H5 - T5 - BS4

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

Thema 5

Basisstof 4: de nieren

Begrippen BS4

nieren

nierschors

niermerg

nierbekken

urine

urineleiders

urineblaas

urinebuis

niereenheid 

nierbuisje

verzamelbuisje

lis van Henle

nierkapsel

kapsel van Bowman

ultrafiltratie

voorurine

terugresporptie

antidiuretisch hormoon (ADH)

waterhuishouding

Leerdoelen bs4

Aan het eind van deze les kan ik...

• beschrijven wat de bouw, de werking en de de functies van de nieren en urinewegen zijn.
• uitleggen hoe het interne milieu min of meer constant wordt gehouden door de nieren. 

anatomie van de nieren

anatomie van de nieren

urine wordt gevormd in de 

nierschors en niermerg  

anatomie van de nieren

urine wordt gevormd in de 

nierschors en niermerg  en 

wordt verzameld in de nierbekken

anatomie van de nieren

urine wordt gevormd in de 

nierschors en niermerg  en 

wordt verzameld in de nierbekken

de urine stroomt via de 

urineleider naar de urineblaas

anatomie van de nieren

urine wordt gevormd in de 

nierschors en niermerg  en 

wordt verzameld in de nierbekken

de urine stroomt via de 

urineleider naar de urineblaas

de urine wordt afgevoerd via de urinebuis

we gaan even inzoomen

de nieren

bevatten per nier ± 

1 miljoen niereenheden

niereenheid: 

nierbuisje (nierkanaaltje) 

-> vormt urine 

verzamelbuisje

-> verzameld gevormde urine naar de nierbekken

de nieren

nierbuisje:

gekronkeld deel + 

lis van Henle 

de nieren

kapsel van Bowman

-> nierkapsel

-> zeefje 

bloed in de 

nierslagadertjes + 

glomerulus (=haarvaten)+ nieradertjes

vorming van urine: ultrafiltratie

bloed wordt geperst via de 

nierslagadertjes naar de 

glomerulus

-> hier is de druk zo hoog dat 

vocht + bloedplasma + kleine 

molecule in de nierkapsels 

geperst worden 

vorming van urine: ultrafiltratie

bloed wordt geperst via de 

nierslagadertjes naar de 

glomerulus

-> hier is de druk zo hoog dat 

vocht + bloedplasma + kleine 

molecule in de nierkapsels 

geperst worden -> ± 150 liter per dag

vorming van urine

samenstelling lichaamsvloeistoffen

terugresorptie tot urine 

veel vocht in voorurine (±150 liter!! per dag) 

dus veel wordt teruggehaald 

= terugresoprtie 

99%!!

ongeveer: 

1 - 1,5 liter per dag urine

binas 85D

AHD

ADH regelkring

Bevinden de nieren zich onder of boven het middenrif ?

1. onder
2. boven

Wat is geen functie van de nieren?

1. Overtollige stoffen zoals water en zouten verwijderen
2. Giftige stoffen zoals alcohol en medicijnen afbreken en verwijderen
3. Zorgen voor homeostase in pH en osmotische waarde van het bloed
4. Afbraakprodukten vanuit de lever zoals ureum verwijderen

Loopt de nierslagader naar je nieren toe of van je nieren af?

1. naar je nieren toe
2. van je nieren af

Wat doen nieren?

1. Ze filteren bloed en verwijderen afvalstoffen (urine)
2. Ze maken nieuwe bloedcellen aan en verwijderen versleten bloedcellen
3. Ze nemen koolstofdioxide op en maken hier zuurstof van.
4. Ze helpen mee aan de vertering van moeilijke oplosbare stoffen zoals vetten

De nieren horen bij het

1. Verteringstelsel
2. Uitscheidingstelsel

Met welk cijfer wordt op deze dwarsdoorsnede een nier aangegeven?

1. 3
2. 4
3. 5
4. de nier staat er niet bij

Urine wordt tijdelijk opgeslagen in de blaas. De urineblaas kan ontstoken raken, door bacteriën die van buitenaf in de blaas terecht komen. Als deze bacteriën in een nierbekken terecht komen, dan kan een nierbekkenonsteking ontstaan.
Via welke delen van het uitscheidingsstelsel zijn deze bacteriën achtereenvolgens van buitenaf in het nierbekken terecht gekomen?

1. Urineblaas -> urinebuis-> urineleider -> nierbekken
2. Urineblaas -> urineleider -> urinebuis -> nierbekken
3. Urineleider -> urinebuis -> urineblaas -> nierbekken
4. Urinebuis -> urineblaas -> urineleider -> nierbekken

De nierader loopt van de nier in de richting van de onderste holle ader

1. Juist
2. Onjuist

De nieren filteren je bloed. In welk proces steken de nieren de meeste energie (ATP)?

1. Bloed filteren
2. Terughalen glucose
3. Terughalen water
4. Afvalstoffen weghalen

De afbeelding geeft onder andere een nier weer. Welke letter geeft het nierbekken aan?

1. P
2. Q
3. R
4. S

Stap 0:  Je bent flink aan het sporten geweest, je hebt gezweet

Stap 2

Stap 1

Stap 3

Stap 4

Stap 5

Stap 6

Stap 7

Sensoren in de hypothalamus registeren een te hoge osmotische waarde (te weinig water in bloed).

Via de hypofyse komt ADH in het bloed.

ADH bereikt de nieren en nieren gaan meer water terugresorberen

De osmotische waarde van het bloed daalt.

Sensoren in de hypothalamus registeren de lagere (gewenste) osmotische waarde.

De hypothalamus wordt geremd in de afgifte van ADH.

De hypothalamus wordt hierdoor gestimuleerd om ADH te maken en via hypofyse uit te scheiden

Nierschors

Nierbekken

Nierbekken

Nierader

Nierslagader

1)

Door .............................. stroomt O2-rijk bloed naar de nieren.

Dit bloed bevat ..................... afvalstoffen.

2) 

Door......................... stroomt O2-arm bloed weg van de nieren.

Dit bloed bevat ......................afvalstoffen

Veel

Weinig

de nierslagader

de nierader

1

2

3

4

Blaas

nieren

Urinebuis

Urineleider

Nieren

Rode bloedcellen

Rood beenmerg

Zuurstofvoorziening

EPO

De nier filtert onder andere ureum uit het bloed. Zet de onderdelen die een ureummolecuul passeert in de goede volgorde.

Nierslagader

Niermerg + nierschors

Nierbekken

Blaas

nier

long

maag

lever

hart

darm

Aan het werk!

Huiswerk:

opdrachten 27 t/m 31

zoek je verdieping? maakt opdracht 32

lees BS5