6.2 Wie heeft de macht?

6.2 Wie heeft de macht?
  • Aan de orde komt:
  • 1. het absolutisme of de succesvolle pogingen van vorsten in Europa om alleenheerschappij te verwerven.
  • 2. op welke manier de verschillen tussen de burgerlijke cultuur en hofcultuur tot uiting kwamen.
  • 3. welke invloed de nieuwe wetenschappelijke houding op het wereldbeeld van de mens had.

1 / 32
next
Slide 1: Slide
GeschiedenisMiddelbare schoolvwoLeerjaar 4

This lesson contains 32 slides, with text slides and 4 videos.

Items in this lesson

6.2 Wie heeft de macht?
  • Aan de orde komt:
  • 1. het absolutisme of de succesvolle pogingen van vorsten in Europa om alleenheerschappij te verwerven.
  • 2. op welke manier de verschillen tussen de burgerlijke cultuur en hofcultuur tot uiting kwamen.
  • 3. welke invloed de nieuwe wetenschappelijke houding op het wereldbeeld van de mens had.

Slide 1 - Slide

In de Nederlanden was géén vorst,
(itt de situatie in het buitenland)
maar lag het bestuur in handen van de rijke burgers (Holland/Zeeland)
XXX

Slide 2 - Slide

Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden
het gewest Holland betaalde 60 % van de defensielasten

Slide 3 - Slide

bestuur in de Republiek:
  • regenten in de Gewestelijke Staten
  • gewesten soeverein: 
  • wetgeving/belastingen/rechtspraak
  • defensie en buitenlandse zaken in:
  • Staten-Generaal, belangrijk:
  • raadspensionaris van (gewest) Holland
  • daarnaast: stadhouder > 
  • aanvoerder Staatse leger 



Slide 4 - Slide

Staten-Generaal
  • Ridderzaal in Den Haag
  • macht vergrootte door:
  • bestuur generaliteitslanden en
  • bemoeienis internationale handel in:
  • VOC (1602) Van Oldenbarnevelt

Slide 5 - Slide

problemen inherent aan bestuursvorm:
  • Tussen raadspensionaris en stadhouder vaak machtsstrijd:
  • Raadspensionaris behartigde de belangen van de rijke  burgers/handelaren/kooplieden > 
  • internationaal goede contacten
  • Stadhouder ontleende gezag aan militaire status >
  • zocht oplossing voor conflicten met buitenland vaak in militair ingrijpen

Slide 6 - Slide

stadhouder prins Maurits van Oranje                                (1576 - 1625)
Johan van Oldenbarnevelt raadspensionaris (1547 - 1619)

Slide 7 - Slide

Onthoofding van Johan van Oldenbarnevelt op het Binnenhof
Standbeeld Van Oldenbarnevelt, tegenover het Binnenhof

Slide 8 - Slide

0

Slide 9 - Video

Tijd van regenten en vorsten
  • Kenmerkende Aspecten:

  • 1. De bijzondere plaats in staatkundig opzicht en de bloei in   economisch en cultureel opzicht van de Nederlandse Republiek
  • 2. Het streven van vorsten naar absolute macht
  • 3. De wetenschappelijke revolutie

Slide 10 - Slide

geen centralisatie in de Nederlanden
  • 1581: Acte van Verlatinghe > 
  • geen koning meer > Republiek
  • 'Zeven Verenigde Provinciën
  • Oranjes bleven stadhouder,
  • geen koning
  • wèl veel invloed in handen van:
  • Willem III (stadhouder-koning)
  • 1672 - 1702

Slide 11 - Slide

Absolutisme in Frankrijk:
  • In de loop van de Middeleeuwen macht vorsten aangetast door: 
  • Stedelijke parlementen en de Staten-Generaal (1302), waarin vertegenwoordigd:
  • adel / geestelijkheid / stedelijke burgerij 
  • o.a: toestemming nieuwe belastingen


Slide 12 - Slide

reactie Franse hof op beperking macht:
  • 1614: Etats Généraux niet meer bijeengeroepen door vorsten (-1789)
  • ambtenarenapparaat uitbreiden +
  • rechtstreekse belastingen >
  • adel buiten spel gezet
  • vanaf 1661: centralisatie door Lod. XIV 
  • 4 terreinen:

Slide 13 - Slide

1. politiek:
  • de vorst neem alle beslissingen 
  • ambtenaren rapporteren aan hem
  • vorst bepaalt nieuwe wetten
  • censuur ingevoerd
  • rechtvaardiging:
  • - 'droit divin' >
  • - ' l'état c'est moi' >
  • - belangen staat = belangen vorst


Slide 14 - Slide

2. militair
  • opbouw van een 'staand' leger
  • professioneel georganiseerd:
  • training / uitrusting / salaris
  • rangen op basis van geschiktheid
  • bijkomend voordeel: 
  • invloed adel beperkt

Slide 15 - Slide

3. Economisch:
  • mercantilisme =
  • het bevorderen van de eigen handel door:
  • invoerrechten +
  • inperken van mogelijkheden om handel te drijven (oa havenverbod)
  • Doel: 
  • geld voor leger en hofhouding (Versailles)

Slide 16 - Slide

4. Religieus
  • Lodewijk XIV was katholiek >
  • Bossuet: 'Droit Divin' 
  • - God houdt de wereld bijeen,
  • - Lodewijk XIV houdt Frankrijk bijeen
  • eiste eenvormigheid >
  • herroepen (1685) van Edct van Nantes (1598) >

  • hugenoten vervolgd,
  • velen vluchtten o.a. naar Nederland
  • financiële problemen, verergerd door:
  • vele oorlogen onder Lod. XIV



Slide 17 - Slide

Korte filmische impressie van het Paleis van Versailles

Slide 18 - Slide

0

Slide 19 - Video

Madame de Maintenon
maîtresse van de Zonnekoning
Maria Theresia van Oostenrijk
echtgenote Lodewijk XIV

Slide 20 - Slide

Histoclip:
Documentaire over het leven aan het hof van Versailles

Slide 21 - Slide

0

Slide 22 - Video

Lodewijk XIV
  • als 'Zonnekoning'
  • herkomst:
  • hij speelde de hoofdrol in het 'Ballet van de Nacht' (1653)
  • 7 dagen lang, 3000 toeschouwers
  • de krachten van het kwaad (>Fronde edelen) legden het af tegen de opkomende zon

Slide 23 - Slide

citaat Lodewijk XIV uit zijn memoires:
'Vanwege de uniciteit van de zon; vanwege de luister waarmee ze is omringd; vanwege het licht waarmee ze de andere sterren verlicht gelijk een hof; vanwege het goede dat ze overal brengt; vanwege het goede dat ze overal brengt; vanwege haar onophoudelijke beweging terwijl ze ogenschijnlijk stilstaat; vanwege haar vaste koers waarvan ze nooit afwijkt is ze onbetwistbaar het meest vitale en mooiste beeld van een groot monarch'

Slide 24 - Slide

Kroning Lodewijk XIV 1654, Reims

  • 'Ik beloof oprecht aan mijn onderdanen, in de naam van Christus, dat mijn regering te allen tijde de ware vrede van Gods kerk zal bewaren'
  • paars fluwelen schoenen aan
  • zwaard 'Joyeuse' (Karel de Grote) gekust
  • 'le Sacre', christelijke zalving

Slide 25 - Slide

0

Slide 26 - Video

Slide 27 - Slide

Slide 28 - Slide

Expansiedrang van Frankrijk:
  • Lodewijk XIV: 'De Nederlanden zijn de noordgrens van Frankrijk'
  • > 1672: Rampjaar
  • Fr/Eng/Münster/Keulen
  • Waterlinie ingezet >
  • gewest Holland veilig
  • wel: generaliteitslanden ingezet
  • 1678: vrede van Nijmegen

Slide 29 - Slide

Glorious Revolution in Engeland

  • Parlement beperkt macht koning (Magna Carta, 1215)
  • vooral burgerij en lage adel invloedrijk door economische macht
  • wel strijd met hoge adel/koning > 
  • burgeroorlog (1642-49) > Karel I onthoofd (!!) 
  • Jacobus II (katholiek en absoluut): verjaagd (parlement)
  • met steun van (protestantse) Willem van Oranje III (1688)
  • was getrouwd met Maria Stuart (dochter Jacobus) > 
  • stadhouder Republiek werd koning van Engeland: constitutioneel monarch

Slide 30 - Slide

Willem III en Mary Stuart als jong paar
en als koning en koningin van Engeland, Ierland en Schotland

Slide 31 - Slide

Glorious Revolution in Engeland(1689):
  • Willem III ondertekende 'Bill of Rights':
  • - parlement moet uitgaven vorst jaarlijks controleren (o.a. leger)
  • - arrestatie van mensen mag slechts op bevel van de rechter.
  • Veel oorlogen met Lodewijk XIV
  • Overleden in 1702, kinderloos >
  • 2e Stadhouderloze Tijdperk (-1747) muv Groningen/ Friesland
  • regenten nadruk op neutraliteit
  • oligarchie >
  • corruptie > verzet onder bevolking

Slide 32 - Slide