Do 15 mei Ontleden meervoudige samengestelde zinnen

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

Samengestelde zinnen ontleden

Leerdoelen:

• ik leer het verschil tussen enkelvoudige en samengestelde zinnen.
  
• ik kan enkelvoudige en samengestelde zinnen ontleden.
  

Deze zinsdelen: ow, pv, wg, ng, lv, mv, vzv, bwb.

• ik weet het verschil tussen hoofdzin en bijzin (dus ook nevenschikking en onderschikking)

Samengestelde zinnen en bijstellingen

Redekundig ontleden is als een puzzel. Elk stukje van de puzzel heb je nodig om het volgende stukje te kunnen benoemen. Dat geld ook voor samengestelde zinnen en bijstellingen. Die bestaan uit meerdere delen, die aan elkaar 'geplakt' zijn door voegwoorden en leestekens. Samen vormen zij de puzzel van de zin.

Herhaling bijvoeglijke bijzin 

De bijvoeglijke bijzin vormt samen met het antecedent een zinsdeel. De bijvoeglijke bijzin begint meestal met een betrekkelijk voornaamwoord. 

Bijvoeglijke bijzin

De bijvoeglijke bijzin is een bijvoeglijke bepaling met een persoonsvorm.

Vind de bijvoeglijke bijzin:

 De wedstrijd die ingelast werd speelden  de voetballers  in de Kuip.

 die ingelast werd → (bijvoeglijke bijzin bij) wedstrijd

De bijvoeglijke bepaling ‘die ingelast werd’ bevat een pv (werd) en is daarom een bijvoeglijke bijzin en GEEN bijvoeglijke bepaling

Bijvoeglijke bijzin 

• Een bijvoeglijke bijzin zegt iets over een ZN
• De bijvoeglijke bijzin heeft altijd een PV.
• Een bijvoeglijke bijzin begint meestal met een betrekkelijk voornaamwoord.
• De betrekkelijke voornaamwoorden zijn die, dat, wat en wie.
• De bijvoeglijke bijzin is geen zelfstandig zinsdeel

Samengestelde zinnen ontleden

Aantekeningen

Stappenplan ontleden samengestelde zinnen (S)

1.  Bepaal wat de hoofdzin (HZ) en wat de bijzin (BZ) is

2. Vervang de bijzin (BZ) door één woord

3. Ontleed de hoofdzin (HZ) en benoem de bijzin (BZ)

Wat is de eerste stap als je samengestelde zinnen moet ontleden?

1. Kijken of er een voegwoord is
2. Kijken of er een woordje tussen het ow en pv staat
3. Kijken of je een woordje tussen ow en pv kan zetten
4. De persoonsvormen zoeken

Geef aan of de volgende zinnen enkelvoudig of samengesteld zijn.

enkelvoudige zin

Samengestelde zin

Tijdens de voetbalwedstrijd mogen de supporters niets drinken op de tribune.

Hoewel het kampioenschap de club niet meer kon ontgaan, bleef de trainer zenuwachtig voor de wedstrijd.

Hij heeft het enorm naar zijn zin, maar een avontuur is ook interessant.

Geef aan of de volgende zinnen enkelvoudig of samengesteld zijn. Als de zin samengesteld is, geef dan aan of de zin onderschikkend of nevenschikkend is.

enkelvoudig

een enkelvoudige zin heeft maar één persoonsvorm. Er kunnen wel meer werkwoorden zijn. Deze werkwoorden zijn samen onderdeel van het gezegde (werkwoordelijk of naamwoordelijk)

EV

samengesteld

een samengestelde zin heeft twee (of meer) persoonsvormen.

Verander de zin van tijd om te zien wat de persoonsvormen zijn.

Een samengestelde zin is nevenschikkend of onderschikkend.

Nevenschikkend: twee hoofdzinnen (voegwoorden: en, maar, want, of)

Onderschikkend: hoofdzin en bijzin(nen) (HZ-BZ of BZ-HZ). Onderwerp en persoonsvorm staan in de bijzin uit elkaar of kunnen uit elkaar geplaatst worden door het woordje niet ertussen te plaatsen.

SG

enkelvoudige zin

samengestelde zin

nevenschikkend

samengestelde zin

onderschikkend

Kasper gaat volgend jaar Engels studeren in Amsterdam.

Hoewel het kampioenschap de club niet meer kon ontgaan, bleef de trainer zenuwachtig voor de wedstrijd.

Ze vraagt wel even of hij op je wacht.

Ilse eet veel fruit omdat dat gezond is.

Ze speelt prachtig viool en haar broer speelt heel mooi gitaar.

Ik stop met werken want ik ben rijk.

Welke leerdoelen beheers je nu?

Deze leerdoelen beheers ik nu al

Deze leerdoelen beheers ik nog niet. Dus ga ik hier nog mee verder oefenen/lezen. Anders vraag ik hulp aan de docent.

Ik kan het onderwerp en de persoonsvorm in een samengestelde zin vinden.

Ik kan enkelvoudige en samengestelde zinnen herkennen.

Ik weet de spellingsregels toe te passen in gemixte spellingsopdrachten

Geef aan of de volgende zinnen enkelvoudig of samengesteld zijn. Als de zin samengesteld is, geef dan aan of de zin onderschikkend of nevenschikkend is.

enkelvoudig

een enkelvoudige zin heeft maar één persoonsvorm. Er kunnen wel meer werkwoorden zijn. Deze werkwoorden zijn samen onderdeel van het gezegde (werkwoordelijk of naamwoordelijk)

EV

samengesteld

een samengestelde zin heeft twee (of meer) persoonsvormen.

Verander de zin van tijd om te zien wat de persoonsvormen zijn.

Een samengestelde zin is nevenschikkend of onderschikkend.

Nevenschikkend: twee hoofdzinnen (voegwoorden: en, maar, want, of)

Onderschikkend: hoofdzin en bijzin(nen) (HZ-BZ of BZ-HZ). Onderwerp en persoonsvorm staan in de bijzin uit elkaar of kunnen uit elkaar geplaatst worden door het woordje niet ertussen te plaatsen.

SG

enkelvoudige zin

samengestelde zin

nevenschikkend

samengestelde zin

onderschikkend

Tijdens de voetbalwedstrijd mogen de supporters niets drinken op de tribune.

Hoewel het kampioenschap de club niet meer kon ontgaan, bleef de trainer zenuwachtig voor de wedstrijd.

De supporters hopen dat hij besluit nog een jaar bij hun club blijft.

Hij heeft het enorm naar zijn zin, maar een avontuur is ook interessant.

De trainer blijft nog een seizoen of hij gaat toch met pensioen.

Geef aan of de volgende zinnen enkelvoudig of samengesteld zijn. Als de zin samengesteld is, geef dan aan of de zin onderschikkend of nevenschikkend is.

enkelvoudige zin

samengestelde zin

nevenschikkend

samengestelde zin

onderschikkend

Lieselot is op zoek naar een date voor Valentijn. 

Veel mensen zoeken een Valentijn via Tinder.

Tinder is een ideale manier om dit te doen, want je kunt nieuwe vriendschappen opbouwen. 

Er is minder druk om te feesten, want nu kan je gemakkelijk online contact zoeken.

Na een drukke dag zak je weg in je zetel, neem je wat chips en open je de Tinder app. 

Je kan naar links en rechts swipen. 

Lieselot gebruikt dus ook Tinder, omdat ze nieuwe mensen wil leren kennen. 

Welke zinnen zijn samengestelde zinnen en welke niet (enkelvoudige zin)?

enkelvoudige zin

samengestelde zin

Nadat het onweer was losgebarsten, viel de elektriciteit uit.

Vanwege de vele vliegen zet ik de taart maar even binnen.

Voor de zomervakantie gaan we een dagje naar Walibi.

Youri wordt voetballer of hij gaat naar het mbo-groen.

Geef aan of de volgende zinnen enkelvoudig of samengesteld zijn. Als de zin samengesteld is, geef dan aan of de zin onderschikkend of nevenschikkend is.

enkelvoudige zin

samengestelde zin

nevenschikkend

samengestelde zin

onderschikkend

Tijdens de voetbalwedstrijd mogen de supporters niets drinken op de tribune.

Hoewel het kampioenschap de club niet meer kon ontgaan, bleef de trainer zenuwachtig voor de wedstrijd.

De uitblinkende middenvelder wilde nog niet zeggen of hij nog een jaar blijft.

De supporters hopen dat hij besluit nog een jaar bij hun club blijft.

Hij heeft het enorm naar zijn zin, maar een avontuur is ook interessant.

De trainer blijft nog een seizoen of hij gaat toch met pensioen.

Bedrijvende vorm

Lijdende vorm

Mijn zusje heeft al heel vroeg een kaartje voor het concert gekocht.

De bakker werd door de hond aangevallen.

Word jij later docent aardrijkskunde?

Mijn etui is gestolen door die vervelende buurjongen!

Heb jij al voor het proefwerk geleerd?

Lijdende vorm

Bedrijvende vorm

Wij hadden gisteren onze boeken opgehaald bij de mediatheek. 

We waren uitgenodigd door onze docent Nederlands voor een leesclub.  

Uiteindelijk bleek het een ontzettend leerzame bijeenkomst te zijn. 

We werden overladen met interessante titels en literaire begrippen. 

We hadden genoeg inspiratie gekregen voor de rest van onze leeslijst. 

incongruentie

foutieve samentrekking

foutieve beknopte bijzin

foutieve inversie

lijdende vorm

congruente zin

samentrekking

beknopte bijzin

inversie

bedrijvende zin

Zowel mijn vader als ik heb honger.

15% van de mensen stemt voor FvD

Een groep kinderen zetten de boel op stelten.

De boterham wordt gesmeerd terwijl de kinderen wachten.

Vorige week was hij ziek en zijn we daarom te laat met inleveren.

Terwijl de kinderen wachten, maakt de moeder de boterhammen klaar.

Robert houdt wel van boeken die realistisch zijn, maar niet van thrillers

Lopend over het zebrapad reed de vrachtwagen de arme man aan.

Welke zin heeft een bijvoeglijke bijzin?

1. De docent, heeft weer een leerzame quiz gemaakt.
2. De docent Nederlands heeft, vandaag, weer een quiz gemaakt.
3. Een quiz is weer gemaakt door de docent die Nederlands geeft.
4. Een quiz is gemaakt door de docent, Nederlands.

een bijvoeglijke bijzin is

1. een zin en heeft een persoonsvorm
2. is een zin, maar zonder persoonsvorm
3. is geen zin, maar een toevoeging
4. is een hoofdzin

Welke zin heeft een bijvoeglijke bijzin?

1. De kinderen die daar lopen, zijn moe, omdat ze gegymd hebben.
2. Die kinderen zijn, door de gymles, moe.
3. Die kinderen daar zijn moe van het gymmen.
4. Omdat zij gegymd hebben, zijn die kinderen moe.

Een bijvoeglijke bijzin begint met een

1. voegwoord
2. lidwoord
3. bijvoeglijk naamwoord
4. betrekkelijk vnw.

Een bijvoeglijke bijzin is een apart zinsdeel.

1. ja
2. nee

Een bijvoeglijke bijzin zegt iets over een zelfstandig naamwoord.

1. ja
2. nee

Huiswerk voor vrijdag 16 mei

Havo : Maken opdr. 1 en 2

VWO : Maken opdr. 1, 2 en 5

Hoofdzinnen en bijzinnen herkennen

Herhaling lijdende en bedrijvende vorm