeelden op portal)
4. Voer de observatie uit
5. Neem de verzamelde gegevens mee naar het eerstvolgende college 

Wat neem je mee
van dit college?

Bronnen: 'Meer dan Onderwijs' -hoofdstuk 1

Volgende keer

• Terugblikken op observatieopdracht
• Terugblikken op theorie college 1-4
• Reflecteren op pendel theorie-praktijk