Vrijheid en Onvrijheid

• Burgerschap
• MBO
• Studiejaar 1

Vrijheid en Onvrijheid

Een staat

Grondgebied

Bevolking

Er is een bevoegd gezag --> soevereiniteit
Bindende regels

Monopolie op legitiem geweld

Externe erkenning

In essentie gaat soevereiniteit over de zelfbeschikking van staten. Een staat is soeverein wanneer hij binnen zijn grondgebied het hoogste gezag voert. Wanneer bijvoorbeeld een andere staat of een bepaalde groepering machtiger is dan de staat, wordt deze staat gezien als niet (geheel) soeverein.

alle soorten wet- en regelgeving waar partijen op wie die wet- en regelgeving van toepassing is, zich aan moeten houden.

In de politieke filosofie is een monopolie op geweld of een monopolie op het legaal gebruiken van geweld het eigendom van een staatsorgaan dat als enige binnen zijn rechtsgebied legitiem geweld mag gebruiken, en dus de hoogste autoriteit is in dat gebied.

Kenmerken van een rechtstaat

1. Burgers hebben grondrechten
2. Er is sprake van een machtenscheiding
3. Het legaliteitsbeginsel
4. Onafhankelijke rechtsspraak

Politiestaat of totalitaire staat

Een staat als rechtstaat

Zoek artikel 1 van de grondwet op.

1. Grondrechten

Dus moeten vrouwen en mannen, volgens deze grondwet, dan evenveel verdienen als ze hetzelfde werk doen?

1. Grondrechten

1. ja
2. nee

1. Grondrechten

Kritische noten bij gelijk loon?

Mag een werkgever eisen stellen aan het opleidingsniveau van mensen om een bepaald beroep te mogen uitoefenen?
bijv. een chirurg moet chirurgie gestudeerd hebben

1. Grondrechten

1. ja
2. nee

Waarom mag hier wel een verschil in gemaakt worden?

Er behoeft geen sprake te zijn van een gelijk geval als er sprake is van een gerechtvaardigd verschil. Zo mogen er best eisen worden gesteld aan het opleidingsniveau van mensen om een bepaald beroep te mogen uitoefenen. Maar er mag geen onderscheid worden gemaakt op grond van bijvoorbeeld godsdienst of geslacht.

1. Grondrechten

Welke grondrechten ken je nog?

Kenmerken van een rechtstaat

1. Burgers hebben grondrechten
2. Er is sprake van een machtenscheiding
3. Het legaliteitsbeginsel
4. Onafhankelijke rechtsspraak

Politiestaat of totalitaire staat

2. Machtscheiding

???

De scheiding der machten wordt ook wel trias politica genoemd. Dat betekent dat de wetgevende, de uitvoerende en de rechtsprekende macht in een land bij verschillende instellingen moeten liggen. Het gaat tegenwoordig vooral om de spreiding van wetgevende, uitvoerende en rechtsprekende macht. Zij kunnen elkaar dan controleren en verbeteren.

Rechtelijke macht

Uitvoerende macht

Wetgevende macht

Kenmerken van een rechtstaat

1. Burgers hebben grondrechten
2. Er is sprake van een machtenscheiding
3. Het legaliteitsbeginsel
4. Onafhankelijke rechtsspraak

Politiestaat of totalitaire staat

Alles dat de overheid doet moet 

gebaseerd zijn op de wet (rechtszekerheid).

Nieuwe wetten mogen niet met 

terugwerkende kracht worden toegepast.     

3. Het legaliteitsbeginsel

Anders zou iedereen die hier nu zit potentieel crimineel zijn

Had ik maar geen Saccharomyces 

cerevisiae gebruikt!

Kenmerken van een rechtstaat

1. Burgers hebben grondrechten
2. Er is sprake van een machtenscheiding
3. Het legaliteitsbeginsel
4. Onafhankelijke rechtsspraak

Politiestaat of totalitaire staat

Rechters zijn onafhankelijk.
Zij worden benoemd voor het leven.

4. Onafhankelijke rechtsspraak

Rechtstaat arm in arm met 

Democratie

Een democratie voldoet aan 8 kenmerken:

1. Er is een volksvertegenwoordiger

2. Er zijn vrije, eerlijke en geheime verkiezingen

3.Er is sprake van machtenscheiding

4. Er wordt gestreefd naar politieke gelijkheid voor iedereen

5. Er is een grondwet

6. Vrijheid van burgers wordt beschermd

7. Er is een maatschappelijk middenveld

8. Er zijn vrije media

1. Er is een volksvertegenwoordiger

Het parlement bestaat uit:

Tweede kamer: 

wordt rechtstreeks 

gekozen door bevolking

Eerste kamer:

wordt indirect gekozen 

door bevolking via de 

provinciale Staten

1. Er is een volksvertegenwoordiger

De eerste kamer

Een democratie voldoet aan 8 kenmerken:

1. Er is een volksvertegenwoordiger

2. Er zijn vrije, eerlijke en geheime verkiezingen

3.Er is sprake van machtenscheiding

4. Er wordt gestreefd naar politieke gelijkheid voor iedereen

5. Er is een grondwet

6. Vrijheid van burgers wordt beschermd

7. Er is een maatschappelijk middenveld

8. Er zijn vrije media

2. Er zijn vrije, eerlijke en geheime verkiezingen 

• Iedere burger is vrij in zijn/haar keuze;
• Er moet iets te kiezen zijn (concurrentie om de macht);
  
• De verkiezingen zijn geheim;
  
• Verkiezingen verlopen eerlijk;
  
• Verkiezingen vinden volgens een bepaalde regelmaat plaats;
  
• Er is algemeen kiesrecht (groepen mogen niet buitengesloten worden).
  

2. Er zijn vrije, eerlijke en geheime verkiezingen 

Een democratie voldoet aan 8 kenmerken:

1. Er is een volksvertegenwoordiger

2. Er zijn vrije, eerlijke en geheime verkiezingen

3.Er is sprake van machtenscheiding

4. Er wordt gestreefd naar politieke gelijkheid voor iedereen

5. Er is een grondwet

6. Vrijheid van burgers wordt beschermd

7. Er is een maatschappelijk middenveld

8. Er zijn vrije media

zie rechtstaat

Een democratie voldoet aan 8 kenmerken:

1. Er is een volksvertegenwoordiger

2. Er zijn vrije, eerlijke en geheime verkiezingen

3.Er is sprake van machtenscheiding

4. Er wordt gestreefd naar politieke gelijkheid voor iedereen

5. Er is een grondwet

6. Vrijheid van burgers wordt beschermd

7. Er is een maatschappelijk middenveld

8. Er zijn vrije media

zie

rechtstaat

Een democratie voldoet aan 8 kenmerken:

1. Er is een volksvertegenwoordiger

2. Er zijn vrije, eerlijke en geheime verkiezingen

3.Er is sprake van machtenscheiding

4. Er wordt gestreefd naar politieke gelijkheid voor iedereen

5. Er is een grondwet

6. Vrijheid van burgers wordt beschermd

7. Er is een maatschappelijk middenveld

8. Er zijn vrije media

zie rechtstaat

Een democratie voldoet aan 8 kenmerken:

1. Er is een volksvertegenwoordiger

2. Er zijn vrije, eerlijke en geheime verkiezingen

3.Er is sprake van machtenscheiding

4. Er wordt gestreefd naar politieke gelijkheid voor iedereen

5. Er is een grondwet

6. Vrijheid van burgers wordt beschermd

7. Er is een maatschappelijk middenveld

8. Er zijn vrije media

Zoals vrijheid van meningsuiting, vrijheid van vereniging, ...

6. Vrijheid van burgers wordt beschermd

https://www.unesco.org/en/articles/three-imprisoned-iranian-women-journalists-awarded-2023-unesco/guillermo-cano-world-press-freedom

Een democratie voldoet aan 8 kenmerken:

1. Er is een volksvertegenwoordiger

2. Er zijn vrije, eerlijke en geheime verkiezingen

3.Er is sprake van machtenscheiding

4. Er wordt gestreefd naar politieke gelijkheid voor iedereen

5. Er is een grondwet

6. Vrijheid van burgers wordt beschermd

7. Er is een maatschappelijk middenveld

8. Er zijn vrije media

• Non-gouvernementele organisaties (NGO’s) als brug en buffer tussen burger en overheid.
• Vakbonden, consumentenbond, politieke partijen, milieuorganisaties, ...
  

7. Er is een maatschappelijk middenveld

Safe the children

World Wildlife Fund (WWF)

Doctors without borders

Amnesty international

Een democratie voldoet aan 8 kenmerken:

1. Er is een volksvertegenwoordiger

2. Er zijn vrije, eerlijke en geheime verkiezingen

3.Er is sprake van machtenscheiding

4. Er wordt gestreefd naar politieke gelijkheid voor iedereen

5. Er is een grondwet

6. Vrijheid van burgers wordt beschermd

7. Er is een maatschappelijk middenveld

8. Er zijn vrije media

Agendafunctie

Informatiefunctie

Opiniërende functie

Waakhond van de democratie

8. Er zijn vrije media