Actieve aarde: endogene en exogene krachten

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vmbo t, havo, vwo
• Leerjaar 1,2

De aardbol

Endogene en exogene krachten

Log vast in met je eigen naam. 

Leerdoelen

• Je kunt uitleggen wat endogene krachten zijn en hoe ze van binnenuit de aarde werken om het landschap te vormen.
  
• Je kunt uitleggen hoe de beweging van aardplaten bijdraagt aan aardbevingen, vulkaanuitbarstingen, en de vorming van nieuwe bergen.
  
• Je kunt uitleggen wat exogene krachten zijn en hoe ze vanaf de buitenkant van de aarde werken om het landschap af te breken.
  
• Je kunt uitleggen hoe erosie door water en wind het landschap verandert en bijdraagt aan de vorming van valleien en canyons.
  
• Je kunt uitleggen wat continentverschuiving is en hoe de beweging van continenten beïnvloed wordt door endogene krachten.
  

• Je kunt uitleggen hoe het concept van Pangea en de geleidelijke verschuiving van continenten onze huidige verspreiding van planten- en dierensoorten helpt te verklaren.

Wat zijn endogene krachten?

Endogene krachten: van diep binnen in de aarde --> kunnen bergen vormen of aardbevingen veroorzaken.

Beginnen in hart van de aarde en werken hun weg naar buiten. Door beweging van aardplaten.

Stel voor dat de aarde bedekt is met een puzzel (de stukken land), soms schuiven ze tegen elkaar en soms uit elkaar --> gevolg: vulkaanuitbarstingen of nieuwe bergen. 

Wat zijn endogene krachten?

https://schooltv.nl/video-item/clipphanger-waarom-barst-een-vulkaan-uit-1 

Hoe werken exogene krachten?

Vanaf buitenkant van de aarde --> breken dingen af. Vb. regen, wind, rivieren --> laten rotsen en aarde afslijten. 

Deze krachten krijgen energie van zon of zwaartekracht. Bijv. erosie: wanneer water en wind kleine stukjes steen en aarde meenemen en landschap steeds wat verandert. Hierdoor kunnen valleien en canyons ontstaan. 

 

Endogene of Exogene kracht?
'Aardbeving'

1. Endogene kracht
2. Exogene kracht

Endogene of Exogene kracht?
'Vulkaanuitbarsting'

1. endogene kracht
2. exogene kracht

Wat zijn endogene krachten?

1. Krachten van uit het heelal
2. Krachten van buiten de aardkorst
3. Krachten van binnenuit de aarde
4. Krachten van planten

Endogene of Exogene kracht?
'Het weer'

1. endogene kracht
2. exogene kracht

Een endogene kracht komt van...

1. Binnenuit de aarde
2. Buitenaf de aardkorst

Continentverschuiving: Hoe continenten bewegen

Vroeger werd gedacht dat contintenten altijd op dezelfde plaats bleven. Maar ze bewegen heel langzaam door endogene krachten = continentverschuiving

Miljoenen jaren geleden: alle continenten waren 1 megacontinent - Pangea. Sindsdien langzaam verschoven naar huidige positie.

Daardoor zijn dezelfde planten en dieren op plaatsen ver weg uit elkaar te vinden.

Wat is geen endogene kracht?

1. Aardbeving
2. Vulkanen
3. Continentverschuiving
4. Verwering

Exogene krachten zijn:

1. Krachten binnen in de aarde die voor aardbevingen zorgen
2. krachten buiten de aarde, die voor erosie en verwering zorgen

Endogene of exogene kracht?
Orkaan =

1. Endogene kracht
2. Exogene kracht

Deze vulkaan heeft bijna nooit meer een uitbarsting. Deze vulkaan noem je een

1. dode vulkaan
2. slapende vulkaan
3. actieve vulkaan
4. luie vulkaan

De magmakamer van een vulkaan zit buiten de vulkaan

1. Waar
2. Niet waar

Is magma eerst lava? Of is lava eerst magma?

1. Magma is eerst lava
2. Lava is eerst magma

Wat is lava?

1. As en stenen
2. As en rook
3. Gesmolten gesteente in de vulkaan
4. Gesmolten gesteente wat uit de vulkaan stroomt

Bergen ontstaan door endogene krachten.

1. juist
2. onjuist

Hoe ontstaan bergen?

1. Door botsing van platen
2. Door explosies
3. Door verschuiving van platen
4. Door de mensen

Wat gebeurt er bij divergentie?

1. De platen drijven naar elkaar
2. Er ontstaan bergen
3. De platen drijven uit elkaar
4. De platen schuiven langs elkaar

Aan de slag

1. Geef aan op de leerdoelenkaart welke doelen jij denkt te beheersen. Vraag uitleg bij doelen die je nog niet snapt. 

2. Huiswerk: opschrijven wat de leerdoelen inhouden. Je mag samenwerken.

3. Lever dit met naam in bij mij!

Leerdoelen

• Je kunt uitleggen wat endogene krachten zijn en hoe ze van binnenuit de aarde werken om het landschap te vormen.
  
• Je kunt uitleggen hoe de beweging van aardplaten bijdraagt aan aardbevingen, vulkaanuitbarstingen, en de vorming van nieuwe bergen.
  
• Je kunt uitleggen wat exogene krachten zijn en hoe ze vanaf de buitenkant van de aarde werken om het landschap af te breken.
  
• Je kunt uitleggen hoe erosie door water en wind het landschap verandert en bijdraagt aan de vorming van valleien en canyons.
  
• Je kunt uitleggen wat continentverschuiving is en hoe de beweging van continenten beïnvloed wordt door endogene krachten.
  

• Je kunt uitleggen hoe het concept van Pangea en de geleidelijke verschuiving van continenten onze huidige verspreiding van planten- en dierensoorten helpt te verklaren.

Leerdoelen check

Kruis op de leerdoelen kaart aan wat voor jou van toepassing is (5 min)