P3 week 3 Het hormoonstelsel

• Verzorgende
• MBO
• Studiejaar 1

Na deze les weet je:

• Wat onder het hormoonstelsel wordt verstaan 
• De ligging en de functie van:
  -  de hypofyse
  - schildklier en bijschildklier
  - bijnieren
  - geslachtsklieren
  - Eilandjes van Langerhans

Waar denk je aan
bij het woord:
Hormoonstelsel?

Wat zijn hormonen?

1. Electrische signalen
2. chemische boodschappers
3. Chemische brandstoffen
4. Electrische brandstoffen

Het hormoonstelsel komt in actie als de homeostase wordt verstoord. Wat is homeostase denk je?

 AANMAAK VAN HORMONEN

In endocriene klieren : rechtstreeks aan het bloed	Hormonen in weefsels gemaakt
Hypofyse	Eilandjes van Langerhans
Schildklier	Weefsel in nieren
Bijschildklieren	Weefsel in maagwand
Bijnieren	Weefsel in dunne darm
Geslachtsklieren

Hormonen worden altijd vervoerd via het bloed. Daarom zijn zij door het hele lichaam actief.Het hormoon oestrogeen bijvoorbeeld, wordt in de eierstokken gemaakt. Het werkt op het baarmoederslijmvlies, maar ook op de borstklieren en de botten. Als een vrouw na de overgang geen oestrogenen meer maakt, verslappen de borsten en ontstaat er vaak osteoporose, botontkalking.Hormonen worden in hormoonklieren gemaakt, maar ook in andere weefsels.

Hormonen worden geproduceerd in hormoonklieren en in weefsels

Een hormoonklier heet een endocriene klier

Endocriene klieren; geven hormonen rechtstreeks af aan het bloed. Via bloed gaan/ worden hormonen in zeer kleine hoeveelheden vervoert naar de organen waar ze een regelende werking uitoefenen.

De hormonen die in weefsels gemaakt worden heten weefselhormonen

Transport via bloed

Concentratie hormoon schommelt:

–Lever breekt af: Continue proces

- Hormoonklieren maken aan gereguleerd door regelkring

Doelwitorgaan

Hormonen: Stoffen die in bepaalde klieren in zeer kleine hoeveelheden gemaakt worden

Eiwitten met een hele speciale structuur

Via het bloed vervoerd wordenom op een andere plaats werkzaam te zijn

DE HYPOFYSE

Zo klein als een erwt maar super belangrijk!

Hypofyse maakt GH = Groeihormoon

Hypofyse maakt LH en FSH = Voortplanting

Hypofyse maakt TSH = stuurt de schildklier aan

Zo klein als een erwt maar héél belangrijk!

Hypofyseachterkwab

ADH (antidiuretisch hormoon)

Water terugnemen door de nierbuisjes, zodat niet te veel urine wordt gevormd.

Oxytocine

Baring op gang brengen door de weeën te stimuleren.

Hypofysevoorkwab

TSH (thyroïdstimulerend hormoon)

Schildklier stimuleren om schildklierhormoon te maken.

ACTH (adrenocorticotroop hormoon)

Bijnierschors stimuleren om corticosteroïden te maken.

FSH (follikelstimulerend hormoon)

Eierstok stimuleren om de follikel te laten rijpen en oestrogenen te produceren.

LH/ICSH (luteïniserend hormoon

Bij de vrouw stimuleert de LH de eierstok om het gele lichaampje te ontwikkelen en progesteron te produceren.

Bij de man stimuleert de ICSH de testikels om testosteron te produceren.

Groeihormoon

Lengtegroei stimuleren en groei van weefsels regelen.

Prolactine

Productie van melk door de borstklieren regelen.

Daarnaast regelt de hypofyse de bloeddruk, schildklier, pijnbalans, groei, geslachtsorgaanfuncties, fijne motoriek en nog véél meer.

Hypofyse en hypothalamus

De hypothalamus stuurt het autonoom zenuwstelsel aan. Autonoom wil zeggen dat dit systeem werkt, zonder dat je het merkt. Het is dus een op zichzelfstaand systeem. De hypofyse is samen met de hypothalamus de belangrijkste regelaar van je hormoonhuishouding. Zij maakt niet alleen zelf hormonen aan die van alles in je lichaam in actie zetten, maar ook hormonen die ervoor zorgen dat andere klieren of organen hormonen gaan maken die weer andere acties in gang zetten

de hypothalamus meet de hoeveelheid van verschillende hormonen, zoals hormonen van de schildklier, bijnieren, zaadballen of eierstokken die in het bloed rondstromen; met die informatie stuurt hij de hypofyse aan, hij bepaalt de hoeveelheid hormonen die de hypofyse aanmaakt;

de hypofyse maakt hormonen aan en geeft ze af aan het bloed, waardoor andere klieren of organen worden aangestuurd; de hypofyse bepaalt zo hoe hard die klieren en organen werken, hoeveel hormonen zij aanmaken en de snelheid van overige reacties;

de klieren of organen maken hormonen aan, elk met een eigen werking; de hypothalamus meet de hoeveelheid daarvan, waarna hij harder of zachter gaat werken zodat er steeds eenzelfde hoeveelheid hormonen in het bloed aanwezig is, dus voldoende schildklierhormoon, groeihormoon, stresshormoon enz.

De schildklier

De schildklier vind je aan de voorkant van de hals.

Hij zit direct boven het kuiltje in de hals en weegt ongeveer 10 tot 20 gram.

Het orgaan maakt onder andere de schildklierhormonen T4 en T3 en geeft die af aan het bloed. Via het bloed gaan die hormonen naar alle cellen en organen. Daar regelen zij vele functies in het metabolisme.

Functie schildklier

De schildklier en jodium. De schildklier kan zijn werk niet doen zonder jodium. Voor het aanmaken van schildklierhormonen heeft je schildklier jodium nodig en deze hormonen zijn op hun beurt weer belangrijk voor onder andere de groei en stofwisseling

Traag werkende schildklier

Mensen met een traag werkende schildklier hebben een tekort aan schildklierhormoon. Ze merken dit, doordat ze trager worden (ook in hun denken), kouwelijk zijn en enige kilo’s kunnen aankomen.

Alvleesklier: Pancreas

• Ligging in de bovenbuik
• Uitscheiding in de darm : alvleessap
• Uitscheiding in het bloed
• Bevat de eilandjes van Langerhans deze produceren de hormonen:
• Glucagon werkt bloedsuiker verhogend
• Insuline werkt bloedsuiker verlagend

 Eierstok = Ovarium

Eierstokken (ovaria) produceren de hormonen:

Oestrogenen: bevordert vrouwelijke secundaire geslachtskenmerken

Progesteron: zorgt voor menstruatie

Eierstokken

Oestrogeen

Voor vrouwelijke geslachtskenmerken zorgen (baarmoederslijmvlies laten uitgroeien, borstklier ontwikkelen en kalk in de botten brengen). Progesteron

Baarmoederslijmvlies laten rijpen, zodat een bevruchte eicel zich kan innestelen.

Slijmvliesprop in de baarmoederhals ondoorgankelijk maken voor zaadcellen.

Klierweefsel van de borsten laten zwellen.

Testis (teelbal)

Produceren testosteron 

( mannelijk geslachtshormoon)

Functie testosteron:
Ontwikkelen secundaire geslachtskenmerken

Productie van zaadcellen

Invloed op het hele lichaam

De zaadballen produceren het mannelijk geslachtshormoon testosteron.Testosteron: heeft invloed op het hele lichaam en de zaadcellen.De functie van testosteron: het ontwikkelen van de secundaire geslachtskenmerken en de productie van zaadcellen.

Anabole steroïden zijn chemische varianten van het mannelijke geslachtshormoon testosteron, een hormoon dat het lichaam zelf aanmaakt. Anabolen bootsen die werking van testosteron na.

Testosteron zorgt voor spieropbouw en geslachtsrijpheid. Dit zie je het duidelijkst bij jongens in de puberteit, als hun natuurlijke testosteronproductie stijgt. Ze krijgen een zware stem, schaamhaar, borsthaar en ook meer spiermassa. Vrouwen maken ook testosteron aan maar in veel geringere hoeveelheden dan mannen.

Risico’s bij gebruik anabolen:Bij mannen en vrouwen

 Haaruitval

 Acne op rug en schouders, vette huid

 Hoofdpijn, misselijkheid, duizeligheid

 Snel geïrriteerd, prikkelbaar, agressief. In de maanden na het gebruik: futloos, lusteloosheid, depressief.

 Tijdens gebruik meer zin in seks, daarna tegenovergestelde.

 Spier en peesscheuringen

 Hart; veranderingen in hartweefsel waardoor de prikkelgeleiding en pompfunctie minder wordt.

 Leverfunctiestoornissen (geelzucht) en nierfunctiestoornissen.

 Negatief effect op de schildklier

Specifiek bij vrouwen

 Snor en baardgroei

 Hese en lage stem

 Vergroting clitoris

Specifiek bij mannen

 Verkleining, testikels.

 Borstvorming bij mannen (door de extra hoeveelheid testosteron wordt er ook oestrogeen aangemaakt wat tot borstvorming leidt).

 Impotentie en onvruchtbaarheid. Vermindering zaadcellen.

 Vergroting van prostaat met ouderdomskwalen als bij pijn bij plassen en zaadlozing als gevolg

Wat is homeostase?

1. Een groep mensen met dezelfde interesses
2. Een chemisch signaal
3. Balans in een organisme
4. De samenwerking tussen het hormoon en zenuwstelsel

Wat doen exocriene klieren?

1. Hun stoffen aan de bloedbaan afgeven
2. Hun stoffen aan het zenuwstelsel afgeven
3. Hun stoffen aan een lichaamsholte afgeven
4. Alle antwoorden zijn fout

Wat doet de hypofyse?

1. Testosteron maken
2. Dit is de regelkamer van het hormoonstelsel
3. Dit is de verbinding tussen hormoon - en zenuwstelsel
4. Hier wordt glucagon geproduceerd

Wat is het vrouwelijk geslachtshormoon?

1. Testosteron
2. Oestrogeen
3. Adrenaline
4. Tsjernobyl

Wat zijn de primaire geslachtskenmerken van de man?

1. borstvorming, hoge stem, weinig lichaamsbeharing
2. testikels, penis, prostaat
3. spierontwikkeling, lage stem, lichaamsbeharing
4. Vagina, baarmoeder, eileiders, eierstokken

Wat zijn de secundaire geslachtskenmerken bij de vrouw ?
( door oestrogeen)

1. borstvorming, hoge stem, weinig lichaamsbeharing
2. testikels, penis prostaat
3. spierontwikkeling, lage stem, lichaamsbeharing
4. vagina, eierstokken, baarmoeder

Waar wordt adrenaline geproduceerd?

1. Testikels
2. Bijnieren
3. Schildklier
4. Hypofyse

Weet je nu meer over:

Wat onder het hormoonstelsel wordt verstaan

De ligging en de functie van:

- de hypofyse

- schildklier en bijschildklier

- bijnieren

- geslachtsklieren

- Eilandjes van Langerhans

Wat vond je van dit onderwerp?

1. moeilijk
2. makkelijk
3. ik ga nog wat meer opzoeken
4. ik denk dat ik het wel weet