Vitale functies

• Verpleging en verzorging
• MBO

Lesdoelen

Aan het einde van deze les:

- kun je de vitale functies benoemen

- weet je hoe je ze moet meten

- 

Wat zijn vitale functies?

Controle bewustzijn

Er zijn een aantal manieren om bewustzijn te checken bij een zorgvrager. 

EMV Eye Opening-best Motor Response-best Verbale respons

AVPU score

Ga in 2-tallen bespreken wat deze scores inhouden en hoe je ze afneemt bij de patient.

Wat check je als je ademhaling
meet bij een zorgvrager?

Observatiegegevens

- frequentie

- diepte en gelijkmatigheid

- ritme

- geluid

Frequentie

Normale ademhaling:

Bij volwassenen 14 tot 18 maal per minuut

Kinderen 20 tot 25 maal per minuut

Baby’s 30 tot 40 maal per minuut

Hoge ademfrequentie komt voor bij:

Aandoeningen van longen en luchtwegen

Hartafwijkingen

Koorts

Lichamelijke inspanning

Emotie

Lage ademfrequentie:

In slaap en rusttoestand

Na gebruik van slaapmiddelen.

Diepte en gelijkmatigheid

Bij een diepe ademhaling is de frequentie lager en bij een oppervlakkige ademhaling hoger

Een oppervlakkige ademhaling komt voor bij:

Aandoeningen van ademhalingsorganen (longemfyseem)

Sommige hart en vaatziekten

Een diepe ademhaling komt oa voor:

Na gebruik van slaapmiddelen

Bij bewusteloosheid ten gevolge van een hoge bloedsuikergehalte

Ritme

Na iedere inademing en uitademhaling is een pauze

Als bij elke pauze de rust even lang is dan is het een normale uitademing

Bij een onregelmatig ademhaling duren de pauzes korter tot helemaal geen pauzes

Geluid

Normale omstandigheden:

 vrijwel geen geluid

Mogelijk snurken (zwelling van de slijmvliezen van de ademhalingswegen)

Afwijkende ademhaling: 

Hijgende

Snurkende

Rochelende

Piepende ademhaling (astma aanval)

Afwijkende ademhaling

Kussmall – ademhaling:

Regelmatige diepe ademhaling.

Komt voor bij bewusteloosheid door een verhoogde bloedsuikerspiegel

Cheyne – stokes – ademhaling:

Onregelmatige en ongelijkmatige ademhaling

Het is een in diepte toenemende ademhaling, die geleidelijk oppervlakkiger wordt, waarnaar een korte of langere adampauze volgt.

Dit beeld zie je vaak bij mensen die op sterven liggen.

Observatieplaatsen
hartslag

Hartfrequentie

Je observeert het aantal hartslagen per minuut

Je observeert de hartslag in rusttoestand

Gemiddelde hartslag

   - pasgeborene: 120 – 140

   - kinderen: de frequentie hangt er af van de leeftijd, maar is hoger dan

     een bij een volwassene

   - volwassene 60 – 80

Afwijkende hartfrequentie

Verhoogde hartfrequentie: tachycardie

Oorzaken: emoties, koorts, bloedingen, hartafwijkingen, bepaald medicatiegebruik

Verlaagde hartfrequentie: bradycardie

Oorzaken: conditieverbetering, tijdens de slaap, bij vomeren, een hersenaandoening, bij hartafwijkingen, bepaald medicatiegebruik, in een later stadium van shock

Ritme

Normale hartslag: regelmatig

“Normaal” zijn alle hartslagen even krachtig en gelijkmatig

Onregelmatige hartslag kan wijzen op een stoornis in de werking van het hart

Verpleegkundige noteert bij onregelmatig ritme: 85 IRR

Spanning is afhankelijk van de elasticiteit van de slagaders

Bij een verminderde elasticiteit van de slagaders wordt de spanning hoger

Rapportage terminologie:

    - drukpols: goed voelbare hartslag

   - weke hartslag: kan duiden op lage bloeddruk

Opdracht

Hoe doe je dat?

Obs hartslag 15 seconden

X4 = resultaat hartfrequentie/minuut

Is de hartslag onregelmatig, dan verleng je de tijd naar 30 sec. en noteer je dit maal 2

- zoek de polsslagader bij je buurman/vrouw en meet deze per minuut

- plaats wijsvinger en middelvinger met licht druk op de polsslagader

- valt deze waarde binnen de normaalwaarden?

- sta nu op en maak passen op de plaats en ga 5 keer door je knieën.

- herhaal meting op de polsslagader

- welke waarde meet je nu?

Bloeddruk

Systolische druk (bovendruk): druk in de slagaders als het bloed in de aorta pompen

Diastolische druk (onderdruk): druk in de slagaders als het hart zich ontspant

https://www.youtube.com/watch?v=nRP5JzY7hWU

Temperatuur

Normale temperatuur: 36 tot 37,5 C

Verhoging: 37,5 tot 38 C

Koorts: boven de 38 C

Ondertemperatuur: lager dan 36 C

Ochtendtemp is lager dan de middagtemp

Hoe meet je de temperatuur
bij een patient?

Rectaal (in het rectum)

Axillair (onder de oksel)

Oraal (onder de tong)

Femoraal (in de lies)

Intra-auraal (in het oor)

Via voorhoofd of slaap

Axillair: Minder betrouwbaar dan rectaal

Meting is 0,5 C lager dan rectale meting

Duur 10 min

Oraal: Minder betrouwbaar dan rectaal

Meting is 0,3 C lager dan rectale meting

Duur 7 min

Femoraal: Meting is 0,5 C lager dan rectale meting

Duur 10 min

Intra-auraal: Zeer korte meettijd

Meting is vaak enkele tienden graden hoger dan rectale meting

Wat is een koude rilling?

Koude rilling

Koude fase (1)

Rilt van de kou, klappertanden en schudden in bed

Warmte fase (2)

Acute temperatuurstijging, zv onrustig en angstig

Transpiratiestadium (3)

Zv sterk transpireren, lichaamstemp daalt, bleke gelaatskleur, snelle pols, klam voorhoofd.

Na de koude rilling die 10-30 minuten duurt. Daana meestal in diepe slaap. Lichaam moet herstellen.

Welke zorg biedt je bij koorts?

Verpleegkundige zorg

Verzorgingstips:

Bedrust houden, koorts vraagt extra energie van het lichaam

Stem de omgevingstemp van de ruimte aan op de wensen van de cliënt

Demp het licht

Zorg voor extra vocht (bij hoge temp 2 a 3 liter in totaal)

Verschoon het bed vaker bij overmatig transpireren

Vaker douchen of wassen

Denk aan mogelijk complicaties bij langdurige bedrust

Observeer de cliënt

Geef aandacht en zorg

VRAGEN?