Verwantschap

• Biologie
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 4

Verwantschap

Verwantschap

Soorten die een gemeenschappelijke voorouder hebben, vertonen verwantschap.

Zoeken naar verwantschap door te kijken naar overeenkomst in:

• De bouw van organen --> overeenkomsten in bouw
• Processen in cellen 
• Samenstelling van stoffen in cellen

Stoffen uit cellen

Hoe meer stoffen (zoals DNA en eiwit) overeenkomen bij twee soorten, des te korter geleden hebben ze een gemeenschappelijke voorvader gehad. 

Dit kan steeds nauwkeuriger bepaald worden.

Stamboom

Door DNA te vergelijken kan je een stamboom maken. Dit heet een evolutionaire stamboom.

- Hoe meer naar beneden, hoe langer geleden.

Soorten met een gemeenschappelijke voorouder, vertonen verwantschap

Hoe zie je dat soorten verwant zijn?

In een verwantschapsschema kan je zien hoe wetenschappers denken dat soorten aan elkaar verwant zijn.

Soorten staan dicht bij elkaar als ze kort geleden een gemeenschappelijke voorouder hadden.

Verwantschap van soorten

De mensen die nu leven, hebben een gemeenschappelijke voorouder. Deze leefden ongeveer 150.000 jaar geleden in Afrika.

Soorten die een gemeenschappelijke voorouder hebben vertonen verwantschap. Hoe langer geleden ze een gemeenschappelijke voorouder hadden, hoe minder de soorten verwant zijn.

In de afbeelding (een stamboom) zie je dat de Oerang-oetang en de moderne mens minder aan elkaar verwant zijn dan de chimpansee en de moderne mens.

In de afbeelding is in een stamboom weergegeven hoe verschillende groepen roofdieren zich volgens de evolutietheorie hebben ontwikkeld. Drie groepen roofdieren zijn: de hondachtigen, de wasbeerachtigen en de zeehonden.
Aan welke van deze groepen zijn de beren het meest verwant?

1. aan de hondachtigen
2. aan de wasbeerachtigen
3. aan de zeehonden

Volgens de evolutietheorie hebben de Aziatische en de Afrikaanse olifant zich ontwikkeld uit oer-olifantachtigen die ruim 50 miljoen jaar geleden op aarde leefden.
In de afbeelding is deze ontwikkeling weergegeven in een stamboom
Welke uitspraken zijn juist?
1 Zowel de Aziatische als de Afrikaanse olifant heeft zich ontwikkeld uit de Moeritherium.
2 De Wolharige mammoet is uitgestorven in het Pleistoceen.

1. uitspraak 1 is juist
2. uitspraak 2 is juist
3. beide uitspraken zijn juist
4. beide uitspraken zijn onjuist

Haaien zijn gewervelde dieren. In de afbeelding zie je een stamboom die
de afstamming van verschillende groepen gewervelde dieren weergeeft
volgens de evolutietheorie.
welke antwoorden zijn goed?

1. Haaien zijn eerder ontstaan dan beenvissen.
2. Beenvissen zijn meer verwant aan haaien dan aan amfibieën.
3. A en B kloppen allebei
4. A en B kloppen allebei niet

Hieronder staan 2 opmerkingen over de stamboom van hiernaast.
Welk antwoord is goed?

1. Het geslacht Canis bestaat uit meerdere families.
2. De vos en de wolf behoren tot dezelfde familie.
3. A en B kloppen allebei
4. A en B kloppen allebei niet

Stamboom slangen.
Met welk soort vertoont soort 2 de meeste verwantschap?

1. 3
2. 1
3. 5
4. 7

In de afbeelding is in een verwantschapsschema de afstamming van een aantal soorten weergegeven. 

Welke soort is eerder ontstaan?

1. soort 3
2. soort 7
3. soort 6
4. soort 12

In de afbeelding zijn vier diergroepen
A, B, C en D aangegeven die een
verwantschap met elkaar hebben.

Over die verwantschap worden enkele uitspraken gedaan. Welke uitspraak is juist?

1. A is meer verwant met B dan met C.
2. A en B zijn het meest verwant, dan A en C en dan pas A en D.
3. B en C zijn het meest verwant, dan A en B en dan pas A en D.
4. B en D zijn het meest verwant, A en C zijn het minst verwant.