4.2 en 4.3 Bacterie, archaea en schimmels

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 1

Bacterie, archaea en schimmels

4.2 en 4.3

Een bacterie en archaea zijn:

1. prokaryoot
2. eukaryoot

Een bacterie en archaea hebben:

1. wel een celkern - wel een celwand - wel bladgroenkorrels
2. wel een celkern - wel een celwand - GEEN bladgroenkorrels
3. GEEN celkern - wel een celwand - GEEN bladgroenkorrels
4. GEEN celkern - wel een celwand - wel bladgroenkorrels

Een bacterie en archaea bestaan uit:

1. 1 cel
2. 2 cellen
3. meer cellen
4. 1 of meer cellen

bs. 2 Lezen blz. 120, 121 en 122

Bacterie en archaea

• Eencellig​, celwand, geen celkern, geen bladgroenkorrels
• Elektronenmicroscoop, honderdduizend keer vergroot​
  

Prokaryoten

Celkenmerken

• celkern
• celwand
• bladgroenkorrels

Archaea

• Kleine eencellige organismen
• Zowel kenmerken van bacteriën als van eukaryoten. Maar ook echt heel anders dan de  beide groepen, bijv. celmembraan.
  
• Kunnen leven in extreme omstandigheden: 
  

   bijv. geisers, zoutmeren, diepzee

• Maar ook in oceanen, moerassen
  
• Komen ook voor in ons lichaam, bijv. darmen.
  

Extreme

leefmstandig-heden

van Archea

Zoutmeer

Onderwater geisers

Voortplanting 

van bacteriën

Bacteriën planten zich voort door te delen.

Hoe ze dat doen?

1.  Eén bacterie deelt in tweeën.

2.  Die 2 groeien totdat ze weer even groot zijn.

3.  Dan gaan die 2 zich ook weer delen.

4.  Dan zijn er 4 en die gaan zich ook weer delen

Als de omstandigheden gunstig zijn kunnen bacteriën zich elk half uur delen. Er moet dan voedsel en vocht zijn en de temperatuur moet goed zijn. Dan kan elke bacterie uitgroeien tot een hele grote groep. 

Zo'n groep noem je een bacteriekolonie. 

Een bacteriekolonie kun je met het blote oog zien.

Bacterie kolonie

• Bacteriën komen overal voor (lichaam)​
• Voeden zich op dode resten van organismen​
• In de natuur ruimen ze dode resten van organismen op-> voedingstoffen vrij voor planten.​
• Special soorten bacteriën worden gebruikt voor voedingsmiddelen: yoghurt en zuurkool

Bacterie

• Schadelijke bacterie kunnen in het lichaam infecties (ziekte) veroorzaken.
• Bacteriële infectieziekten: cholera, longontsteking, oorontsteking, tuberculose en blaasontsteking
• met antibiotica dood je deze schadelijke bacterie.

bs. 2 Lezen blz. 120, 121 en 122

Maken opdracht 8 en 10

bs. 4.3 schimmels

Lezen blz. 123 t/m 124

Eukaryoten

Celkenmerken

• celkern
• celwand
• bladgroenkorrels

Schimmels 

(domein - eukaryoten)

• Een- of meercellig, celwand, celkern, geen bladgroenkorrels
• Gist =  een eencellige schimmel
• Meercellige schimmels bestaan uit lange dunne draden, de schimmeldraden
• Voorplanting door sporen (meercellige)

Schimmels

Penseelschimmel: sporen aan uiteinde schimmeldraden

Penicilline: Antibioticum gemaakt van de penseelschimmel soort

Paddenstoelen: Maken en

verspreiden sporen. Uit de schimmeldraad groeit er een nieuwe paddenstoel

Nuttige en schadelijke schimmels

Nuttig:

• Schimmels ruimen de resten van dode organismen op (voeding).
• Speciale soorten schimmels spelen een rol bij het maken van voedingsmiddelen. Brood, bier, wijn of schimmelkaas.
  
• Champignons en cantharellen zijn schimmels die we kunnen eten.
• o
  

Schadelijk:

• Bederven van voedsel
• Ziekte veroorzaken bij mens (zwemmerseczeem), dier en plant.

Schimmelkaas

1

Gist is een eencellige schimmel.

Gebruikt voor het rijzen van deeg

2

Schimmel speelt een rol bij maken van bier / wijn

3

cantharellen en champignons

4

Schimmels...

1. ... zijn altijd meercellig.
2. ... zijn altijd eencellig.
3. ... kunnen meercellig en eencellig zijn.
4. ... geen organismen.

zijn meercellige schimmels opgebouwd uit schimmeldraden?

1. ja
2. nee

Wat is een schimmel?

1. een champignon
2. salmonella
3. een oogdiertje
4. Franse kaas

Met antibiotica (bijv. penicilline schimmel) dood je:

1. bacteriën
2. schimmels
3. virussen

bs. 4.3 schimmels

Lezen blz. 123 t/m 124

Maken: opdracht 8, 10 en 11

Domein

Bacterien

Archea

Eukaryoten

Schimmels

Planten

Dieren

Geen celkern	Celwand	Geen bladgroenkorrels
Celkern(en)	Celwand(en)	Geen bladgroenkorrels
Celkern(en)	Celwand(en)	Bladgroenkorrels
celkern(en)	Geen celwand(en)	Geen bladgroenkorrels

Rijk

Grootste groep zijn de domeinen

Domeinen worden ingedeeld in rijken 

Celkenmerken worden gebruikt bij de indeling

Bacterien en archea worden prokaryoten genoemd

Prokaryoot bestaat uit 1 kleine cel zonder celkern

Eukaryoot bestaat uit 1 of meer grotere cellen met een celkern.

Vul de tekst aan met de juiste woorden.

Een schimmelcel herken je aan de volgende kenmerken:

- Wel:

- Wel:

- Geen:

Een schimmel bestaat uit: 

Schimmeldraden

Celkern

Celwand

Bladgroenkorrels