Hoofdstuk 5 - Voeding en energie

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Hoofdstuk 5

Voeding en energie

5.1

Energie

Voedingsstoffen

Energie

Dissimilatie

• Energie uit brandstoffen komt vrij door dissimilatie
• Verbranding koolhydraten, vetten en eiwitten in mitochondriën met zuurstof
• Deel van energie komt vrij als warmte
• Rest van de energie opgeslagen als ATP

ATP

Vetten

• Brandstof
• Bouwstof voor celmembranen en hormonen
• Opgeslagen onder huid, merg van holle beenderen en rond organen

Eiwitten

• Bouwstof voor (spier)cellen, enzymen
• Brandstof
• Kan niet worden opgeslagen

Koolhydraten

• Brandstof
• Glucose
• Opgeslagen als glycogeen in spieren en lever

Ruststofwisseling

• Energieverbruik in rust
• Ademhaling, hartslag, bewegen darmen, werking nieren

Water

• Belangrijk bestanddeel bloed, lymfe, weefselvloeistof, grondplasma
• Bouwstof
• Transportmiddel
• Oplosmiddel, warmtebuffer, koelvloeistof

Vitaminen en mineralen

• Beschermende stoffen
• Vitaminen: stofwisseling
• Mineralen: osmotische waarde, bouwstof, zenuwcellen, enzymen, hormonen
• Spoorelementen

Voedingsvezels

• Cellulose uit celwanden
• Moeilijk verteerbaar
• Goed voor stoelgang

5.2

ATP,  CP,  fosfaataccu

Anaerobe en aerobe dissimilatie

Dissimilatie vetten en eiwitten

Glycogeen

2. Welke voedingsstof bevat naast C-, H-, en O- ook N-atomen?

1. Eiwitten
2. Koolhydraten
3. Vetten
4. Mineralen

ATP

Creatinefosfaat (CP)

Anaerobe dissimilatie

Aerobe dissimilatie

Dissimilatie

• Ook vetten en eiwitten kunnen verbrand worden
• Eiwitten dissimilatie naar ureum en pyrodruivenzuur
• Vetten dissimilatie naar glycerol en vetzuur, glycerol omgezet naar pyrodruivenzuur
• CO2, H2O en ureum verlaten het lichaam

5.3

Essentiële aminozuren en vetzuren

Verzadigde en onverzadigde vetzuren

Voedingsvezels

Vaatbundels planten

10. Een sprinter gebruikt als energiebron

1. Uitsluitend glycogeen en glucose
2. Uitsluitend de fosfaataccu
3. Vooral glucose
4. Zowel eiwitten, als vetten, als glycogeen

Essentiële en niet-essentiële aminozuren

Verzadigde en onverzadigde vetzuren

Celwand plant

• Cellulose: voedingsvezel
• Lignine
• Pectine: tussencelstof, plakt plantencellen aan elkaar

Vaatbundels

• Gifstoffen
• Reservevoedsel

5.4

Fotosynthese

Beperkende factoren

Welke reactie is assimilatie? 1) Ontstaan CO2 uit glucose. 2) Ontstaan eiwitten uit aminozuren. 3) Ontstaan glucose uit glucogeen. 4) Ontstaan ureum uit aminozuren.

1. Alleen 1 en 2
2. Alleen 2
3. Alleen 1, 2 en 3
4. 1, 2, 3 en 4

Fotosynthese

Voortgezette assimilatie

Beperkende factoren

• Brutoproductie: hoeveelheid glucose die een plant maakt bij fotosynthese (BP)
• Nettoproductie:  hoeveelheid glucose die over is na dissimilatie (NP)
• Compensatiepunt: fotosynthese en dissimilatie zijn even groot

Overdag: fotosynthese + dissimilatie

's Nachts: dissimilatie

5.5

Klassieke biotechnologie

Melkzuurbacteriën

Alcoholgisting

7. In de cellen van een bruine beuk vindt fotosynthese plaats. Ze gebruiken hierbij

1. bijna alle kleuren licht
2. vooral blauw en rood licht
3. vooral bruin licht
4. vooral geel licht

8c. De hoeveelheid CO2 bij het compensatiepunt die een plant bij de dissimilatie vormt, is

1. groter dan hoeveel de plant gebruikt bij fotosynthese
2. gelijk aan hoeveel de plant gebruikt bij fotosynthese
3. kleiner dan hoeveel de plant gebruikt bij fotosynthese

Melkzuurbacteriën

Melkzuurgisting

Gisten (schimmels)

Alcoholgisting

Welke van de onderstaande stoffen bevatten als gevolg van deze assimilatie stikstof?

1. Aminozuren
2. Cellulose
3. Glucose
4. Vetzuren

1. Geen van beide uitspraken
2. Alleen uitspraak 1
3. Alleen uitspraak 2
4. Beide uitspraken