Bijeenkomst 3 - professionele taalvaardigheid 1 - taalkundig ontleden

• Taal
• HBO
• Studiejaar 1

Professionele taalvaardigheid

Bijeenkomst 3 - taalkundig ontleden

Wat gaan we vandaag doen?

• Waarom grammatica/ ontleden?
• Redekundig ontleden - herhaling
• Taalkundig ontleden
• Oefenen en vragen stellen

Redekundig ontleden - stappenplan

1. Zoek de persoonsvorm.
   
2. Verdeel de zin in zinsdelen.
   
3. Zoek het onderwerp.
   
4. Zoek het naamwoordelijk of werkwoordelijk gezegde.
   
5. Zoek het lijdend voorwerp.
   
6. Zoek het meewerkend voorwerp.

Sleep de zinsdelen naar de juiste plek. 

onderwerp

gezegde

lijdend voorwerp

meewerkend voorwerp

De aardige
 leraar

heeft

groep 8

een ijsje

gegeven.

Werkwoordelijk of naamwoordelijk gezegde? De meester heeft groep 8 een ijsje gegeven.

Sleep de zinsdelen naar de juiste plek. 

onderwerp

gezegde

lijdend voorwerp

meewerkend voorwerp

Het verhaal

komt

mij

bekend

voor.

Werkwoordelijk of naamwoordelijk gezegde? Het verhaal komt mij bekend voor.

Taalkundig ontleden

Lidwoord

Zelfstandig naamwoord

Bijvoeglijk naamwoord

Werkwoord (zelfstandig, hulpwerkwoord, koppelwerkwoord)

Persoonlijk voornaamwoord

Bezittelijk voornaamwoord

Aanwijzend voornaamwoord

Voorzetsel

Bijwoord

Maak een zin met daarin een aanwijzend voornaamwoord.

Maak een zin met daarin twee bijvoeglijke naamwoorden

Maak een zin met daarin twee bijwoorden.

Maak een zin met daarin een hulpwerkwoord.

Taalkundig ontleden

• Socrative

Voorbereidingsblad

Wissel je voorbereiding uit met je buurman/buurvrouw. Bespreek samen de antwoorden.

Verder oefenen...

• ItsLearning >  materiaal taalcoaches
• Meedoen met herhaling werkwoordspelling

Werkwoordspelling stappenplan

Stap 1: Soort werkwoord:

1. Persoonsvorm

2. Voltooid deelwoord

3. Infinitief (hele werkwoord)

4. Deelwoord bijvoeglijk gebruikt
5. Tegenwoordig deelwoord

Het is de gewoonte dat moeder op zondag de boodschappen ... (bestellen). Bestellen is een...

1. Persoonsvorm
2. Infinitief
3. Voltooid deelwoord
4. Deelwoord bijvoeglijk gebruikt

Nadat we een tijdje stevig gelopen hadden, ... (rusten) we goed uit. Rusten is een...

1. Persoonsvorm
2. Infinitief
3. Voltooid deelwoord
4. Deelwoord bijvoeglijk gebruikt

Terwijl de bus wegreed, keken de kinderen .... (lachen) uit de ramen. Lachen is een...

1. Persoonsvorm
2. Infinitief
3. Voltooid deelwoord
4. Tegenwoordig deelwoord

De gevangenen wilden met behulp van vrienden .... (vluchten). Vluchten is een...

1. Persoonsvorm
2. Infinitief
3. Voltooid deelwoord
4. Deelwoord bijvoeglijk gebruikt

Dat de Graafschap won, was toch iets wat een aantal fans ... (verrassen). Verrassen is een...

1. Persoonsvorm
2. Infinitief
3. Voltooid deelwoord
4. Tegenwoordig deelwoord

De .... (onbenutten) tijd moest door de studenten worden ingehaald. Onbenutten is een...

1. Persoonsvorm
2. Infinitief
3. Voltooid deelwoord
4. Deelwoord bijvoeglijk gebruikt

Stap 2a - De persoonsvorm 

• Tegenwoordige tijd: stam, stam + t, hele werkwoord -> afhankelijk van onderwerp zin.
• Verleden tijd: 
  Zwak: stam + te(n), stam + de(n) ('t ex kofschip)
  -> onderwerp meervoud: met n. (wij speelden)
  Sterk: klinkerverandering (lopen > liepen)

Stap 2b - Het voltooid deelwoord

• Sterk werkwoord: voltooid deelwoord eindigt op -en.
  > Wij zijn naar huis gelopen.  
  
• Zwak werkwoord: met -d of -t
  > Kijk naar het hele werkwoord -en (ruwe stam)
  > Laatste letter in 't ex kofschip? > -t 
  > Laatste letter niet in 't ex kofschip? > -d

Stap 2c - Het bijvoeglijk gebruikt voltooid deelwoord

• Sterk werkwoord: deelwoord op -en
  > de gelopen afstand, de gewogen producten 
• Zwak werkwoord: zo kort mogelijk > indien mogelijk met uitspraak
  > de verlichte straten, de verlote spullen
  > de geredde dieren (2x d, want uitspraak)
  
  

Stap 2d - Het tegenwoordig deelwoord

• Hele werkwoord + d 
  

Het is de gewoonte dat moeder op zondag de boodschappen ... (bestellen).

Nadat we een tijdje stevig gelopen hadden, ... (rusten) we goed uit.

Terwijl de bus wegreed, keken de kinderen .... (lachen) uit de ramen.

De gevangenen wilden met behulp van vrienden .... (vluchten).

Dat de Graafschap won, was toch iets wat een aantal fans ... (verrassen).

De .... (onbenutten) tijd moest door de studenten worden ingehaald.

Twee (of meer) persoonsvormen

• Bij voegwoorden
• Bij bijzinnen

Of kijk naar deze pagina: https://www.bruuttaal.nl/leerling/ontleden/samengestelde-zinnen

Volgende keer

• Spelling en interpunctie