Zwachtelen

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 1

ACT zwachtelen

A = ambulante

C = compressie

T = therapie

• Het is een arbeidsintensieve en complexe vaardigheid.
  
• Wordt alleen uitgevoerd in opdracht van een arts. 

ACT zwachtelen

Veneuze insufficiëntie:

1. Defect in de venen (aders)
2. Kleppen werken niet goed-> bloed stroomt terug naar beneden
3. Spierpomp niet sterk genoeg-> onvoldoende kracht om tegen de zwaartekracht in omhoog te pompen
4. Terugstroom van bloed uit de benen gestoord -> afvoeren van vocht uit de weefsels ook

Gevolgen :

• Hogere druk in de beenaderen
• Er treedt vocht uit de vaten
• Er gaat vocht in de intercellulaire ruimten zitten
• De lymfevaten nemen de afvoer over, maar raken snel overbelast
• Vocht hoopt zich op in de weefsels “pitting oedeem”

Klachten aan de (onder) benen

• Oedeem: dikke benen door vochtophoping
  
• Zwaar en moe gevoel in de benen
  
• Spataderen en/of blauwe adertjes aan de binnenkant van de enkel /voet
  
• Trombose
  
• Veranderingen van de huid aan het onderbeen. Bruine of witte verkleuringen, eczeemplekken, dunne glanzende gespannen huid.
  
• Pijn of kramp
  
• Ulcus cruris: open been, wond of zweer aan het onderbeen
  

Werking ambulante compressietherapie

    Goede uitwendige compressie (druk) steun geven

    Effect :

- Aders vernauwen (oppervlakkige en diepliggende)

- Kleppen sluiten weer door opheffen sterke

     vaatverwijding (waren uitgezakt).

- Terugstroom bloed terug naar het hart weer op gang.

- Spierpomp kan de nu kleinere hoeveelheid bloed wel weer

     verplaatsen

- Zwachtelen maakt van het been een conische vorm stuwing omhoog

- Oedeem (vocht uittreding) neemt af

- De behandeling kan enkele weken of maanden duren

Zoek op!

Wat is de enkel arm index?

Uitslag EAI

De enkel-arm-index is 1,0 of groter:

De bloeddruk in de enkel is gelijk of hoger dan die in de arm. Er is waarschijnlijk geen sprake van vernauwing in de slagader van het been.

De enkel-arm index is 0,9 of kleiner

De bloeddruk in de enkel is lager dan de bloeddruk in de arm. Dit wijst vrijwel zeker op een vernauwing in de slagader van het been.

Polsteren

• Been rond en conisch maken
• Holten opvullen met polstermateriaal en scherpe randen (scheenbeen) afvlakken
• Doel: gelijkmatige drukverdeling
• Synthetische watten en tubifast buisverband

verschil korte en lange rek

Korte rek

•  bij mobiele zorgvragers
  
• wordt het meest gebruikt
• ondersteunen de pompfunctie als iemand loopt (de druk is hoog bij spieractiviteit)
• worden dag en nacht gedragen 
• kan een week bijven zitten

lange rek

- bij niet mobiele zorgvrager

- geven een constante druk 

- gaan 's nachts af

- aantrekken voor het opstaan

Tubiton

Hekafast Multistretch

Tubifast

In de rol kijken                  De rol dicht bij het been houden

Problemen bij het zwachtelen

• Pijn
  
• Irritatie van de huid
  
• Vensteroedeem
  
• Striemen en blaren
• Kleur tenen
• Afzakken van de zwachtel
  

wat is het doel van ACT zwachtelen

1. Ondersteuning van de spierpompfunctie
2. afvoer van oedeem
3. beide zijn juist
4. beide zijn onjuist

voordat je zwachtelt moet je polsteren omdat:

1. dit makkelijker zwachtelt
2. het zwachtelen zo minder pijnlijk is voor de zorgvrager
3. zo de druk beter verdeel wordt
4. alle antwoorde zijn onjuist

wanneer de zorgvrager net is gezwachteld adviseer je om:

1. een poosje in de stoel te blijven zitten
2. te gaan bewegen en lopen
3. op bed gaat liggen
4. alle antwoorden zijn juist

 Niet bij de aanzet van de tenen begonnen, te laag,

circulair en niet strak genoeg gezwachteld waardoor de

zwachtels gaan zakken

 Niet hoog genoeg gezwachteld, maar wel strak

waardoor enorme stuwing is ontstaan tot in het bovenbeen

Voet niet goed naar de neus laten trekken tot 90

graden, waardoor necrose is ontstaan bij de overgang van

de voet naar het onderbeen

Hoe zwachtel je de tweede zwachtel?

1. Hetzelfde als de eerste
2. Tegengesteld aan de eerste
3. Van de knie naar de voet

Wat moet je doen als de tenen van de zorgvrager na het zwachtelen blauw kleuren?

1. De zwachtels direct verwijderen
2. De zwachtels losser aanbrengen
3. De zorgvrager 15 minuten laten lopen

Wat moet je doen als de tenen van de zorgvrager na het zwachtelen wit kleuren?

1. Een zorgvrager 15 minuten laten lopen
2. De zwachtels direct verwijderen en arts waarschuwen
3. De zwachtels losser aanbrengen
4. Nog niets, dit trekt vanzelf bij

Problemen bij ACT

• De druk moet bij de enkel het grootst zijn en mag in de richting van de kuit afnemen
• Een te slap aangelegd verband gaat afzakken en steunt de spierpomp niet
• Als de patiënt pijn aangeeft nadat het aangelegd is, moet het onmiddellijk verwijderd worden en opnieuw aangelegd worden

Observatiepunten tijdens en na ACT

• Patiënt geeft pijn aan
  
• Kleur van de tenen is blauw/wit
  
• Afzakken van de zwachtel
  
• Goede drukverdeling
  
• Juiste instructie aan de patiënt
  
• Zo nodig polsteren, maar niet meer gebruiken dan nodig is

Behandeling

•  Diagnose door arts
  
•  Indicatie veneuze insufficiëntie
  
• Compressietherapie is een behandeling niet alleen zwachtelen/inpakken been
  
• Hoge eisen aan de deskundigheid techniek VPK
  
• Goede hygiëne, voeten en benen wassen
  
• Schilfers en korstjes verwijderen
  
• Bij ulcus cruris eerst volgens de richtlijnen wondverzorging verzorgen
  

Werking ambulante compressietherapie

    Goede uitwendige compressie (druk) steun geven

    Effect :

- Aders vernauwen (oppervlakkige en diepliggende)

- Kleppen sluiten weer door opheffen sterke

     vaatverwijding (waren uitgezakt).

- Terugstroom bloed terug naar het hart weer op gang.

- Spierpomp kan de nu kleinere hoeveelheid bloed wel weer

     verplaatsen

- Zwachtelen maakt van het been een conische vorm stuwing omhoog

- Oedeem (vocht uittreding) neemt af

- De behandeling kan enkele weken of maanden duren

Het ontstaan van een ulcus cruris

• Een ulcus cruris kan ontstaan als de aderen in de benen niet meer goed werken. 
• De wand van de aderen wordt slapper en de kleppen in de aderen sluiten niet meer goed. 
• Het bloed dat uit de benen weer naar boven moet stromen (terug naar het hart) blijft dan als het ware in de benen ‘staan’. De druk in de aderen neemt dan toe. 

• Daardoor kan er vocht door de aderwand ‘lekken’. 
  
• Er komt meer vocht in de benen en die zwellen dus op. 
  
• De huid van het onderbeen wordt zwakker en jeukt. 
  
• Op de huid kunnen bruine of harde plekken ontstaan. 
  
• Er kan dan gemakkelijk een scheurtje in de huid komen: het been is dan open.