§4.3 en 4.4 herhalen

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 2,4

§4.3 Massamoord

§4.3 Massamoord

De tijd van de Tweede Wereldoorlog

Sleep de teksten in de juiste volgorde. 

1939

1940

1941

1944

April 1945

Mei 1945

inval Sovjet-Unie

Zelfmoord Hitler

Overgave Duitsland

inval Polen

D-Day

Inval NL

Een 'zuiver' ras

Je kan uitleggen welke ideeën nazi's hadden over Joden en andere groepen

• Antisemitisme: Jodenhaat.
• Nationaalsocialisten geloofden in rassenleer: er zouden verschillende rassen zijn. Het ene ras beter dan het andere. 
• Hitler zag Joden niet als echte Duitsers (nationalisme). Joden hadden namelijk een ander geloof.

Door propaganda, zoals in de afschuwelijke film De Eeuwige Jood of via hun eigen krant Der Stürmer...

...slagen de Nazi's erin, het Duitse volk te hersenspoelen: Joden moet je uitsluiten!

Jodenvervolging in het oosten

Je kan beschrijven hoe de vervolging van Joden verliep in Duitsland en Oost-Europa

• Vanaf 1933 werden Joden gediscrimineerd. Dit begon toen de Nazi's aan de macht kwamen.
• Joden opsluiten in getto's.
• 1942: vernietigingskampen, zoals Auschwitz-Birkenau.
• Holocaust: De massamoord op zes miljoen Joden door de nazi’s in de Tweede Wereldoorlog.

Jodenvervolging in Nederland

Je kan beschrijven hoe de vervolging van Joden verliep in Nederland

• Anti-Joodse maatregelen
• Joden duiken onder
• Jodenster dragen
• Westerbork

SS

in het begin lijfwachten
later vooral verantwoordelijk voor Jodenvernietiging

Daarnaast : Waffen-SS : eliteleger

Ariërverklaring

Bestuursambtenaren, politie, medewerkers ministerie mochten op hun plaats blijven.

Behielden positie mits zij een ariërverklaring ondertekenden.

Slechts tien van de honderdduizenden ambtenaren weigerden.

Vraag voor leerlingen: Hoeveel van de 200.000 Nederlandse ambtenaren ondertekende deze verklaring?

Geschiedenis

Uitleg 4.3

Volkenmoord
Vanaf 1941 besloten de Nazi's om alle joden in bezette gebieden te vermoorden: Endlosung.

• Tijdens de aanval op de Sovjet-Unie werden er 1 miljoen joden doodgeschoten

Deportatie 

Wegvoeren van Joden

Doorgangskampen

Vernietigingskampen

BV: Westerbork

BV: Auschwitz (Polen)

Gedeporteerd

Geschiedenis

Uitleg 4.3

Volkenmoord = Genocide
Kogels kostten de Duitsers teveel geld en het duurde op deze manier te lang. Dus:

• De Nazi's bouwden vanaf 1942 vernietigingskampen in Polen = Concentratiekampen gemaakt om mensen te vermoorden.
  

Vernietigingskampen

• Via doorvoerkampen naar vernietigingskampen
• Grootste concentratiekamp:  Auschwitz-Birkenau
• 6 miljoen Joden vermoord tijdens WOII

Concentratiekampen

Tot 1942 waren concentratiekampen nog niet bedoeld als vernietigingskampen. 

Later na de Wannsee Conferentie zijn de vernietigingskampen ingesteld.

Het verschil tussen een concentratiekamp en een vernietigingskamp

Concentratiekamp	Vernietigingskamp
Joden werden hier verzameld om daarna weer doorgevoerd te worden	Joden werden hier vermoord. Vanuit de trein gelijk door naar de gaskamer

Geschiedenis

Uitleg 4.3

Volkenmoord
Bij aankomst in een vernietigingskamp splitsen de nazi's de mensen in twee groepen:

• Sterke mannen en vrouwen 
• Ouderen, kinderen en zieken

Selectie van Joodse Hongaren (Auschwitz-Birkenau, 1944)

Geschiedenis

Uitleg 4.3

En niet alleen Joden.....

- ook Roma's en Sinti's (zigeuners)

- gehandicapten

- mensen die psychisch in de war waren

- homoseksuele mensen

Nooit meer?

Na de Tweede Wereldoorlog :

Irak (Koerden)

Joegoslavië (Bosnische moslims)

Rwanda (Tutsi’s)

Nederland bezet

De tijd van wereldoorlog

§4.4

Nederland bezet

A

Bezetting en bevrijding

Leerdoel:

Je kunt uitleggen hoe Nederland bezet werd en na vijf jaar bevrijd werd.

10 mei 1940: Duitsland valt Nederland binnen.

Begrippen:

Hongerwinter

§4.4

Nederland bezet

A

Bezetting en bevrijding

Leerdoel:

Je kunt uitleggen hoe Nederland bezet werd en na vijf jaar bevrijd werd.

10 mei 1940: Duitsland valt Nederland binnen.

Het Nederlandse leger probeert dapper stand te houden.

Begrippen:

§4.4

Nederland bezet

A

Bezetting en bevrijding

Leerdoel:

Je kunt uitleggen hoe Nederland bezet werd en na vijf jaar bevrijd werd.

10 mei 1940: Duitsland valt Nederland binnen.

14 mei 1940: Rotterdam wordt gebombardeerd

Begrippen:

Hongerwinter

§4.4

Nederland bezet

A

Bezetting en bevrijding

Leerdoel:

Je kunt uitleggen hoe Nederland bezet werd en na vijf jaar bevrijd werd.

10 mei 1940: Duitsland valt Nederland binnen.

14 mei 1940: Rotterdam wordt gebombardeerd

15 mei 1940: Nederland geeft zich over

Begrippen:

Hongerwinter

§4.4

Nederland bezet

A

Bezetting en bevrijding

Leerdoel:

Je kunt uitleggen hoe Nederland bezet werd en na vijf jaar bevrijd werd.

10 mei 1940: Duitsland valt Nederland binnen.

14 mei 1940: Rotterdam wordt gebombardeerd

15 mei 1940: Nederland geeft zich over

Koningin Wilhelmina en de regering zaten toen al veilig in Londen

Begrippen:

Hongerwinter

§4.4

Nederland bezet

A

Bezettting en bevrijding

5 September 1944: Dolle Dinsdag

Eind september 1944: Zuid-Nederland bevrijd

§4.4

Nederland bezet

A

Bezettting en bevrijding

5 September 1944: Dolle Dinsdag

Eind september 1944: Zuid-Nederland bevrijd

Winter 1944-1945: Hongerwinter

§4.4

Nederland bezet

A

Bezettting en bevrijding

5 September 1944: Dolle Dinsdag

Eind september 1944: Zuid-Nederland bevrijd

Winter 1944-1945: Hongerwinter

5 mei 1945: Nederland bevrijd

§4.4

Nederland bezet

B

Onder Duits bestuur

Leerdoel:

Je kunt een gevolg van de Duitse bezetting noemen op het gebied van politiek, economie en cultuur.

Politiek: Alles wat te maken heeft met hoe de macht in een land is verdeeld, hoe het bestuur is georganiseerd en hoe wetten gemaakt en gecontroleerd worden.

Economie: Alles wat te maken heeft met de manier waarop mensen in hun levensonderhoud voorzien

Cultuur: Alles wat te maken heeft met de ideeën van mensen, hun gewoonten, hun geloof, kunst en wetenschap. 

Begrippen:

NSB

§4.4

Nederland bezet

B

Onder Duits bestuur

Politiek: 

• Democratie werd afgeschaft
• Alle politieke partijen werden verboden
• Alleen de NSB mocht blijven bestaan: Nationaal Socialistische Beweging van Anton Mussert. 
• Nederlandse ambtenaren bleven onder Duitse leiding gewoon aan het werk. 

§4.4

Nederland bezet

B

Onder Duits bestuur

Economie:

• Nederlandse boeren en fabrieken moesten producten leveren aan de Duitsers
• Producten gingen in Nederland op de bon
• Nederlandse mannen moesten in Duitse fabrieken gaan werken
• Veel spoor, fabrieken, bruggen en wegen werden in het laatste oorlogsjaar vernield. Dit leverde veel economische schade op. 

§4.4

Nederland bezet

B

Onder Duits bestuur

Cultuur:

• Vrijheid van meningsuiting werd afgeschaft
• Kranten en tijdschriften mochten alleen schrijven wat de Duitsers goed vonden (censuur)
• Radio moest ingeleverd worden

§4.4

Nederland bezet

C

Samenwerken of verzet

Leerdoel:

Je kunt een voorbeeld noemen van verzet en van collaboratie

Er waren drie manieren om te reageren op de bezetting:

• aanpassing
• verzet
• collaboratie

Begrippen:

verzet

razzia

collaboratie

§4.4

Nederland bezet

C

Samenwerken of verzet

Aanpassen:

De meeste Nederlanders pasten zich aan. 

Zij gingen leven volgens de nieuwe regels die er waren.

§4.4

Nederland bezet

C

Samenwerken of verzet

Verzet:

De bezetter tegenwerken.

Bijvoorbeeld:

• Aanslagen of overvallen te plegen
• Onderduikers helpen
• Verzetskranten uitbrengen (om de censuur te verbreken)
• Te staken
• Sabotage plegen (dingen expres kapot maken)
• Radio Oranje luisteren
• Spotprentjes uitbrengen
• Persoonsbewijs vervalsen
• Etc.

§4.4

Nederland bezet

C

Samenwerken of verzet

Enige openlijke vorm van verzet was in februari 1941:
de Februaristaking

• 400 Joden worden opgepakt tijdens een razzia
• Veel Amsterdammers waren geschokt en legden het werk neer
• Deze staking werd met geweld gestopt door de Duitsers

§4.4

Nederland bezet

C

Samenwerken of verzet

Collaboratie:

Samenwerken met de Duitsers.

• onderduikers opsporen
• burgemeester
• dienst in het Duitse leger

§4.4

Nederland bezet

C

Samenwerken of verzet

Collaboratie:

Samenwerken met de Duitsers.

• onderduikers opsporen
• burgemeester
• dienst in het Duitse leger

Drie redenen:

• Ze bewonderden de Duitsers
• Ze wilden meer macht of bezit
• Ze waren antisemitisch (haatten Joden)