Zijlijnsysteem

• Biologie
• HBO
• Studiejaar 3

Het zijlijnsysteem / Laterale lijn (Linea Lateralis) en wat van haar evolutonaire 'producten'

Opbouw:
- de laterale lijn: intro
- hoe werkt het?
- morphologische diversiteit
- ampullen van Lorenzini
- (kort) het middenoor

De laterale lijn

- een kanalensysteem aan de zijkanten van het lichaam bij vissen maar ook sommige amfibiën(larven)
- functie: het waarnemen van trillingen in het water om zo informatie te bemachtigen uit omgeving

We maken even een uitstapje naar de haai... (waarom?)

- allebei hebben het zijlijnsysteem
- ik heb een duidelijk en gaaf filmpje over de laterale lijn bij de haai (zelfde werking bij paling)
- de haai heeft nog een ander 'systeem' dat een evolutionair (deel)product is van de laterale lijn, de ampullen van lorenzini

Hoe kan een vis (bv een haai) de bewegingen van een zeehond kilometers ver weg registeren?

De laterale lijn speelt een hoofdrol: introductiefilmpje

Wij zoomen verder in op de Dde functionele eenheid van de laterale lijn: de neuromast en haar onderdelen.

Een neuromast is een mechanoreceptor

Cupula: geleiachtig "kapje" dat verstoord wordt door mechanische trillingen.


Sense hairs: bundels van (40-50) Microvilli, deze haren registreren verstoring en spelen deze door aan zenuwecellen.
Het gebruik van dit soort haartjes is b.v.
homoloog aan  haartjes in het vestibulair orgaan (of evenwichtorgaan) bij de mens.

Vestibulair- / evenwichtsorgaan (mens)

Terug naar de neuromast, er zijn 2 soorten:

de superficial neuromast en de canal neuromast

Het kinocillium 'dirigeert' de stereovilli

Hypothese voor morfologische diversiteit in neuromasten:

'the structural characteristics of lateral line canals at the ventral
and  dorsal  sides  of  the  body  are  associated  with  their
involvement  in  feeding,  defensive  and  reproductive
behavior of the fish'

- The functioning and significance of the lateral-line organs.  Dijkgraaf et al. (1989)

Geëvolueerd uit de neuromasten van de laterale lijn: de ampullen van lorenzini

De ampullen van Lorenzini zijn elektroreceptoren in de huid van haaien en roggen waarmee elektrische velden maar ook temperatuurgradiënten opgemerkt kunnen worden. Zij zijn in 1678 ontdekt door Stephan Lorenzini.

CoL: gevuld met geleiachtige glycoprotein (geleider)


Rode cellen = daadwerkelijke ampullen van lorenzini (receptoren).

Een ander evolutionair product van de laterale lijn: het middenoor van vissen (en ook het middenoor van mensen)

       Vis                                                               Mens

Bij veel vissen is het gehoorzintuig beperkt tot een kleine verwijding onderaan het evenwichtszintuig, het labyrinth.

Sommige vissen hebben ook een soort 'gehoorbeentjes' en gebruiken in combinatie met deze gehoorbeentjes hun blaas als een soort 'akoestische kamer' voor signaal-versterking. Zie vis links.

Besproken:
- Laterale lijn: aanwezig bij vissen en veel amfibiën.

- Bouw van de neuromast, de mechanoreceptor van de laterale lijn

- De 2 soorten neuromasten
- Evolutionaire (deel)producten van de laterale lijn: de ampullen van lorenzini en het middenoor

Bedankt!