5.5

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo b
• Leerjaar 3

Vandaag

• Herhaling 
• Uitleg 5.5 SOA's
• Opdracht voor extra puntje toets
• Afsluiting

Wat is een ander woord voor inenting?

1. Vaccinatie
2. DKTP
3. Injectie
4. Infuus

Welke bloedcellen zijn belangrijk bij het immuun zijn tegen een ziekte

1. Bloedplasma
2. Bloedplaatjes
3. Rode bloedcellen
4. Witte bloedcellen

Wat wordt er in het lichaam gespoten bij een vaccinatie?

1. ziekteverwekker
2. bacterie
3. verzwakte ziekteverwekker
4. antistof

Wat is een voorbeeld van kruisbesmetting?

1. Dat je elkaar aansteekt
2. Ziek worden van bedorven eten
3. Dat je vlees en groente met hetzelfde mes snijdt
4. Dat een hele familie de griep krijgt

  SOA

seksueel

overdraagbare

aandoening

(geslachtsziekten)

5.5

Leerdoelen

• Je kunt uitleggen wat een soa is, hoe je besmet kunt raken met een soa en hoe je soa's kunt voorkomen.
• Je kunt een aantal gevolgen van soa's beschrijven.
• Je kunt uitleggen wat je moet doen als je besmet bent met een soa.
• Je kunt uitleggen waardoor aids een bijzondere soa is.

Soa's

• Wat zijn Soa's?
• Hoe kom je aan een soa?
• Welke soa's zijn er allemaal?
• Wat is er tegen te doen?

Wat zijn soa's?

SOA = Seksueel Overdraagbare Aandoening

Heette vroeger ook wel geslachtsziekte (waarom?)

Een soa kan veroorzaakt worden door:

- Bacterie

- Schimmel

- Virus

Hoe kun je een Soa oplopen? 

• Onveilig vrijen: geslachtsgemeenschap(vagina/anus), orale seks(met de mond) zonder condoom.

- Sperma
- Vocht uit de vagina
- Bloed 
- Contact tussen slijmvliezen (penis, vagina, anus en mond)

- Besmette kleding, lakens en handdoeken (schaamluis/genitale wratten)

Soa's 

• Enkele door bloed zoals HIV (aids), hepatitis B en syfilis 

- Gebruik besmette drugsnaalden of onhygiënische piercing of tatoeage.

- Ook van moeder op kind tijdens zwangerschap, bevalling of door borstvoeding

Fabeltjes:

Geen soa's van: wc-bril, glas drinken, deurknop of handen schudden.

Hoe merk je dat je een soa hebt

• Afscheiding uit de penis of vagina
• jeuk of branderig gevoel
• blaasjes, wratten of zweertjes rond en in de penis of vagina

Let op!

Bij sommige soa's merk je niks of veel later-> bijv. Chlamydia

Bij een SOA heb je altijd klachten?

1. Waar
2. Niet waar

Soa's

Wat moet je doen?

• Klachten? -> huisarts of soa-centrum GGD

-Klachten gaan niet vanzelf over

• Soa-test
• Heb je iets? Dan vertellen aan degene met wie je seks hebt gehad

Voorkomen

• Veilig vrijen -> condooms (waarom?)
• Soa-test -> huisarts of soa-centrum GGD

Opdracht verschillende soa's

https://www.sense.info/soas/soorten-soas/wat-zijn-soas 

+ 1 punt op je toets!

Zoek van drie SOA's uit:

- waardoor het wordt veroorzaakt

- wat je ervan merkt als je het hebt opgelopen

- wat de gevolgen zijn

- wat er aan te doen is 

Leerdoelen

• Je kunt uitleggen wat een soa is, hoe je besmet kunt raken met een soa en hoe je soa's kunt voorkomen.
• Je kunt een aantal gevolgen van soa's beschrijven.
• Je kunt uitleggen wat je moet doen als je besmet bent met een soa.
• Je kunt uitleggen waardoor aids een bijzondere soa is.

Aan de slag

Maken: paragraaf 5.5 opdr. 1 t/m 11 (vanaf blz. 130)

Lezen: paragraaf 5.5 blz. 135 t/m 136

Vandaag

• Herhaling 
• Uitleg 5.5 deel 2
• Aan de slag
• Afsluiting

Wat is een SOA

1. seksueel onzichtbare aandoening
2. seksueel ondraagbare aanpassing
3. seksueel overdraagbare aandoening
4. seksueel ondenkbare aandoening

Bij een SOA heb je altijd klachten?

1. Waar
2. Niet waar

Wat kan een SOA voorkomen?

1. Prikpil
2. Pessarium
3. Condoom
4. Hormoonstaafje

AIDS/HIV

Leerdoelen

• Je kunt uitleggen wat een soa is, hoe je besmet kunt raken met een soa en hoe je soa's kunt voorkomen.
• Je kunt een aantal gevolgen van soa's beschrijven.
• Je kunt uitleggen wat je moet doen als je besmet bent met een soa.
• Je kunt uitleggen waardoor aids een bijzondere soa is.

Aidsvirus (HIV)

• Ziekte aids veroorzaakt door aidsvirus (HIV)

- als je drager bent maar nog niet ziek ben je Seropositief 
- incubatietijd kan jaren duren voordat je symptomen krijgt
- je kan wel (ongemerkt) andere besmetten.

Hoe raak je besmet? 

• onveilige seks
• gebruikte naalden
• zwangerschap, bevalling of via borstvoeding
• bloedtransfusie  met besmet bloed

Wat gebeurd er

• Virus gaat in je witte bloedcellen zitten en vermeerdert daar
  
• witte bloedcellen gaan stuk, je afweersysteem werkt niet meer
• Overlijden aan bijv.  griep of longontsteking 

Genezen?

• Er is nog geen medicijn
• Zonder behandeling, seropositief -> ziek
• Seropositief-> Hiv-remmers --> zorgen ervoor dat virus minder snel vermeerdert, stellen de ziekte uit.
• Leven lang elke dag pillen slikken.

AIDS is te genezen?

1. ja
2. nee

Ben jij al begonnen met leren voor het tentamen?

Ja

Nee

Wat heb je van mij nog nodig om de stof te begrijpen?

Maken:

5.5 opdracht 1 t/m 17

(blz. 130 t/m 138)

Voor de volgende les:

Leren paragraaf 5.1 t/m 5.5

Volgende les:

Oefentoets