4V H6 koolstofchemie les 2

• Scheikunde
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

4V koolstofchemie H6, les 2

vandaag:

HW bespreken

introductie naamgeving: dubbele binding en vertakkingen

als er tijd is: HW opdrachten in groepjes

bespreken HW vraag 1

C₁₀H₈

C₁₄H₁₀

kruispunt

op de kruispunten van de ringen zijn de C's maximaal bezet met bindingen tussen C's, zowel enkel als dubbel. Er is geen plek meer voor een H atoom.

uitwerkingen staan op https://wke.lt/w/s/KFqJ9G

welke vraag wil je
nog meer bespreken
uit het HW?

systematische naamgeving

ezelsbrug volgorde: met een parachute boven Parijs hangen

de lengte van de koolstofketen, dus het aantal C atomen achter elkaar, bepaalt de stamnaam

stamnamen alkanen, alkenen, alkynen

alkaan: alleen enkele 

C-bindingen (verzadigd)

alkeen: één C=C 

binding (onverzadigd)

alkyn: één C≡
C 

binding (onverzadigd)

opdracht: sleep de juiste naam bij de juiste structuur

TIP: blz 168 van je boek

ethaan

propyn

etheen

propaan

plaats van de dubbele binding

zijn dit weergaven van hetzelfde molecuul C4H8?

ja of nee

nee, het zijn isomeren, maar de C=C zit op een andere plek, dus moeten ze ook andere namen hebben

naamgeving

but-1-een

naamgeving en nummering:

1. bepaal de langste keten = stamnaam (meth-, eth- etc)
   
2. geen dubbele binding? dan eindigt de naam op -aan
3. wel dubbele binding? dan eindigt de naam op -een (en driedubbel wordt -yn)
4. geef de lokatie (nummer van het C-atoom) van de dubbele binding aan, zet het nummer direct voor -een of -yn

deze aantekening kun je straks overnemen in je schrift

naam ?

1. penteen
2. pent-1-een
3. pent-2-een
4. pent-3-een

hoe heten molecuul 1 en 2?

1

2

1. 1 = prop-1-een 2 = prop-3-een
2. 1 = but-1-een 2 = but-3-een
3. 1 = but-1-een 2 = but-4-een
4. 1 = but-1-een 2 = but-1-een

meer dan één dubbele binding?

we gebruiken di-, tri-, etc om meer dan één dubbele binding aan te geven.

De lokaties moeten steeds worden aangegeven met nummers.

! de nummering moet zo laag mogelijk blijven

1. tel aantal C: 6 dus hex-
2. dubbele binding: ja: hexeen
3. 2 x C=C dus dieen
4. op welke lokatie? Reken vanaf rechts! 1e en 4e C
5. naam is: hexa-1,4-dieen

let op

geen hexa-2,5-dieen! 

Want 1,4 (1+4=5) is lager dan 2,5 (2+5=7)

vertakkingen

vertakkingen hebben ook een naam én een lokatie

hoeveel vertakkingen zie je aan de langste C-keten?

3: twee keer CH3 en één keer CH2-CH3

naamgeving vertakking

een zijtak heet naar het aantal C van de vertakking met -yl erachter

wat is de naam van de weergegeven koolwaterstof?

butaan (4 C's) met op de 2e C een methaan. Deze groep noemen we methyl. 

Dus: 2-methylbutaan 

 

meer dan één vertakking?

we gebruiken di-, tri-, etc om meer dan één vertakking aan te geven.

de lokaties moeten steeds worden aangegeven.

! ook hier geldt: de nummering moet zo laag mogelijk blijven

1. tel aantal C in de langste keten: 4 dus but-
2. dubbele binding: nee: butaan
3. vertakking? ja twee keer een methyl, dus dimethyl
4. op welke lokatie? 2e en 3e C
5. naam is: 2,3-dimethylbutaan

volgorde van nummering

• De nummering moet zo laag mogelijk blijven,

bepaald eerst waar de (langste) keten start (1e C-atoom)

• Meerdere lokaties (nummers) nodig? Dan hou je de laagst mogelijke nummering aan.

nummering en alfabetische volgorde

bij meerdere zijketens wordt de alfabetisch volgorde gebruikt (di, tri doen hier niet aan mee):

plaatje:

1. langste keten = 6; hex-
2. verzadigd: hexaan
3. 2 x methyl: dimethyl op C2 en C5
4. 1 x ethyl op C3 (of C4, C3 is lager)
5. ethyl vóór methyl

naam

3-ethyl-2,5-dimethylhexaan

aromatische ring als zijgroep

De aromatische 6-ring is de langste keten... maar deze wordt nu als zijgroep gezien ivm complexiteit.

De naam van de stof wordt nu bepaald door etheen, waarbij een aromatische ring, bezeen, aan etheen zit.

Benzeen als zijgroep krijgt de naam: fenyl-.

De naam is: fenyletheen

maak nu opgaven 8 t/m 14

- lees eerst de tekst uit het boek 6.2 en bestudeer de regels op blz 169

(! deze regels staan ook in Binas 66D, maar wel wat ingewikkelder)

- maak opgave 8 t/m 14

- zorg dat je de foto's van vraag 9, 10 en 12 upload in lessonUp (of via de link, zie volgende slides voor foto's, je kunt later terugkijken naar de feedback).

- of lever ze in, mbv een word bestand per mail

uitwerkingen ook te vinden op: https://wke.lt/w/s/KFqJ9G

opgave 9

opgave 10

opgave 12