Inleiding blok 4 Havo 4

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Inleiding blok 4 Havo 4

"Wat gaan we doen, vandaag?"

Onderwerpen

• Literatuurgeschiedenis Middeleeuwen tot 1900
• Twee werken van voor 1880
• Laatste opdrachten (2x boekopdracht)
• PWW 4 

Literatuurgeschiedenis

• Combinatie geschiedenis & literatuur
• 1 les per week
• Elke les opdracht(-en) als huiswerk
• Aantekeningen maken
• Hand-outs 

Werken van voor 1880

• Van den Vos Reynaerde
• Max Havelaar (Multatuli) (dit zou ook een ander werk kunnen worden)
• Keuze om de laatste boekopdracht hierover te maken (maar je mag alsnog een ander werk van voor 1880 kiezen)
• 3 á 4 lessen per werk 
• Voor elke les lees je (zelfstandig) een deel
• Opdrachten

Middeleeuwen

• Wanneer waren de Middeleeuwen?
• Waarom heet deze periode zo? 
• Weinig verandering: 1 geloof & nog geen boekdrukkunst
• Door 1 religie: sterke verbondenheid
• Bedreigingen vanuit het noorden (wat?) en zuiden/oosten (wat?
• Kruistochten (bevrijding Jeruzalem) 

Eén geloof

• Rooms-Katholieke geloof
• Nauwelijks maatschappelijke onrust
• Sterke banden tussen kerk en Staat
• Alles was de wil van een god
• Leven slechts een voorportaal (hierdoor geen reden om in opstand te komen)
• Duivel (bij elk conflict won God) 

Standenmaatschappij

• Eerste stand: geestelijkheid
• Tweede stand: adel
• Derde stand: boeren (lijfeigenen (edelmannen & kloosters)
• Aan het einde van de Middeleeuwen: opkomst steden -> Burgerij wordt ook een stand 

Slavernij

• Roof- en plundertochten Vikingen in West- en Oost-Europa
•  Zuid-Europa: Saracenen (Islamitisch volk)

Islam

• 610 na Christus stuurde God Gabriël naar Mohammed om te vertellen hoe ze moesten leven
• Islamitisch Gouden tijdperk tussen 750 & 1250 na Chr.
• Filosofen & wetenschappers grote invloed op kunst/wetenschap
• Grote delen van Spanje Islamitisch (in Córdoba de grootste moskee destijds in Europa)

Literatuur in de middeleeuwen

• Hoofsheid (Europese adel kregen een hofcultuur (beheersing en galant zijn, maar ook belangrijk: vrouwvriendelijkheid). 
• Hoofse romans: liefde staat centraal/vrouw wordt vereerd (man/ridder moet opdrachten uitvoeren om haar liefde te winnen)

Maria

• Maria werd vereerd in de Middeleeuwen
• Verantwoordelijk voor allerlei wonderen
• Werd afgebeeld in witte & blauwe kleding (blauw = adel, maar ook reinheid en vroomheid). Wit = maagdelijkheid, reinheid en waarheid)
• Ook: blauwe verf was kostbaar --> blauwe kleding bij Maria = veel geld uitgegeven voor de tekening/schilderij 

Handschriften

• Boeken waren kostbaar: perkament was duur (schapen- of kalfshuid)
• Schrijfproces duurde lang: letters werden getekend
• Veel teksten voorzien van versieringen/illustraties
• Vaak gedaan door monniken in het scriptorium 
• Boek produceren kostte een jaar
• Alleen heel rijken bezaten boeken

Ridderromans

• Ridderromans te verdelen in twee groepen
• 1: Karelromans (met Karel de Grote (machtige keizer uit de 8e eeuw) met thema "trouw aan de leenheer", met ruwe en wrede ridders en spelen vrouwen een ondergeschikte rol
• 2: Arthurromans over koning Arthur (keltische figuur) en hoofse ridders van de Ronde Tafel. Belangrijkste thema: liefde. Ridders zijn stoer, vrouwen worden vereerd.
• Beide soorten verhalen hebben sprookjeselementen

Opdracht (huiswerk)

• Floris ende Blancefloer (ca. 1260)
• Lees tekst 1 & 2
• Maak de bijbehorende vragen (vraag 1 heeft betrekking op de uitleg die ik net heb gegeven (de teksten) en de plaatjes die erbij gegeven zijn)
• Het is huiswerk voor volgende week 
• Bewaar de opdrachten dus goed (ik check of je het gemaakt hebt én bij je hebt) 

Les 2 Middeleeuwen

• Bespreken huiswerk
• Korte herhaling van de stof van vorige week
• Wat heb ik nog niet verteld?
• Vragen?
• Tweede huiswerkopdracht 

Huiswerk

Opdrachten Floris en de Blancefloer

Korte samenvatting Middeleeuwen

• 500-1500 (periode waarin weinig 'interessants' was)
• Eén geloof (Rooms-katholiek), grote invloed op iedereen
• Standenmaatschappij: kerk, adel, boeren (later: burgerij)
• Bedreigingen uit noorden & zuiden/oosten
• Invloeden vanuit Islam (hoofsheid)
• Boekdruk: 1 boek duurde een jaar, was ook duur
• Kloosterlingen maakten deze boeken

vervolg

• Hoofsheid: liefde centraal, vrouw vereerd. Netheid
• Maria: belangrijk (heilige figuur) afgebeeld in wit & blauw
• Ridderromans (Arthurromans & Karelromans) 

Wat heb ik nog niet gezegd?

• Middeleeuwse teksten waren kort & simpel rijmschema
• Troubadours 
• Mystici: gelovigen die zich van de rijke kerk afkeerden
• Andere boeken uit die tijd: Karel ende Elegast (13e eeuw), Walewein en het zwevende schaakbord (13e) Lanseloet van Denemarken (1400+/-), Mariken van Nimwegen (1518...)

Vragen?

Huiswerk

Maak de opdrachten over Beatrijs