1.2 Onvrede in de Nederlanden

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

Leerdoelen

• Je kunt uitleggen wat rond 1520 de bestuurlijke situatie in de Nederlanden was en wat Karel V daaraan wilde veranderen.
  
• Je kunt drie redenen noemen waarom bewoners van de Nederlanden zich tegen de Spaanse koning begonnen te verzetten. 
• Je kunt uitleggen waarom de Beeldenstorm uitbrak en wat daarvan het gevolg was.

De Nederlanden

• Rond 1550 bestonden de Nederlanden uit 17 gewesten
• Het centrale bestuur  lag in de hoofdstad Brussel
• In de gewesten hielp de stadhouder als plaatsvervanger van Karel V (en later Filips II) mee met het bestuur
• De landvoogd(es) was in de Nederlanden plaatsvervanger van de Spaanse koning (ofwel: landsheer over de Nederlanden)

Streven naar centraal bestuur

• De Nederlanden waren opgedeeld in zeventien gewesten met eigen bestuur en wetten
• Karel V wilde als landsheer over de Nederlanden centralisatie doorvoeren (overal dezelfde regels en belastingen) met behulp van ambtenaren
• De Nederlandse adel was hier niet blij mee, want daardoor verloren zij macht
• In 1555 volgde Filips II zijn vader Karel V op en wat vooral in Spanje aanwezig

Begrippen

• Gewest
  : een soort provincie in de Nederlanden, met eigen wetten, munten en bestuurders.
• Landvoogd(es): persoon die uit naam van de Spaanse koning de Nederlanden bestuurt.
• Stadhouder (in de Spaanse tijd)
  : plaatsvervanger van de koning in een gewest.
• Hagenpreek
  : bijeenkomst van protestanten in de openlucht.
• Beeldenstorm
  : de vernieling en plundering van katholieke kerken en kloosters in de Nederlanden in 1566

Verzet tegen de Spaanse koning

• Oorzaken van de opstand in de Nederlanden:
  

1. Nederlandse edelen wilden geen centralisatie
2. Veel Nederlanders waren tegen vaste belastingen
3. Veel Nederlanders waren tegen de strenge kettervervolgingen 

• In 1566 vroegen de edelen of de kettervervolging konden stoppen (smeekschrift)

De Beeldenstorm

• Na het smeekschrift durfden protestanten weer hagenpreken te houden
• Tijdens een hagenpreek werden de mensen opgehitst en gingen een katholiek klooster vernielen
• Hierna werden steeds meer kerken in de Noordelijke gewesten vernield
• Filips II stuurde vanuit Spanje een strenge legergeneraal (hertog Alva) om de ketters maar ook de hoge edelen (want zij hadden niets gedaan) flink aan te pakken! 

Na het sturen van Alva vluchtte de hoge edelman Willem van Oranje naar het Duitse Rijk

Huiswerk

Maak nu paragraaf 1.2: Onvrede in de Nederlanden